ق ۚ وَالْقُرْآنِ الْمَجِيدِ (1)

قاف. سوگند به این قرآن ارجمند که ما تو را به رسالت فرستادیم تا مردم را به رستاخیز هشدار دهی.

بَلْ عَجِبُوا أَنْ جَاءَهُمْ مُنْذِرٌ مِنْهُمْ فَقَالَ الْكَافِرُونَ هَٰذَا شَيْءٌ عَجِيبٌ (2)

آنان نه تنها به تو ایمان نیاوردند، بلکه از این که هشداردهنده‌ای از تبار خودشان به سویشان آمده است در شگفت شدند و کافران گفتند: این رستاخیز که محمّد می‌گوید چیزی شگفت و باور نکردنی است.

أَإِذَا مِتْنَا وَكُنَّا تُرَابًا ۖ ذَٰلِكَ رَجْعٌ بَعِيدٌ (3)

آیا چون مُردیم و خاک شدیم زنده می‌شویم و به صورت کنونی باز می‌گردیم؟ این بازگشتی است که خِرَد آن را بعید می‌داند و از پذیرش آن اِبا دارد.

قَدْ عَلِمْنَا مَا تَنْقُصُ الْأَرْضُ مِنْهُمْ ۖ وَعِنْدَنَا كِتَابٌ حَفِيظٌ (4)

ولی این پنداری نادرست است; چگونه بازگشتشان بعید شمرده شود، در حالی که ما از هر جزئی از بدن مردگانشان که زمین آن را در کام خود فرو می‌برد به خوبی آگاهیم. علاوه بر این نزد ما کتابی است که همه رویدادها در آن ثبت شده و از تغییر و تحریف مصون است.

بَلْ كَذَّبُوا بِالْحَقِّ لَمَّا جَاءَهُمْ فَهُمْ فِي أَمْرٍ مَرِيجٍ (5)

حقیقت این است که منکرانِ معاد علم خدا را انکار نمی‌کنند، بلکه حق را ـ هنگامی که به سویشان آمد ـ از روی لجاجت دروغ انگاشتند; از این رو آنان در فضایی آشفته و سردرگم به سر می‌برند.

أَفَلَمْ يَنْظُرُوا إِلَى السَّمَاءِ فَوْقَهُمْ كَيْفَ بَنَيْنَاهَا وَزَيَّنَّاهَا وَمَا لَهَا مِنْ فُرُوجٍ (6)

آیا به آسمان که بالای سرشان است ننگریسته‌اند که ما چگونه آن را ساخته و با ستارگانی درخشان زینتش داده‌ایم و برای آن هیچ گونه خلل و شکافی نیست؟

وَالْأَرْضَ مَدَدْنَاهَا وَأَلْقَيْنَا فِيهَا رَوَاسِيَ وَأَنْبَتْنَا فِيهَا مِنْ كُلِّ زَوْجٍ بَهِيجٍ (7)

و زمین را برای زندگی آدمیان گستردیم و در آن کوه‌هایی ثابت و استوار نهادیم و از هرگونه گیاه زیبا و دل آرا در آن رویاندیم.

تَبْصِرَةً وَذِكْرَىٰ لِكُلِّ عَبْدٍ مُنِيبٍ (8)

اینها را پدید آوردیم و سامان بخشیدیم تا برای هر بنده‌ای که به ما رجوع کننده است، مایه روشنگری و یادآوری باشد.

وَنَزَّلْنَا مِنَ السَّمَاءِ مَاءً مُبَارَكًا فَأَنْبَتْنَا بِهِ جَنَّاتٍ وَحَبَّ الْحَصِيدِ (9)

و از آسمان بارانی پربرکت فرود آوردیم و به وسیله آن باغ‌هایی انبوه از درختان و دانه‌هایی که درو می‌شوند رویاندیم.

وَالنَّخْلَ بَاسِقَاتٍ لَهَا طَلْعٌ نَضِيدٌ (10)

و نیز درختان بلند خرما که دارای شکوفه‌های بر هم نشسته است.

رِزْقًا لِلْعِبَادِ ۖ وَأَحْيَيْنَا بِهِ بَلْدَةً مَيْتًا ۚ كَذَٰلِكَ الْخُرُوجُ (11)

اینها را آفریدیم تا برای بندگان رزق و روزی باشد; و نیز با آن آب که فرود آوردیم دیاری مرده را زنده کردیم، و بدین سان که گیاهان سر از خاک برمی آورند، مردگان نیز زنده می‌شوند و از گورها بیرون می‌آیند.

