حم (1)

حا، میم.

وَالْكِتَابِ الْمُبِينِ (2)

سوگند به این کتاب روشنگر،

إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ فِي لَيْلَةٍ مُبَارَكَةٍ ۚ إِنَّا كُنَّا مُنْذِرِينَ (3)

که ما آن را در شبی پربرکت (شب قدر) فرو فرستادیم، چرا که ما همواره با فرستادن وحی به سوی پیامبران، مردم را هشدار داده‌ایم.

فِيهَا يُفْرَقُ كُلُّ أَمْرٍ حَكِيمٍ (4)

در آن شب هر امر سربسته و مجملی که حدود آن نامشخص است باز و مشخص می‌گردد و قرآن نیز در چنین شبی از مرحله اجمال به مرحله تفصیل درآمده است.

أَمْرًا مِنْ عِنْدِنَا ۚ إِنَّا كُنَّا مُرْسِلِينَ (5)

آری، قرآن به فرمانی از جانب ما فرود آمد، چرا که سنّت ما بر فرستادن پیامبران و ابلاغ وحی به آنان بوده است.

رَحْمَةً مِنْ رَبِّكَ ۚ إِنَّهُ هُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ (6)

قرآن نازل شد تا از جانب پروردگارت رحمتی برای مردم باشد; به یقین اوست که شنونده درخواست بندگان و دانا به نیازهای آنان است.

رَبِّ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَمَا بَيْنَهُمَا ۖ إِنْ كُنْتُمْ مُوقِنِينَ (7)

همان پروردگار آسمان‌ها و زمین و آنچه میان آنهاست. اهل یقین این حقیقت را دریافته‌اند. شما هم اگر اهل یقین باشید آن را درخواهید یافت.

لَا إِلَٰهَ إِلَّا هُوَ يُحْيِي وَيُمِيتُ ۖ رَبُّكُمْ وَرَبُّ آبَائِكُمُ الْأَوَّلِينَ (8)

هیچ معبودی جز او نیست. همواره حیات می‌بخشد و می‌میراند. پروردگار شما و پروردگار پدران نخستین شماست.

بَلْ هُمْ فِي شَكٍّ يَلْعَبُونَ (9)

کفرپیشگان قریش، به قرآن و رسالت پیامبر ایمان نمی‌آورند، بلکه از آن در شک و تردید به سر می‌برند و با پرداختن به امور دنیا به بازی سرگرمند.

فَارْتَقِبْ يَوْمَ تَأْتِي السَّمَاءُ بِدُخَانٍ مُبِينٍ (10)

پس در انتظار روزی باش که آسمان دودی آشکار برآورَد;

يَغْشَى النَّاسَ ۖ هَٰذَا عَذَابٌ أَلِيمٌ (11)

دودی که این مردم را فرا می‌گیرد و مردم در آن روز می‌گویند: این عذابی است دردناک.

رَبَّنَا اكْشِفْ عَنَّا الْعَذَابَ إِنَّا مُؤْمِنُونَ (12)

پروردگارا، این عذاب را از ما بگردان که ما ایمان می‌آوریم.

أَنَّىٰ لَهُمُ الذِّكْرَىٰ وَقَدْ جَاءَهُمْ رَسُولٌ مُبِينٌ (13)

از کجا آنان متذکّر می‌شوند و به حق اعتراف می‌کنند، در حالی که پیامبری به سویشان آمد که درستیِ رسالتش آشکار بود.

ثُمَّ تَوَلَّوْا عَنْهُ وَقَالُوا مُعَلَّمٌ مَجْنُونٌ (14)

ولی از او روی برتافتند و گفتند: او آموزش دیده و او عقل خود را از دست داده است.

إِنَّا كَاشِفُو الْعَذَابِ قَلِيلًا ۚ إِنَّكُمْ عَائِدُونَ (15)

ما این عذاب را برای زمانی کوتاه از شما برمی داریم ولی در آخرت به سوی عذاب باز خواهید گشت،

يَوْمَ نَبْطِشُ الْبَطْشَةَ الْكُبْرَىٰ إِنَّا مُنْتَقِمُونَ (16)

در روزی که آنان را با آن گرفتنِ بزرگ بگیریم. ما قطعاً از آنان انتقام خواهیم گرفت.

