الم (1)

الف. لام. میم.

أَحَسِبَ النَّاسُ أَنْ يُتْرَكُوا أَنْ يَقُولُوا آمَنَّا وَهُمْ لَا يُفْتَنُونَ (2)

آیا مردم پنداشته‌اند به صِرف این که گفتند: ایمان آوردیم; به حال خود رها می‌شوند و با سختی‌هایی که درستی و نادرستی ایمانشان با آنها آشکار می‌شود آزموده نمی‌شوند؟

وَلَقَدْ فَتَنَّا الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ ۖ فَلَيَعْلَمَنَّ اللَّهُ الَّذِينَ صَدَقُوا وَلَيَعْلَمَنَّ الْكَاذِبِينَ (3)

به یقین ما تمام کسانی را که پیش از اینان بودند و ادعای ایمان می‌کردند با مشکلات آزمودیم. قطعاً خدا کسانی را که راست گفته‌اند و نیز مدعیان دروغگو را با آشکار شدن آثار صدق و کذبشان معلوم و مشخص خواهد ساخت.

أَمْ حَسِبَ الَّذِينَ يَعْمَلُونَ السَّيِّئَاتِ أَنْ يَسْبِقُونَا ۚ سَاءَ مَا يَحْكُمُونَ (4)

آیا این مشرکان که مرتکب بدی‌ها می‌شوند و با ایجاد رنج‌ها و مشکلات فراوان برای مؤمنان، آنان را از ایمان باز می‌دارند، گمان کرده‌اند که بر ما پیشی گرفته و ما را ناتوان ساخته‌اند؟! آنان بد داوری می‌کنند.

مَنْ كَانَ يَرْجُو لِقَاءَ اللَّهِ فَإِنَّ أَجَلَ اللَّهِ لَآتٍ ۚ وَهُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ (5)

هر کس به امید لقای خدا ایمان آورده است بر ایمان خود استوار بماند، چرا که آن سرآمد الهی که خداوند برای ملاقات خود با مؤمنان معین کرده است یقیناً فرا می‌رسد، و اوست شنوای گفتار آدمیان و دانا به احوال آنان.

وَمَنْ جَاهَدَ فَإِنَّمَا يُجَاهِدُ لِنَفْسِهِ ۚ إِنَّ اللَّهَ لَغَنِيٌّ عَنِ الْعَالَمِينَ (6)

و هر کس در راه خدا تلاش کند و بر ایمان پایدار بماند، نتیجه تلاشی که می‌کند از آنِ خود اوست و سودی به خدا نمی‌رسد، چرا که خداوند از همه جهانیان بی نیاز است.

وَالَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَنُكَفِّرَنَّ عَنْهُمْ سَيِّئَاتِهِمْ وَلَنَجْزِيَنَّهُمْ أَحْسَنَ الَّذِي كَانُوا يَعْمَلُونَ (7)

و کسانی که ایمان آورده و کارهای شایسته کرده‌اند، قطعاً گناهانشان را از آنان می‌زداییم و به هنگام دادنِ پاداش، بهترین عملشان را میزان قرار داده و براساس آن، جزایشان می‌دهیم.

وَوَصَّيْنَا الْإِنْسَانَ بِوَالِدَيْهِ حُسْنًا ۖ وَإِنْ جَاهَدَاكَ لِتُشْرِكَ بِي مَا لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ فَلَا تُطِعْهُمَا ۚ إِلَيَّ مَرْجِعُكُمْ فَأُنَبِّئُكُمْ بِمَا كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ (8)

ما به انسان درباره پدر و مادرش سفارشی نیکو کردیم; به او فرمان دادیم که به آنان احسان کند. اما اگر تلاش کردند چیزی را که چون نیست، بدان علم نداری شریک من سازی، از آنان اطاعت مکن، و سرانجام به سوی من باز خواهید گشت، آن گاه شما را از حقیقت اعمالی که انجام می‌دادید، باخبر خواهم ساخت.

وَالَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَنُدْخِلَنَّهُمْ فِي الصَّالِحِينَ (9)

و کسانی که به رغم تلاش پی گیر پدر و مادرشان ایمان آورده و شریکی برای خدا قرار نداده و کارهای شایسته کرده‌اند، از جدایی پدر و مادر خود باکی نداشته باشند، چرا که آنان را در سرای آخرت در میان بندگان شایسته که از نعمت‌های بهشت برخوردارند وارد خواهیم ساخت.

وَمِنَ النَّاسِ مَنْ يَقُولُ آمَنَّا بِاللَّهِ فَإِذَا أُوذِيَ فِي اللَّهِ جَعَلَ فِتْنَةَ النَّاسِ كَعَذَابِ اللَّهِ وَلَئِنْ جَاءَ نَصْرٌ مِنْ رَبِّكَ لَيَقُولُنَّ إِنَّا كُنَّا مَعَكُمْ ۚ أَوَلَيْسَ اللَّهُ بِأَعْلَمَ بِمَا فِي صُدُورِ الْعَالَمِينَ (10)

در میان مردم کسانی اند که می‌گویند: ایمان آورده‌ایم، ولی ایمانشان تا زمانی است که عافیت و سلامتشان برقرار باشد، اما آن گاه که به خاطر ایمانشان آزار شوند تحمل نمی‌کنند و شکنجه آدمیان را که ناچیز و پایان پذیر است بسان عذاب الهی که همیشگی است، می‌انگارند و به شرک روی می‌آورند. و قطعاً اگر از جانب پروردگارت یاری برسد و گشایشی پدید آید، خواهند گفت: ما هم با شما مؤمنان بودیم. این گونه نیست. آیا خداوند به آنچه در سینه آدمیان است داناتر نیست؟

وَلَيَعْلَمَنَّ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا وَلَيَعْلَمَنَّ الْمُنَافِقِينَ (11)

در عین حال، خداوند با پیش آوردن سختی‌ها و امتحان‌ها، مؤمنان را از منافقان مشخص می‌سازد.

وَقَالَ الَّذِينَ كَفَرُوا لِلَّذِينَ آمَنُوا اتَّبِعُوا سَبِيلَنَا وَلْنَحْمِلْ خَطَايَاكُمْ وَمَا هُمْ بِحَامِلِينَ مِنْ خَطَايَاهُمْ مِنْ شَيْءٍ ۖ إِنَّهُمْ لَكَاذِبُونَ (12)

مشرکان مکه، همانان که در آغاز دعوت پیامبر کفر ورزیدند، به کسانی که ایمان آوردند گفتند: راه و روش ما را دنبال کنید و به شرک باز گردید، در آن صورت وظیفه خود می‌دانیم که گناهان شما را به گردن بگیریم. مشرکان حتی اندکی از گناه آنان را برعهده نمی‌گیرند. به راستی آنان دروغ می‌گویند.

وَلَيَحْمِلُنَّ أَثْقَالَهُمْ وَأَثْقَالًا مَعَ أَثْقَالِهِمْ ۖ وَلَيُسْأَلُنَّ يَوْمَ الْقِيَامَةِ عَمَّا كَانُوا يَفْتَرُونَ (13)

و قطعاً این گمراهگران، گناهان سنگین خود را به دوش می‌کشند، و نیز همسان گناهانی را که گمراه شدگان بر دوش گرفته‌اند، با گناهان خود، بر دوش خواهند کشید و روز قیامت از دروغی که می‌بافتند و می‌گفتند گناهِ دیگران را می‌توان برعهده گرفت و این که خدا شریک دارد، بازخواست خواهند شد.

وَلَقَدْ أَرْسَلْنَا نُوحًا إِلَىٰ قَوْمِهِ فَلَبِثَ فِيهِمْ أَلْفَ سَنَةٍ إِلَّا خَمْسِينَ عَامًا فَأَخَذَهُمُ الطُّوفَانُ وَهُمْ ظَالِمُونَ (14)

و همانا نوح را به سوی قومش به رسالت فرستادیم. او هزار سال پنجاه سال کم، در میان مردم درنگ کرد و به هدایت آنان پرداخت; سپس طوفان، آنان را فرو گرفت، چرا که آنان ستمکار بودند.