كَذَّبَتْ قَبْلَهُمْ قَوْمُ نُوحٍ وَأَصْحَابُ الرَّسِّ وَثَمُودُ (12)

پیش از این مشرکان، قوم نوح و اصحاب رسّ و قوم ثمود پیامبران را تکذیب کردند،

وَعَادٌ وَفِرْعَوْنُ وَإِخْوَانُ لُوطٍ (13)

و نیز قوم عاد و فرعون و قوم لوط، که برادران او به شمار می‌آمدند،

وَأَصْحَابُ الْأَيْكَةِ وَقَوْمُ تُبَّعٍ ۚ كُلٌّ كَذَّبَ الرُّسُلَ فَحَقَّ وَعِيدِ (14)

و قوم شعیب ـ آن جنگل نشینان ـ و قوم تبّع همه این اقوام پیامبران را تکذیب کردند; پس تهدید من مبنی بر هلاکت آنان محقّق شد.

أَفَعَيِينَا بِالْخَلْقِ الْأَوَّلِ ۚ بَلْ هُمْ فِي لَبْسٍ مِنْ خَلْقٍ جَدِيدٍ (15)

آیا ما از آفرینش نخست، (آفرینش آسمان‌ها و زمین و هر چه در آنهاست) ناتوان بودیم که برای آفرینش مجدّد آنها درمانده باشیم؟! نه، ما ناتوان نیستیم، بلکه آنان از آفرینش مجدّد موجودات در شکّ و تردیدند.

وَلَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسَانَ وَنَعْلَمُ مَا تُوَسْوِسُ بِهِ نَفْسُهُ ۖ وَنَحْنُ أَقْرَبُ إِلَيْهِ مِنْ حَبْلِ الْوَرِيدِ (16)

به یقین ما انسان را آفریدیم، از این رو بر او تواناییم و آنچه را که نفْسش او را بدان وسوسه می‌کند می‌دانیم و ما از رگ ریسمان گونه‌ای که در سراسر اندام هایش گسترده است به او نزدیک تریم.

إِذْ يَتَلَقَّى الْمُتَلَقِّيَانِ عَنِ الْيَمِينِ وَعَنِ الشِّمَالِ قَعِيدٌ (17)

یاد کن زمانی را که آن دو فرشته دریافت کننده، اعمال آدمی را دریافت می‌کنند. یکی از آنها بر جانب راست و دیگری بر جانب چپ او نشسته‌اند.

مَا يَلْفِظُ مِنْ قَوْلٍ إِلَّا لَدَيْهِ رَقِيبٌ عَتِيدٌ (18)

او به هیچ سخنی زبان نمی‌گشاید مگر این که نگهبانی آماده ثبت و ضبط نزد وی حضور دارد.

وَجَاءَتْ سَكْرَةُ الْمَوْتِ بِالْحَقِّ ۖ ذَٰلِكَ مَا كُنْتَ مِنْهُ تَحِيدُ (19)

و سرانجام، بی هوشیِ مرگ به حق سر می‌رسد [و گفته می‌شود: [ای انسان، این همان است که پیوسته از آن می‌گریختی.

وَنُفِخَ فِي الصُّورِ ۚ ذَٰلِكَ يَوْمُ الْوَعِيدِ (20)

و در صور دمیده می‌شود و در پی آن قیامت برپا می‌گردد. [به آدمی گفته می‌شود: [این است روزِ تهدید، همان روزی که گنهکاران به سزای کردارشان می‌رسند.

وَجَاءَتْ كُلُّ نَفْسٍ مَعَهَا سَائِقٌ وَشَهِيدٌ (21)

و هر کسی به سوی خدا می‌آید تا خدا درباره او داوری کند. این در حالی است که با او سوق دهنده‌ای است که او را به پیش می‌راند و شاهدی است که بر کارهایش گواهی می‌دهد.

لَقَدْ كُنْتَ فِي غَفْلَةٍ مِنْ هَٰذَا فَكَشَفْنَا عَنْكَ غِطَاءَكَ فَبَصَرُكَ الْيَوْمَ حَدِيدٌ (22)

خدا در آن صحنه به او می‌گوید: به راستی تو از این حقیقت که امروز به عیان آن را می‌بینی غافل بودی و ما پرده‌ای را که حقیقت را بر تو پوشانده بود کنار زدیم و امروز دیده تو تیزبین است.