۞ وَلَقَدْ فَتَنَّا قَبْلَهُمْ قَوْمَ فِرْعَوْنَ وَجَاءَهُمْ رَسُولٌ كَرِيمٌ (17)

و به یقین، پیش از آنان قوم فرعون را آزمودیم، بدین طریق که پیامبری بزرگوار برایشان آمد،

أَنْ أَدُّوا إِلَيَّ عِبَادَ اللَّهِ ۖ إِنِّي لَكُمْ رَسُولٌ أَمِينٌ (18)

با این پیام که: بنی اسرائیل را که بندگان خدایند به من بسپارید، زیرا من برای شما فرستاده‌ای امینم و نمی‌خواهم به کمک آنان بر شما شورش کنم.

وَأَنْ لَا تَعْلُوا عَلَى اللَّهِ ۖ إِنِّي آتِيكُمْ بِسُلْطَانٍ مُبِينٍ (19)

و با دروغ انگاشتن رسالت من، بر خدا سرکشی مکنید که من برای شما حجّتی آشکار آورده‌ام.

وَإِنِّي عُذْتُ بِرَبِّي وَرَبِّكُمْ أَنْ تَرْجُمُونِ (20)

و من به خدا که پروردگار من و پروردگار شماست پناه برده‌ام از این که سنگسارم کنید; پس شما را یارای این کار نیست.

وَإِنْ لَمْ تُؤْمِنُوا لِي فَاعْتَزِلُونِ (21)

و اگر به من ایمان نمی‌آورید، از من کناره گیری کنید و کاری به من نداشته باشید.

فَدَعَا رَبَّهُ أَنَّ هَٰؤُلَاءِ قَوْمٌ مُجْرِمُونَ (22)

[فرعونیان رسالت موسی را نپذیرفتند.] پس موسی پروردگار خود را خواند که: اینان مردمی تبهکار و درخور هلاکت‌اند.

فَأَسْرِ بِعِبَادِي لَيْلًا إِنَّكُمْ مُتَّبَعُونَ (23)

[خدا به او فرمود:] بندگانم (بنی اسرائیل) را شبانه به سوی دریا کوچ ده که شما قطعاً تعقیب خواهید شد.

وَاتْرُكِ الْبَحْرَ رَهْوًا ۖ إِنَّهُمْ جُنْدٌ مُغْرَقُونَ (24)

و چون دریا را با عصایت گشودی و از آن گذشتید، آن را همچنان باز بگذار تا فرعونیان به آن درآیند، که آنان لشکری هستند که قطعاً در آن غرق خواهند شد.

كَمْ تَرَكُوا مِنْ جَنَّاتٍ وَعُيُونٍ (25)

چه بوستان‌های پر درخت و چشمه سارهایی که از خود برجای نهادند،

وَزُرُوعٍ وَمَقَامٍ كَرِيمٍ (26)

و کشتزارها و جایگاه‌هایی نیکو که در آنها کاخ‌ها و خانه‌های زیبا ساخته بودند،

وَنَعْمَةٍ كَانُوا فِيهَا فَاكِهِينَ (27)

و نعمت‌هایی که در آن بسر می‌بردند و گفتگوهایی خوش داشتند.

كَذَٰلِكَ ۖ وَأَوْرَثْنَاهَا قَوْمًا آخَرِينَ (28)

آری، ماجرا این گونه بود، و هنگامی که ما آنان را هلاک کردیم، همه آن نعمت‌ها را به مردمی دیگر (بنی اسرائیل) به میراث دادیم.

فَمَا بَكَتْ عَلَيْهِمُ السَّمَاءُ وَالْأَرْضُ وَمَا كَانُوا مُنْظَرِينَ (29)

و نه آسمان بر آنان گریه کرد و نه زمین (هلاکتشان در جهان هستی تأثیری نگذاشت) و چون فرمان خدا به نابودی آنان رفته بود مهلت نیافتند و بی درنگ نابود شدند.