فَأَنْجَيْنَاهُ وَأَصْحَابَ السَّفِينَةِ وَجَعَلْنَاهَا آيَةً لِلْعَالَمِينَ (15)

پس [ستمکاران را هلاک کردیم و] نوح و سرنشینان کشتی او را نجات دادیم و آن رخداد را برای همه گروه‌های بشری نشانه و آیتی قرار دادیم.

وَإِبْرَاهِيمَ إِذْ قَالَ لِقَوْمِهِ اعْبُدُوا اللَّهَ وَاتَّقُوهُ ۖ ذَٰلِكُمْ خَيْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ تَعْلَمُونَ (16)

و ما ابراهیم را به سوی قومش به رسالت فرستادیم آن گاه که به مردمش گفت: فقط خدا را بپرستید و از او پروا داشته باشید، زیرا عبادت خدا و پرهیزگاری برای شما بهتر است اگر بدانید.

إِنَّمَا تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ أَوْثَانًا وَتَخْلُقُونَ إِفْكًا ۚ إِنَّ الَّذِينَ تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ لَا يَمْلِكُونَ لَكُمْ رِزْقًا فَابْتَغُوا عِنْدَ اللَّهِ الرِّزْقَ وَاعْبُدُوهُ وَاشْكُرُوا لَهُ ۖ إِلَيْهِ تُرْجَعُونَ (17)

جز این نیست که شما به جای خدا بت‌هایی را می‌پرستید که از اُلوهیَّت بهره‌ای ندارند. شما در این که آنها را خدا می‌نامید و به پرستش آنها می‌پردازید دروغ می‌بافید، زیرا آنهایی که به جای خدا عبادتشان می‌کنید تا سودی به شما برسانند اختیاردار روزیِ شما نیستند; روزیِ شما نزد خداست، از او روزی طلب کنید و او را بپرستید و در برابر نعمت‌هایی که به شما داده است شکرگزار او باشید; چرا که برای حسابرسی فقط به سوی او بازگردانده می‌شوید.

وَإِنْ تُكَذِّبُوا فَقَدْ كَذَّبَ أُمَمٌ مِنْ قَبْلِكُمْ ۖ وَمَا عَلَى الرَّسُولِ إِلَّا الْبَلَاغُ الْمُبِينُ (18)

اگر مرا دروغگو بشمارید و توحید و قیامت را منکر شوید، خلاف انتظار من نیست، زیرا امت‌هایی هم که پیش از شما بودند، فرستادگان الهی را دروغگو شمردند. و بر فرستاده خدا وظیفه‌ای جز ابلاغ پیامِ روشن نیست.

أَوَلَمْ يَرَوْا كَيْفَ يُبْدِئُ اللَّهُ الْخَلْقَ ثُمَّ يُعِيدُهُ ۚ إِنَّ ذَٰلِكَ عَلَى اللَّهِ يَسِيرٌ (19)

آیا منکران روز قیامت درنیافته‌اند که چگونه خداوند آفریدگان را نخست پدید می‌آورد، سپس آنها را با آفرینشی مجدد به سوی خویش باز می‌گرداند؟ به یقین این کار برای خداوند آسان است.

قُلْ سِيرُوا فِي الْأَرْضِ فَانْظُرُوا كَيْفَ بَدَأَ الْخَلْقَ ۚ ثُمَّ اللَّهُ يُنْشِئُ النَّشْأَةَ الْآخِرَةَ ۚ إِنَّ اللَّهَ عَلَىٰ كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ (20)

ای پیامبر، بگو: در زمین سیر کنید و بنگرید که چگونه خداوند آفرینش آدمیان را آغاز کرد. آن گاه [درمی یابید که] خداوند نشئه آخرت را پدید می‌آورد. کیفیت آفریده‌ها نشانه آن است که قدرت خداوند بی انتهاست و او بر هر چیزی تواناست.

يُعَذِّبُ مَنْ يَشَاءُ وَيَرْحَمُ مَنْ يَشَاءُ ۖ وَإِلَيْهِ تُقْلَبُونَ (21)

و بگو: آنگاه که نشأه آخرت پدید آید، خداوند هر که را بخواهد عذاب می‌کند و هر که را بخواهد به رحمت خود درمی آورد، و شما به سوی خداوند بازگردانده می‌شوید.