وَقَالَ قَرِينُهُ هَٰذَا مَا لَدَيَّ عَتِيدٌ (23)

و همدمش، آن فرشته گمارده شده بر او می‌گوید: این کسی که نزد من است، [برای بازپرسی اعمالش [مهیّاست.

أَلْقِيَا فِي جَهَنَّمَ كُلَّ كَفَّارٍ عَنِيدٍ (24)

و خدا به آن دو فرشته می‌گوید: هر کسی را که بر کفر اصرار میورزید و از روی لجاجت، با حق به ستیزه برمی خاست به دوزخ درافکنید;

مَنَّاعٍ لِلْخَيْرِ مُعْتَدٍ مُرِيبٍ (25)

هر کسی را که [مردم را [از نیکی باز می‌داشت و از پرستش خدا سرکشی می‌کرد و مردم را در دینشان به شکّ و تردید می‌انداخت;

الَّذِي جَعَلَ مَعَ اللَّهِ إِلَٰهًا آخَرَ فَأَلْقِيَاهُ فِي الْعَذَابِ الشَّدِيدِ (26)

همان کسی که با وجود خدا معبود دیگری می‌پنداشت، آری او را در عذاب شدید بیفکنید.

۞ قَالَ قَرِينُهُ رَبَّنَا مَا أَطْغَيْتُهُ وَلَٰكِنْ كَانَ فِي ضَلَالٍ بَعِيدٍ (27)

آن کفرپیشه می‌گوید: پروردگارا، شیطان که دمساز من بود مرا به سرکشی واداشت. و دمسازش می‌گوید: پروردگارا، من طغیانگری را بر او تحمیل نکردم، بلکه او خود در بیراهه‌ای دور از حق بود.

قَالَ لَا تَخْتَصِمُوا لَدَيَّ وَقَدْ قَدَّمْتُ إِلَيْكُمْ بِالْوَعِيدِ (28)

خدا به هر دو دسته می‌گوید: در حضور من با یکدیگر ستیزه نکنید که شما را سودی نمی‌بخشد، چرا که پیش از این وعده عذاب را به شما گوشزد کردم و به فرجامِ کفر و شرک هشدارتان دادم.

مَا يُبَدَّلُ الْقَوْلُ لَدَيَّ وَمَا أَنَا بِظَلَّامٍ لِلْعَبِيدِ (29)

امروز عفو و بخششی در کار نیست، زیرا آن سخنِ (وعده عذاب برای کافران)، نزد من تغییر نخواهد یافت و من هرگز به بندگانم ستم روا نخواهم داشت.

يَوْمَ نَقُولُ لِجَهَنَّمَ هَلِ امْتَلَأْتِ وَتَقُولُ هَلْ مِنْ مَزِيدٍ (30)

روزی که به دوزخ می‌گوییم: آیا [از کافران و مجرمان [پر شدی؟ و او می‌گوید: آیا من جایی افزون بر آنچه در خود جای داده‌ام دارم؟

وَأُزْلِفَتِ الْجَنَّةُ لِلْمُتَّقِينَ غَيْرَ بَعِيدٍ (31)

و بهشت را برای تقواپیشگان نزدیک می‌آورند، و آن در مکانی دور نیست که ورود به آن برایشان دشوار باشد.

هَٰذَا مَا تُوعَدُونَ لِكُلِّ أَوَّابٍ حَفِيظٍ (32)

[به آنان می‌گویند: [این همان پاداشی است که آن را به شما وعده می‌دادند. این برای هر کسی است که در دنیا با اطاعت از خدا به او روی آورد و به آنچه خدا برعهده او نهاده بود همواره پای بند بود.

مَنْ خَشِيَ الرَّحْمَٰنَ بِالْغَيْبِ وَجَاءَ بِقَلْبٍ مُنِيبٍ (33)

همان کسی که از عذاب و کیفر خدای رحمان ـ که از دید او نهان بود ـ می‌ترسید و به رحمتش امیدوار بود و اکنون با قلبی سرشار از توجه به خدا نزد او آمده است.

ادْخُلُوهَا بِسَلَامٍ ۖ ذَٰلِكَ يَوْمُ الْخُلُودِ (34)

به آنان گفته می‌شود: با سلامت و امنیت به بهشت درآیید که این روز روزِ جاودانگی است.

