سَأَلَ سَائِلٌ بِعَذَابٍ وَاقِعٍ (1)

درخواست کننده‌ای از کافران، عذابی را درخواست کرد که فرودش بر آنان حتمی است.

لِلْكَافِرِينَ لَيْسَ لَهُ دَافِعٌ (2)

عذابی که ویژه کافران است و هیچ چیز آن را باز نخواهد داشت.

مِنَ اللَّهِ ذِي الْمَعَارِجِ (3)

و از جانب خداوندی است که دارای درجات است و هر فرشته‌ای به تناسب مقام قربش به سوی آن درجات عروج می‌کند.

تَعْرُجُ الْمَلَائِكَةُ وَالرُّوحُ إِلَيْهِ فِي يَوْمٍ كَانَ مِقْدَارُهُ خَمْسِينَ أَلْفَ سَنَةٍ (4)

فرشتگان و روح در روز قیامت، روزی که مقدار آن پنجاه هزار سال از سال‌های دنیاست به سوی او بالا می‌روند.

فَاصْبِرْ صَبْرًا جَمِيلًا (5)

پس صبری نیکو پیشه کن که در آن هیچ بی تابی نباشد.

إِنَّهُمْ يَرَوْنَهُ بَعِيدًا (6)

کافران برپایی رستاخیز را بعید می‌شمرند،

وَنَرَاهُ قَرِيبًا (7)

و ما به آن علم داریم و آن را نزدیک می‌بینیم.

يَوْمَ تَكُونُ السَّمَاءُ كَالْمُهْلِ (8)

آری، آن عذاب در روزی واقع خواهد شد که آسمان همچون فلزِّ مذاب می‌شود،

وَتَكُونُ الْجِبَالُ كَالْعِهْنِ (9)

و کوه‌ها مانند پشم می‌گردند،

وَلَا يَسْأَلُ حَمِيمٌ حَمِيمًا (10)

و هیچ خویشاوند دلسوزی از حال خویشاوند خود نمی‌پرسد.

يُبَصَّرُونَهُمْ ۚ يَوَدُّ الْمُجْرِمُ لَوْ يَفْتَدِي مِنْ عَذَابِ يَوْمِئِذٍ بِبَنِيهِ (11)

خویشاوندان را روز قیامت به یکدیگر نشان می‌دهند، ولی از حال دیگری جویا نمی‌شوند، گناهکار دوست دارد و آرزو می‌کند که در برابر عذاب آن روز پسرانش را فدیه دهد،

وَصَاحِبَتِهِ وَأَخِيهِ (12)

و نیز همسر و برادرش را،

وَفَصِيلَتِهِ الَّتِي تُؤْوِيهِ (13)

و خویشاوندان نزدیکش را همانان که امروز او را در کنار خود می‌گیرند و پناه می‌دهند،

وَمَنْ فِي الْأَرْضِ جَمِيعًا ثُمَّ يُنْجِيهِ (14)

و همه کسانی را که در روی زمینند، سپس این فدیه او را از عذاب برهاند.

كَلَّا ۖ إِنَّهَا لَظَىٰ (15)

نه! هرگز فدیه اثری نمی‌بخشد، چرا که آن آتش آتشی شعلهور است و خاموش نمی‌گردد;

نَزَّاعَةً لِلشَّوَىٰ (16)

دست‌ها و پاها را می‌سوزاند و از جای برمی کَند.

تَدْعُو مَنْ أَدْبَرَ وَتَوَلَّىٰ (17)

و به سوی خود فرا می‌خواند آن کسی را که به ایمان پشت کرده و از پرستش خدا روی برتافته،

وَجَمَعَ فَأَوْعَىٰ (18)

و ثروتی گرد آورده و آن را در جایی نگه داشته و به مستمندان کمک نکرده است.

۞ إِنَّ الْإِنْسَانَ خُلِقَ هَلُوعًا (19)

به راستی انسان آزمند و حریص آفریده شده است.

إِذَا مَسَّهُ الشَّرُّ جَزُوعًا (20)

چون گزندی به او برسد بی تابی می‌کند و ناله و اندوه سر می‌دهد.

وَإِذَا مَسَّهُ الْخَيْرُ مَنُوعًا (21)

و چون خیری به او روی بیاورد، آن را به شدت از دیگران باز می‌دارد.

إِلَّا الْمُصَلِّينَ (22)

مگر نمازگزاران،

الَّذِينَ هُمْ عَلَىٰ صَلَاتِهِمْ دَائِمُونَ (23)

همانان که بر نماز خود مداومت می‌کنند،

وَالَّذِينَ فِي أَمْوَالِهِمْ حَقٌّ مَعْلُومٌ (24)

و آنان که می‌دانند در اموالشان حقی است معلوم و معین،

لِلسَّائِلِ وَالْمَحْرُومِ (25)

برای نیازمندی که سؤال می‌کند و بینوایی که از درخواست کردن اِبا دارد;

وَالَّذِينَ يُصَدِّقُونَ بِيَوْمِ الدِّينِ (26)

و آنان که روز جزا را تصدیق کرده و تصدیق خود را در عمل نشان می‌دهند.

وَالَّذِينَ هُمْ مِنْ عَذَابِ رَبِّهِمْ مُشْفِقُونَ (27)

و آنان که از عذاب پروردگارشان بیمناکند.

