حم (1)

Хьа, мийм (Аллахт ех дика хууш ву х окху элпашха луург)

تَنْزِيلُ الْكِتَابِ مِنَ اللَّهِ الْعَزِيزِ الْحَكِيمِ (2)

(х ара) Жайна доссор Аллах ера ду, сийлахь, кхетаме волчу

مَا خَلَقْنَا السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ وَمَا بَيْنَهُمَا إِلَّا بِالْحَقِّ وَأَجَلٍ مُسَمًّى ۚ وَالَّذِينَ كَفَرُوا عَمَّا أُنْذِرُوا مُعْرِضُونَ (3)

Оха кхоьллина ма дац стигалш а, латта а, цаьршинна юккъехь мел дерг а баккъалла а (бегашна доцуш), хан йиллина а бен. Шаьш керстаналла динарш шайна кхерамтесначух д абирзина бу

قُلْ أَرَأَيْتُمْ مَا تَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ أَرُونِي مَاذَا خَلَقُوا مِنَ الْأَرْضِ أَمْ لَهُمْ شِرْكٌ فِي السَّمَاوَاتِ ۖ ائْتُونِي بِكِتَابٍ مِنْ قَبْلِ هَٰذَا أَوْ أَثَارَةٍ مِنْ عِلْمٍ إِنْ كُنْتُمْ صَادِقِينَ (4)

Ахьа ала:"Шуна гиний ша аша кхойкхург Аллахвитина?! Аша гайтийша суна ша цара кхоьллинарг лаьттах. Я церан дакъа ду стигалшкахь. Аша дайша суна х окхул хьалхара (доссийна) жайна, яилман бух (лар) нагахь санна шу бакълуьйш делахь"

وَمَنْ أَضَلُّ مِمَّنْ يَدْعُو مِنْ دُونِ اللَّهِ مَنْ لَا يَسْتَجِيبُ لَهُ إِلَىٰ يَوْمِ الْقِيَامَةِ وَهُمْ عَنْ دُعَائِهِمْ غَافِلُونَ (5)

Мила ву т ех тилла, ша кхойкхучул а Аллахвитина шена жоп лур доцучуьнга (ц уйшка) къемат денналц. Уьш (ц уй) церан кхайкхамна чидам боцуш ю

وَإِذَا حُشِرَ النَّاسُ كَانُوا لَهُمْ أَعْدَاءً وَكَانُوا بِعِبَادَتِهِمْ كَافِرِينَ (6)

Адамаш гулдичи (къемата дийнахь), уьш (ц уй) хилира церан (шайха Делаца декъашхой бинчеран) мостаг ий. Уьш хилира церан лолла духадетташ

وَإِذَا تُتْلَىٰ عَلَيْهِمْ آيَاتُنَا بَيِّنَاتٍ قَالَ الَّذِينَ كَفَرُوا لِلْحَقِّ لَمَّا جَاءَهُمْ هَٰذَا سِحْرٌ مُبِينٌ (7)

Ткъа шайна дешча тхан билгала (къуранан) аяташ, шаьш керстаналла динчара олу бакъонна (къуранна), шайна иза еанчу хена:"Х ара билгала бозбуанчалла ду"

أَمْ يَقُولُونَ افْتَرَاهُ ۖ قُلْ إِنِ افْتَرَيْتُهُ فَلَا تَمْلِكُونَ لِي مِنَ اللَّهِ شَيْئًا ۖ هُوَ أَعْلَمُ بِمَا تُفِيضُونَ فِيهِ ۖ كَفَىٰ بِهِ شَهِيدًا بَيْنِي وَبَيْنَكُمْ ۖ وَهُوَ الْغَفُورُ الرَّحِيمُ (8)

Я цара олу:"Цо (шегара) кхоьллина (харцо ю) иза (къуран)". Ахьа ала:"Аса (сайгара) кхоьллича иза (харцо), шу керахь ма дац Аллах ера (Цо суна та зар дича) суна (г о) дан х умма а. Иза т ех дика хууш ву аша цуьнан (къуранан) хьокъехь дуьйцург. Иза тоьур ву суна а шуна а юккъехь теш. Иза гечдийриг, къинхетамениг ву"