وَلَقَدْ نَجَّيْنَا بَنِي إِسْرَائِيلَ مِنَ الْعَذَابِ الْمُهِينِ (30)

و به راستی بنی اسرائیل را از آن عذاب خفّت آور رهانیدیم;

مِنْ فِرْعَوْنَ ۚ إِنَّهُ كَانَ عَالِيًا مِنَ الْمُسْرِفِينَ (31)

از اسارت فرعون که متکبّر و از تجاوزکاران بود.

وَلَقَدِ اخْتَرْنَاهُمْ عَلَىٰ عِلْمٍ عَلَى الْعَالَمِينَ (32)

و قطعاً از روی آگاهی بنی اسرائیل را برگزیدیم و بر جهانیان برتری بخشیدیم.

وَآتَيْنَاهُمْ مِنَ الْآيَاتِ مَا فِيهِ بَلَاءٌ مُبِينٌ (33)

و به آنان از معجزات چیزهایی دادیم که در آنها آزمونی آشکار برای ایشان بود.

إِنَّ هَٰؤُلَاءِ لَيَقُولُونَ (34)

همانا اینان (مشرکان مکّه و دیگر بت پرستان عرب) می‌گویند:

إِنْ هِيَ إِلَّا مَوْتَتُنَا الْأُولَىٰ وَمَا نَحْنُ بِمُنْشَرِينَ (35)

فرجام حیات ما جز همین مرگِ نخستین که با آن نابود می‌شویم چیزی نیست و ما قطعاً برانگیخته نخواهیم شد.

فَأْتُوا بِآبَائِنَا إِنْ كُنْتُمْ صَادِقِينَ (36)

اگر راست می‌گویید، پدران ما را زنده کنید و آنان را باز آورید.

أَهُمْ خَيْرٌ أَمْ قَوْمُ تُبَّعٍ وَالَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ ۚ أَهْلَكْنَاهُمْ ۖ إِنَّهُمْ كَانُوا مُجْرِمِينَ (37)

آیا اینان بهترند یا قوم (تُبّع) پادشاه یمن، و کسانی که پیش از آنان بودند؟ ما قوم تبّع و امّت‌هایی را که پیش از آنان بودند هلاک ساختیم، زیرا آنها مردمی تبهکار بودند.

وَمَا خَلَقْنَا السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ وَمَا بَيْنَهُمَا لَاعِبِينَ (38)

[چگونه مرگ نابودی است؟ در صورتی که] ما آسمان‌ها و زمین و آنچه را که میان آن دو است نیافریدیم که بازی کرده باشیم.

مَا خَلَقْنَاهُمَا إِلَّا بِالْحَقِّ وَلَٰكِنَّ أَكْثَرَهُمْ لَا يَعْلَمُونَ (39)

ما آنها را جز به حق (هدفدار) نیافریده‌ایم. این برای ضرورت برپایی رستاخیز برهانی روشن است ولی بیشترشان نمی‌دانند.

إِنَّ يَوْمَ الْفَصْلِ مِيقَاتُهُمْ أَجْمَعِينَ (40)

به یقین روز قیامت که روز جداسازی حق از باطل و تمایز تقواپیشگان از مجرمان است، میعاد همه آدمیان است.

يَوْمَ لَا يُغْنِي مَوْلًى عَنْ مَوْلًى شَيْئًا وَلَا هُمْ يُنْصَرُونَ (41)

روزی که هیچ مهتری امرِ زیردست خویش را کفایت نمی‌کند و ذرّه‌ای از گرفتاری او را برطرف نمی‌سازد و آنان از سوی هیچ کس یاری نمی‌شوند.

إِلَّا مَنْ رَحِمَ اللَّهُ ۚ إِنَّهُ هُوَ الْعَزِيزُ الرَّحِيمُ (42)

مگر کسی که خدا بر او رحمت آورَد و شفاعتِ شفاعت کننده‌ای را در حق او بپذیرد. همانا خداوند مقتدری شکست ناپذیر است و هر که را بخواهد مورد رحمت خود قرار می‌دهد.