إِنَّ عَذَابَ رَبِّهِمْ غَيْرُ مَأْمُونٍ (28)

چرا که [می دانند] کسی را از عذاب پروردگارشان ایمنی نداده‌اند.

وَالَّذِينَ هُمْ لِفُرُوجِهِمْ حَافِظُونَ (29)

و آنان که دامن خود را حفظ می‌کنند،

إِلَّا عَلَىٰ أَزْوَاجِهِمْ أَوْ مَا مَلَكَتْ أَيْمَانُهُمْ فَإِنَّهُمْ غَيْرُ مَلُومِينَ (30)

مگر از همسرانشان یا کنیزانی که مالک آنها شده‌اند که اینان نکوهش نمی‌شوند.

فَمَنِ ابْتَغَىٰ وَرَاءَ ذَٰلِكَ فَأُولَٰئِكَ هُمُ الْعَادُونَ (31)

پس کسانی که راهی جز آنچه مقرر شده است طلب کنند، قطعاً از مرز الهی گذشته‌اند.

وَالَّذِينَ هُمْ لِأَمَانَاتِهِمْ وَعَهْدِهِمْ رَاعُونَ (32)

و آنان که امانت‌های یکدیگر را پاس می‌دارند و بر پیمان خود، وفادارند.

وَالَّذِينَ هُمْ بِشَهَادَاتِهِمْ قَائِمُونَ (33)

و آنان که شهادت‌های خود را برپا می‌دارند (در تحمل و ادای آن هیچ گونه کوتاهی نمی‌کنند و در آن تغییری نمی‌دهند).

وَالَّذِينَ هُمْ عَلَىٰ صَلَاتِهِمْ يُحَافِظُونَ (34)

و آنان که بر نماز خود مراقبت دارند و آداب کمال آن را رعایت می‌کنند.

أُولَٰئِكَ فِي جَنَّاتٍ مُكْرَمُونَ (35)

اینان در بوستان‌های بهشتی خواهند بود و [در آن جا] مورد احترام قرار خواهند گرفت.

فَمَالِ الَّذِينَ كَفَرُوا قِبَلَكَ مُهْطِعِينَ (36)

با این وصف که کفر موجب ورود به دوزخ، و ایمان موجب ورود به بهشت است، کسانی که اظهار ایمان کرده و در حقیقت کافرند، چه مقصدی دارند که در کنار تو قرار می‌گیرند و دیده از تو باز نمی‌گیرند (همواره ملازم تو هستند)؟

عَنِ الْيَمِينِ وَعَنِ الشِّمَالِ عِزِينَ (37)

از جانب راست و چپ و گروه گروه؟

أَيَطْمَعُ كُلُّ امْرِئٍ مِنْهُمْ أَنْ يُدْخَلَ جَنَّةَ نَعِيمٍ (38)

آیا هر یک از آنان طمع دارد که با این حضورش، به بهشتِ سرشار از نعمت درآورده شود؟

كَلَّا ۖ إِنَّا خَلَقْنَاهُمْ مِمَّا يَعْلَمُونَ (39)

چنین نیست! ما آنان را از چیزی (نطفه) که خود می‌دانند آفریده‌ایم.

فَلَا أُقْسِمُ بِرَبِّ الْمَشَارِقِ وَالْمَغَارِبِ إِنَّا لَقَادِرُونَ (40)

سوگند یاد می‌کنم به پروردگار مشرق‌ها و مغرب‌های خورشید که قطعاً ما تواناییم،

عَلَىٰ أَنْ نُبَدِّلَ خَيْرًا مِنْهُمْ وَمَا نَحْنُ بِمَسْبُوقِينَ (41)

که این نفاق پیشگان را از بین ببریم و کسانی را که بهتر از آنانند و به خدا ایمان دارند و منکر حقایق نیستند جایگزین آنان کنیم و هیچ کس و هیچ چیزی بر ما سبقت نخواهد گرفت و ما مغلوب نخواهیم شد.

فَذَرْهُمْ يَخُوضُوا وَيَلْعَبُوا حَتَّىٰ يُلَاقُوا يَوْمَهُمُ الَّذِي يُوعَدُونَ (42)

پس آنان را واگذار تا در بیهودگی‌هایی که بدانها پرداخته‌اند، فرو روند و به کارهایشان که بازیچه و بی هدف است سرگرم باشند تا آن روزشان را که به آنان وعده داده می‌شود، دیدار کنند.

يَوْمَ يَخْرُجُونَ مِنَ الْأَجْدَاثِ سِرَاعًا كَأَنَّهُمْ إِلَىٰ نُصُبٍ يُوفِضُونَ (43)

روزی که از گورهایشان شتابان برمی آیند; گویی آنان [گم گشتگانی هستند که] به سوی نشانه‌ای که برای راهیابی نهاده شده است، می‌شتابند.

خَاشِعَةً أَبْصَارُهُمْ تَرْهَقُهُمْ ذِلَّةٌ ۚ ذَٰلِكَ الْيَوْمُ الَّذِي كَانُوا يُوعَدُونَ (44)

این در حالی است که چشمانشان فرو افتاده و خفّت و خواری بر آنان چیره شده است. این است همان روزی که به آنان وعده داده می‌شد.