قُلْ مَا كُنْتُ بِدْعًا مِنَ الرُّسُلِ وَمَا أَدْرِي مَا يُفْعَلُ بِي وَلَا بِكُمْ ۖ إِنْ أَتَّبِعُ إِلَّا مَا يُوحَىٰ إِلَيَّ وَمَا أَنَا إِلَّا نَذِيرٌ مُبِينٌ (9)

Ахьа ала:" Со вацара элчанашха хьалхара (соьл хьалха баьхкина). Суна хаац сайха х ундийр ду я шух а. Со т аьхьавозуш вац сайна (Дала) ша хьоьхучунна бен. Со ма вац билгала кхерамтосург бен"

قُلْ أَرَأَيْتُمْ إِنْ كَانَ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ وَكَفَرْتُمْ بِهِ وَشَهِدَ شَاهِدٌ مِنْ بَنِي إِسْرَائِيلَ عَلَىٰ مِثْلِهِ فَآمَنَ وَاسْتَكْبَرْتُمْ ۖ إِنَّ اللَّهَ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الظَّالِمِينَ (10)

Ахьа ала:"Шуна (Аллах а) х ун (дийр ду аьлла) хета, нагахь санна и (къуран баккъалла а) Аллах ана гергар хилчи, ткъа аша цуьнца керстаналла дича, (иза бакъ хиларца) тоьшалла а дича Исраилан берашха (волчу) тешо и санна долчун т ехь, ша (цуьнах) тешна, аша куралла йича?!" Баккъалла а Аллах а нисдац зуламе къам (нах)

وَقَالَ الَّذِينَ كَفَرُوا لِلَّذِينَ آمَنُوا لَوْ كَانَ خَيْرًا مَا سَبَقُونَا إِلَيْهِ ۚ وَإِذْ لَمْ يَهْتَدُوا بِهِ فَسَيَقُولُونَ هَٰذَا إِفْكٌ قَدِيمٌ (11)

Шаьш керстаналла динчара элира шаьш (Делах) тешначарга:"Иза (къуран) дика (бакъ) хиллехь, уьш тхоьл хьалха бевра ма бацар иза т елацарехь. Ткъа шаьш цуьнца нисцабелчи, цара эра ду:" Х ара (къуран) шира пуьташ (аьшпаш) бу"

وَمِنْ قَبْلِهِ كِتَابُ مُوسَىٰ إِمَامًا وَرَحْمَةً ۚ وَهَٰذَا كِتَابٌ مُصَدِّقٌ لِسَانًا عَرَبِيًّا لِيُنْذِرَ الَّذِينَ ظَلَمُوا وَبُشْرَىٰ لِلْمُحْسِنِينَ (12)

Цул (къуранал) хьалха Муса (товрат) жайна ду (доссийна) т аьхьаваза, къинхетамна. Х ара (къуран иза) бакъдеш (деана) жайна дуаьрбин маттахь, шаьш зуламдинчаьрна ша кхерамтаса а, дикдечаьрна кхаъ хилла а (деана)

إِنَّ الَّذِينَ قَالُوا رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ اسْتَقَامُوا فَلَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُونَ (13)

Баккъалла а шаьш:"Тхан дела Аллахь ву" аьлла, цул т аьхьа шаьш (ийман т ехь) нисбелларш, (т едог учух) царна кхерам а хир бац, (д адаханчух) уьш г айг ане а хир бац.