إِنَّ شَجَرَتَ الزَّقُّومِ (43)

به راستی درخت زقّوم،

طَعَامُ الْأَثِيمِ (44)

خوراک گناه پیشه است.

كَالْمُهْلِ يَغْلِي فِي الْبُطُونِ (45)

همانند فلز ذوب شده است و در شکم‌ها می‌جوشد;

كَغَلْيِ الْحَمِيمِ (46)

همچون جوشیدن آب جوشان.

خُذُوهُ فَاعْتِلُوهُ إِلَىٰ سَوَاءِ الْجَحِيمِ (47)

ای فرشتگانِ مأمور دوزخ، آن گناه پیشه را بگیرید و به میانه دوزخ سوقش دهید.

ثُمَّ صُبُّوا فَوْقَ رَأْسِهِ مِنْ عَذَابِ الْحَمِيمِ (48)

سپس بر فراز سرش از آب جوشانی که بدان عذاب شود، فرو ریزید.

ذُقْ إِنَّكَ أَنْتَ الْعَزِيزُ الْكَرِيمُ (49)

و به او گویید: بچش! همانا تویی آن که خود را برای همیشه مقتدر و ارجمند پنداشتی.

إِنَّ هَٰذَا مَا كُنْتُمْ بِهِ تَمْتَرُونَ (50)

ای کفرپیشگان، این است آنچه در آن تردید روا می‌داشتید.

إِنَّ الْمُتَّقِينَ فِي مَقَامٍ أَمِينٍ (51)

به یقین تقواپیشگان در جایگاهی امن قرار دارند;

فِي جَنَّاتٍ وَعُيُونٍ (52)

در بوستان‌ها و در کنار چشمه سارانی.

يَلْبَسُونَ مِنْ سُنْدُسٍ وَإِسْتَبْرَقٍ مُتَقَابِلِينَ (53)

آنان جامه‌هایی از حریرِ نازک و دیبای ضخیم بر تن می‌کنند و با اُنس و اُلفت رو به روی هم می‌نشینند.

كَذَٰلِكَ وَزَوَّجْنَاهُمْ بِحُورٍ عِينٍ (54)

آری، این گونه است; و آنان را با حوریانی که چشمانی سیاه و درشت دارند قرین می‌سازیم.

يَدْعُونَ فِيهَا بِكُلِّ فَاكِهَةٍ آمِنِينَ (55)

در آن جا هر نوع میوه ای می‌طلبند و از زیانش در امانند.

لَا يَذُوقُونَ فِيهَا الْمَوْتَ إِلَّا الْمَوْتَةَ الْأُولَىٰ ۖ وَوَقَاهُمْ عَذَابَ الْجَحِيمِ (56)

در آن جا [تلخی] مرگ را نمی‌چشند و برای همیشه زنده و جاویدند. مرگشان همان مرگِ نخستین بود که حیات دنیا را بدان سپری کردند، و هرگز تیره بخت نمی‌شوند، زیرا خدا آنان را از عذاب دوزخ مصون داشته است.

فَضْلًا مِنْ رَبِّكَ ۚ ذَٰلِكَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ (57)

تا از جانب پروردگارت بر تقواپیشگان تفضّلی باشد، و این است سعادت بزرگ.

فَإِنَّمَا يَسَّرْنَاهُ بِلِسَانِكَ لَعَلَّهُمْ يَتَذَكَّرُونَ (58)

جز این نیست که ما فهم مطالب قرآن را با نزول آن به زبان تو (زبان عربی) آسان ساختیم، باشد که قومت آنها را دریابند و متذکّر شوند.

فَارْتَقِبْ إِنَّهُمْ مُرْتَقِبُونَ (59)

ولی آنان متذکّر نشدند; پس منتظر عذابی برای تکذیب کنندگان باش که آنان نیز در انتظار خواهند بود.