لَهُمْ مَا يَشَاءُونَ فِيهَا وَلَدَيْنَا مَزِيدٌ (35)

آنچه در آن جا بخواهند برای آنان فراهم است و نزد ما افزون‌تر از آن نیز خواهد بود.

وَكَمْ أَهْلَكْنَا قَبْلَهُمْ مِنْ قَرْنٍ هُمْ أَشَدُّ مِنْهُمْ بَطْشًا فَنَقَّبُوا فِي الْبِلَادِ هَلْ مِنْ مَحِيصٍ (36)

و چه بسیار نسل‌هایی را که پیش از ایشان نابود کردیم که نیرومندتر از اینان بودند و با قوّت و قدرت به شهرها می‌تاختند. ولی سرانجام گرفتار عذاب الهی شدند. آیا گریزگاهی که از عذاب خدا بدان پناه برده شود هست؟

إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَذِكْرَىٰ لِمَنْ كَانَ لَهُ قَلْبٌ أَوْ أَلْقَى السَّمْعَ وَهُوَ شَهِيدٌ (37)

همانا در این حقایقی که از روز رستاخیز و سرگذشت امّت‌های گذشته برشمردیم، برای کسی که دلی اندیشمند دارد یا کسی که به سخن حق گوش فرا می‌دهد و در این فضا حضور دارد، تذکر و عبرتی است.

وَلَقَدْ خَلَقْنَا السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ وَمَا بَيْنَهُمَا فِي سِتَّةِ أَيَّامٍ وَمَا مَسَّنَا مِنْ لُغُوبٍ (38)

و به یقین آسمان‌ها و زمین و آنچه را که میان آن دو است در شش مرحله آفریدیم و هیچ خستگی و رنجی به ما نرسید.

فَاصْبِرْ عَلَىٰ مَا يَقُولُونَ وَسَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ قَبْلَ طُلُوعِ الشَّمْسِ وَقَبْلَ الْغُرُوبِ (39)

حال که دریافتی تکذیب کنندگان تو فرجامی ناگوار دارند، در برابر سخنان ناروای آنان صبر پیشه ساز، و پیش از طلوع خورشید و قبل از غروب، همراه با ستایش پروردگارت او را تسبیح گوی.

وَمِنَ اللَّيْلِ فَسَبِّحْهُ وَأَدْبَارَ السُّجُودِ (40)

و در بخشی از شب و پس از سجده‌ها نیز او را تسبیح گوی.

وَاسْتَمِعْ يَوْمَ يُنَادِ الْمُنَادِ مِنْ مَكَانٍ قَرِيبٍ (41)

و گوش به زنگِ روزی باش که منادی از جایگاهی نزدیک با دمیدن در صور بانگ برمی آورد.

يَوْمَ يَسْمَعُونَ الصَّيْحَةَ بِالْحَقِّ ۚ ذَٰلِكَ يَوْمُ الْخُرُوجِ (42)

روزی که همگان آن بانگِ به حق را می‌شنوند. آن روز، روزِ زنده شدن مردگان و بیرون آمدن از گورهاست.

إِنَّا نَحْنُ نُحْيِي وَنُمِيتُ وَإِلَيْنَا الْمَصِيرُ (43)

به یقین ماییم که حیات می‌بخشیم و جان می‌ستانیم و بازگشت همگان فقط به سوی ماست.

يَوْمَ تَشَقَّقُ الْأَرْضُ عَنْهُمْ سِرَاعًا ۚ ذَٰلِكَ حَشْرٌ عَلَيْنَا يَسِيرٌ (44)

روزی که زمین با شکافتنش از مردگان جدا می‌شود و مردگان از آن بیرون می‌آیند و به سوی کسی که آنان را فراخوانده است شتابان حرکت می‌کنند. این حشری است که بر ما آسان خواهد بود.

نَحْنُ أَعْلَمُ بِمَا يَقُولُونَ ۖ وَمَا أَنْتَ عَلَيْهِمْ بِجَبَّارٍ ۖ فَذَكِّرْ بِالْقُرْآنِ مَنْ يَخَافُ وَعِيدِ (45)

آری، تو شکیبا باش، ما آنچه را که آنان به گزاف درباره تو می‌گویند بهتر می‌دانیم و آنان را به سزای کردارشان خواهیم رسانید. تو بر آنان چیره نیستی تا به اجبار، به ایمان وادارشان کنی; پس به وسیله قرآن به هر کسی که از تهدید من می‌ترسد تذکّر بده.