أُولَٰئِكَ أَصْحَابُ الْجَنَّةِ خَالِدِينَ فِيهَا جَزَاءً بِمَا كَانُوا يَعْمَلُونَ (14)

Уьш ялсаманин дай бу, шаьш цу чохь гуттарийр болуш, шаьш деш хилчунна бекхамна

وَوَصَّيْنَا الْإِنْسَانَ بِوَالِدَيْهِ إِحْسَانًا ۖ حَمَلَتْهُ أُمُّهُ كُرْهًا وَوَضَعَتْهُ كُرْهًا ۖ وَحَمْلُهُ وَفِصَالُهُ ثَلَاثُونَ شَهْرًا ۚ حَتَّىٰ إِذَا بَلَغَ أَشُدَّهُ وَبَلَغَ أَرْبَعِينَ سَنَةً قَالَ رَبِّ أَوْزِعْنِي أَنْ أَشْكُرَ نِعْمَتَكَ الَّتِي أَنْعَمْتَ عَلَيَّ وَعَلَىٰ وَالِدَيَّ وَأَنْ أَعْمَلَ صَالِحًا تَرْضَاهُ وَأَصْلِحْ لِي فِي ذُرِّيَّتِي ۖ إِنِّي تُبْتُ إِلَيْكَ وَإِنِّي مِنَ الْمُسْلِمِينَ (15)

Оха весет дина адаманна шен деца-ненаца дика хиларца. Цуьнан нанас кийрахь лелийна иза хала, ван а вина цо иза хала. Иза кийрахь лелор а, цуьнан векхчура д ахадар а ткъеитт бутт бу. Ткъа ша шен ч аг алле кхаьччи - шовзткъа шере ваьлчи, цо олу:"Х ай ан Дела! Ахьа сан дагчу тасахь, ша Ахьа суна а, сан дена-нанна а деллачу зовкхан ас хастам бар а, Хьо шена реза хир волун дика ас дар а. Ахьа (ийманца) тоехьа суна сан т аьхье, баккъалла а со (тобадарца) Хьоьга вирзинакх, баккъалла а со бусулбанахех вукх

أُولَٰئِكَ الَّذِينَ نَتَقَبَّلُ عَنْهُمْ أَحْسَنَ مَا عَمِلُوا وَنَتَجَاوَزُ عَنْ سَيِّئَاتِهِمْ فِي أَصْحَابِ الْجَنَّةِ ۖ وَعْدَ الصِّدْقِ الَّذِي كَانُوا يُوعَدُونَ (16)

Уьш, шаьш Оха цара динчух диканиг (тоьлларг) къобалдийраш а, Оха шайн вонашна гечдийраш а, ялсаманин дайшца хир бу. Бакъонан ч аг о ю иза, ша царна (Дала) еш хилйолу

وَالَّذِي قَالَ لِوَالِدَيْهِ أُفٍّ لَكُمَا أَتَعِدَانِنِي أَنْ أُخْرَجَ وَقَدْ خَلَتِ الْقُرُونُ مِنْ قَبْلِي وَهُمَا يَسْتَغِيثَانِ اللَّهَ وَيْلَكَ آمِنْ إِنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌّ فَيَقُولُ مَا هَٰذَا إِلَّا أَسَاطِيرُ الْأَوَّلِينَ (17)

Ша аьлларг шен дега-нене:"Оффай шу шинна. Суна ч аг о йо аша шимма со (кашчуьра) г атторца, бакъ долуш (дукха) умматаш (адамаш) д атилла (делла) соьл хьалха (г аттийна вац цхьа а)?!". Цаьршимма (иза нисвар т ехь) орцу доьху Аллах е. (цара шайн к енте олу:)"Хьо дакъазмаваларг! Иймане волахь, баккъалла а Аллах ан ч аг о бакъ ма ю". Т аккха цо олу:"Х ара (къамел) ма дац, хьалхабаханчеран (бух боцу) туьйранаш (аьшпаш) бен"

أُولَٰئِكَ الَّذِينَ حَقَّ عَلَيْهِمُ الْقَوْلُ فِي أُمَمٍ قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِهِمْ مِنَ الْجِنِّ وَالْإِنْسِ ۖ إِنَّهُمْ كَانُوا خَاسِرِينَ (18)

Уьш шаьш шайна т ехьазап хьакъ хилларш бу, царел (шайла) хьалха д атиллачу умматашца цхьаьна, жинех а, адамех а. Баккъалла а уьш бара эшнарш (зе хилларш)

وَلِكُلٍّ دَرَجَاتٌ مِمَّا عَمِلُوا ۖ وَلِيُوَفِّيَهُمْ أَعْمَالَهُمْ وَهُمْ لَا يُظْلَمُونَ (19)

Х оранна а даржаш ду шаьш диначух (кечдина). Аллах а царна кхоччуш хьакъ д адалархьама церанамалшна, царна зулам ца деш.

وَيَوْمَ يُعْرَضُ الَّذِينَ كَفَرُوا عَلَى النَّارِ أَذْهَبْتُمْ طَيِّبَاتِكُمْ فِي حَيَاتِكُمُ الدُّنْيَا وَاسْتَمْتَعْتُمْ بِهَا فَالْيَوْمَ تُجْزَوْنَ عَذَابَ الْهُونِ بِمَا كُنْتُمْ تَسْتَكْبِرُونَ فِي الْأَرْضِ بِغَيْرِ الْحَقِّ وَبِمَا كُنْتُمْ تَفْسُقُونَ (20)

Шаьш керстаналла динарш жоьжахатан ц ер т е х итточу дийнахь. (цаьрга эра ду:)"Аша д атилий шайн диканаш шайн дуьненан дахарехь, зовкх хьийги аша царех, ткъа тахана шуна буьрсачуазапан бекхам хир бу, шу хиларна дуьненахь цхьа бакъо йоцуш шаьш куралла еш а, иштта шу песакъ ( еса) хиларна а

۞ وَاذْكُرْ أَخَا عَادٍ إِذْ أَنْذَرَ قَوْمَهُ بِالْأَحْقَافِ وَقَدْ خَلَتِ النُّذُرُ مِنْ بَيْنِ يَدَيْهِ وَمِنْ خَلْفِهِ أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا اللَّهَ إِنِّي أَخَافُ عَلَيْكُمْ عَذَابَ يَوْمٍ عَظِيمٍ (21)

Ахьа хьахаве (дагаваийта хьайна)адашан ваша (Х уд), шен къомана кхерамтесира цо г амаран баьрзашан боьрахь - бакъ долуш баьхкинера геланчаш цул хьалха а, цул т аьхьа а (шайн къаьмнашка) -"Аша лолла ма де Аллах ан бен, баккъала а со кхоьру шуна т ехь доккхачу (къемата) дийнаназап хиларха"

قَالُوا أَجِئْتَنَا لِتَأْفِكَنَا عَنْ آلِهَتِنَا فَأْتِنَا بِمَا تَعِدُنَا إِنْ كُنْتَ مِنَ الصَّادِقِينَ (22)

Цара элира:"Хьо тхуна веана ткъа, тхо тхайн делашха духатохархьама (д адерзорхьама)? Хьо вола (делахь) айхьа тхуна ч аг о ечуьнца, хьо велахь бакълуьйчарех!"

قَالَ إِنَّمَا الْعِلْمُ عِنْدَ اللَّهِ وَأُبَلِّغُكُمْ مَا أُرْسِلْتُ بِهِ وَلَٰكِنِّي أَرَاكُمْ قَوْمًا تَجْهَلُونَ (23)

Цо элира:"Баккъалла а ( азап т едаран хан) хаар Аллах ан гергахь ду. Аса шуна д акхачадо со шеца (шоьга д аала) ваийтинарг. Амма суна шу го кхетардоцуш (чидам боцу) къам"

فَلَمَّا رَأَوْهُ عَارِضًا مُسْتَقْبِلَ أَوْدِيَتِهِمْ قَالُوا هَٰذَا عَارِضٌ مُمْطِرُنَا ۚ بَلْ هُوَ مَا اسْتَعْجَلْتُمْ بِهِ ۖ رِيحٌ فِيهَا عَذَابٌ أَلِيمٌ (24)

Шайна иза (марха) гинчу хена, гучуяьлла шайн боьрашна т ейог уш, (кхаъ хилла) цара элира:"Х ара вайна дог у дохьун кхолар юкх". (Х уда элира цаьрга) Х ан - х а. Бакъ долуш, аша шеца сихойинарг ду иза - (ч ог а) мох бу иза шегахь лазошазап долун"

تُدَمِّرُ كُلَّ شَيْءٍ بِأَمْرِ رَبِّهَا فَأَصْبَحُوا لَا يُرَىٰ إِلَّا مَسَاكِنُهُمْ ۚ كَذَٰلِكَ نَجْزِي الْقَوْمَ الْمُجْرِمِينَ (25)

Ша х аллак еш массо а х ума шен Делан лаамца (пурбанца). Уьш (х аллак хилла) д ах иттира, гуш йоцуш церан х усамаш бен. Иштта бекхам бо Оха къиношдечаьрна

وَلَقَدْ مَكَّنَّاهُمْ فِيمَا إِنْ مَكَّنَّاكُمْ فِيهِ وَجَعَلْنَا لَهُمْ سَمْعًا وَأَبْصَارًا وَأَفْئِدَةً فَمَا أَغْنَىٰ عَنْهُمْ سَمْعُهُمْ وَلَا أَبْصَارُهُمْ وَلَا أَفْئِدَتُهُمْ مِنْ شَيْءٍ إِذْ كَانُوا يَجْحَدُونَ بِآيَاتِ اللَّهِ وَحَاقَ بِهِمْ مَا كَانُوا بِهِ يَسْتَهْزِئُونَ (26)

Оха ч аг бинера уьш, шу ца ч аг динчу кепара. Оха деллера цаьрна (хазарна) лергаш а, (гарна) б аьргаш а, (ойла ян) дегнаш а. Амма царна х уманна пайда ца бира церан хазаро а, гаро а, дегнаш а. Уьш бара юхаетташ Аллах ан билгалонаш. Царна т едоьссира уьш шех кхаьрдаш хилларг ( азап)

وَلَقَدْ أَهْلَكْنَا مَا حَوْلَكُمْ مِنَ الْقُرَىٰ وَصَرَّفْنَا الْآيَاتِ لَعَلَّهُمْ يَرْجِعُونَ (27)

Бакъ долуш Оха х аллак йина шуна гонахьара ярташ. Оха (царна) юх-юха билгалонаш яхкийтира уьш (керстаналлех) юхабовлийтархьама

فَلَوْلَا نَصَرَهُمُ الَّذِينَ اتَّخَذُوا مِنْ دُونِ اللَّهِ قُرْبَانًا آلِهَةً ۖ بَلْ ضَلُّوا عَنْهُمْ ۚ وَذَٰلِكَ إِفْكُهُمْ وَمَا كَانُوا يَفْتَرُونَ (28)

Х унда ца дина царна г о, шаьш цара Аллах ана гергабаха лецначу деланаша?! Бакъ долуш (царна уггар оьшучу хена) уьш къайлабевлира царех. Иза (деланаш) церан пуьташ бу, цара шайгара кхуллуш хилларг ду

وَإِذْ صَرَفْنَا إِلَيْكَ نَفَرًا مِنَ الْجِنِّ يَسْتَمِعُونَ الْقُرْآنَ فَلَمَّا حَضَرُوهُ قَالُوا أَنْصِتُوا ۖ فَلَمَّا قُضِيَ وَلَّوْا إِلَىٰ قَوْمِهِمْ مُنْذِرِينَ (29)

(ахьа хьахаде) Оха хьажийра хьуна т е жиний тоба, цаьрга ладог ийта къуране, ткъа шаьш цунна т екхаьччи цара (вовшашка) элира:"Ладог а!". Ткъа и (къуран) дешна даьлча, (шаьш цуьнах тешна) шайн къоме дирзира уьш (царна) кхерамтосуш

قَالُوا يَا قَوْمَنَا إِنَّا سَمِعْنَا كِتَابًا أُنْزِلَ مِنْ بَعْدِ مُوسَىٰ مُصَدِّقًا لِمَا بَيْنَ يَدَيْهِ يَهْدِي إِلَى الْحَقِّ وَإِلَىٰ طَرِيقٍ مُسْتَقِيمٍ (30)

Цара (жинаш) элира:"Х ай тхан къам! Баккъалла а тхуна хезна жайна, Мусал т аьхьа доссийна, (ша) бакъдеш шел хьалхадаьхкинарш, ша нисвеш (динан) бакъонан т е а, нийсачу новкъан т е а"

يَا قَوْمَنَا أَجِيبُوا دَاعِيَ اللَّهِ وَآمِنُوا بِهِ يَغْفِرْ لَكُمْ مِنْ ذُنُوبِكُمْ وَيُجِرْكُمْ مِنْ عَذَابٍ أَلِيمٍ (31)

"Х ай тхан къам! Аша жоп лоша Аллах е кхойкхучунна, Цунах тешийша, т аккха Цо шуна гечдийра ма ду шун къинош, Цо шу к елхьара дохур ма ду лазочуазапах

وَمَنْ لَا يُجِبْ دَاعِيَ اللَّهِ فَلَيْسَ بِمُعْجِزٍ فِي الْأَرْضِ وَلَيْسَ لَهُ مِنْ دُونِهِ أَوْلِيَاءُ ۚ أُولَٰئِكَ فِي ضَلَالٍ مُبِينٍ (32)

Ткъа ша жоп ца делларг Аллах е кхойкхучунна, Иза вац (Аллах ) г орасиз вийра волуш лаьттахь (къайла ваьлла). Цуьнан бац Иза (Аллах ) воцуриг ( азап духатоха) г оьнчаш. Уьш (ца тешнарш) билгалчу тиларехь бу

أَوَلَمْ يَرَوْا أَنَّ اللَّهَ الَّذِي خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ وَلَمْ يَعْيَ بِخَلْقِهِنَّ بِقَادِرٍ عَلَىٰ أَنْ يُحْيِيَ الْمَوْتَىٰ ۚ بَلَىٰ إِنَّهُ عَلَىٰ كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ (33)

Царна ца хиъна, баккъалла а Аллах- Ша кхоьллина волу стигалш а, латта а, Ша к адвалар доцуш уьш кхолларехь - ницкъ кхочуш вуй белларш Ша ден бар т ехь?! Бакъ долуш, баккъалла а Иза массо а х уманна т ехь ницкъ кхочуш ма ву.

وَيَوْمَ يُعْرَضُ الَّذِينَ كَفَرُوا عَلَى النَّارِ أَلَيْسَ هَٰذَا بِالْحَقِّ ۖ قَالُوا بَلَىٰ وَرَبِّنَا ۚ قَالَ فَذُوقُوا الْعَذَابَ بِمَا كُنْتُمْ تَكْفُرُونَ (34)

Шаьш керстаналла динарш жоьжахатан ц ер т е х итточу дийнахь. (цаьрга эра ду:)"Дац ткъа х ара ( азап) бакъ?". Цара эра ду:"Бакъ ду, тхайн Делаца дуй буу оха". (т аккха) Цо эра ду:"Ашаовшаазап шаьш керстаналла деш хиларна"

فَاصْبِرْ كَمَا صَبَرَ أُولُو الْعَزْمِ مِنَ الرُّسُلِ وَلَا تَسْتَعْجِلْ لَهُمْ ۚ كَأَنَّهُمْ يَوْمَ يَرَوْنَ مَا يُوعَدُونَ لَمْ يَلْبَثُوا إِلَّا سَاعَةً مِنْ نَهَارٍ ۚ بَلَاغٌ ۚ فَهَلْ يُهْلَكُ إِلَّا الْقَوْمُ الْفَاسِقُونَ (35)

Собаре хила хьо (хьайн халкъа новкъахьовзамна), элчанашха доьналлин дай собаре ма хиллара, сих а ма ло хьо царна ( азап дехарехь). Баккъалла а шаьш болуш санна - шайна ч аг о йийриг шайна гучу дийнахь - шаьш (дуьненахь)ийна боцуш, дийнах цхьа са ат (хан) зама бен. (х ара къуран) Кхайкхам бу (Делера). Х аллак бой ткъа (Дала) песакънах бен?!