وَمَا أَنْتُمْ بِمُعْجِزِينَ فِي الْأَرْضِ وَلَا فِي السَّمَاءِ ۖ وَمَا لَكُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ مِنْ وَلِيٍّ وَلَا نَصِيرٍ (22)

شما هرگز نمی‌توانید نه در زمین خدا را ناتوان سازید و از او بگریزید و نه در آسمان; نه خود به تنهایی می‌توانید بر او غالب شوید و نه جز خدا سرپرستی دارید که بتواند شما را بر او چیره کند و از عذاب برهاند و نه یاوری دارید که بتوانید با کمک او از عهده این کار برآیید.

وَالَّذِينَ كَفَرُوا بِآيَاتِ اللَّهِ وَلِقَائِهِ أُولَٰئِكَ يَئِسُوا مِنْ رَحْمَتِي وَأُولَٰئِكَ لَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ (23)

کسانی که آیات الهی را انکار کرده و به معاد و لقای خداوند کفر ورزیده‌اند، از رحمت من نومید شده‌اند و اینانند که عذاب دردناک قیامت را خواهند داشت.

فَمَا كَانَ جَوَابَ قَوْمِهِ إِلَّا أَنْ قَالُوا اقْتُلُوهُ أَوْ حَرِّقُوهُ فَأَنْجَاهُ اللَّهُ مِنَ النَّارِ ۚ إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَآيَاتٍ لِقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ (24)

ابراهیم قوم خود را به عبادت خدا و پرهیز از بت‌ها فرا خواند، ولی پاسخ آنان جز این نبود که [او را از میان بردارید]. گروهی گفتند: بکشیدش، و گروهی گفتند: او را به آتش بسوزانید. سپس بر سوزاندنش اتفاق کردند و او را در آتشی که فراهم آورده بودند افکندند، ولی خداوند وی را از آتش رهایی بخشید. همانا در این ماجرا برای مردمی که حق باورند نشانه‌هایی است.

وَقَالَ إِنَّمَا اتَّخَذْتُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ أَوْثَانًا مَوَدَّةَ بَيْنِكُمْ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا ۖ ثُمَّ يَوْمَ الْقِيَامَةِ يَكْفُرُ بَعْضُكُمْ بِبَعْضٍ وَيَلْعَنُ بَعْضُكُمْ بَعْضًا وَمَأْوَاكُمُ النَّارُ وَمَا لَكُمْ مِنْ نَاصِرِينَ (25)

ابراهیم به آنان گفت: جز این نیست که شما بت‌هایی را به جای خدا معبود خود قرار داده‌اید تا به این وسیله در زندگی دنیا، میان خودتان دوستی برقرار سازید، ولی بدانید که روز قیامت همین خدایان از شما تبری می‌جویند و سرانِ شما نیز از شما اعلان بیزاری می‌کنند و هر گروهی گروه دیگر را لعنت خواهد کرد و جایگاهتان آتش است و یاورانی نخواهید داشت که شما را از عذاب رهایی بخشند.

۞ فَآمَنَ لَهُ لُوطٌ ۘ وَقَالَ إِنِّي مُهَاجِرٌ إِلَىٰ رَبِّي ۖ إِنَّهُ هُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ (26)

آن گاه لوط به وی ایمان آورد و ابراهیم گفت: من وطن خود را ترک می‌گویم و از میان مردم مشرک به سوی پروردگارم رهسپار می‌شوم و به جایی می‌روم که بتوانم آزادانه عبادت کنم. همانا اوست آن مقتدری که هر که را یاری کند خوار نمی‌گردد، و اوست آن حکیمی که هر که را حراست کند تباه نمی‌شود.

وَوَهَبْنَا لَهُ إِسْحَاقَ وَيَعْقُوبَ وَجَعَلْنَا فِي ذُرِّيَّتِهِ النُّبُوَّةَ وَالْكِتَابَ وَآتَيْنَاهُ أَجْرَهُ فِي الدُّنْيَا ۖ وَإِنَّهُ فِي الْآخِرَةِ لَمِنَ الصَّالِحِينَ (27)

و اسحاق و یعقوب را به او عطا کردیم و در نسلش پیامبری و کتاب آسمانی را قرار دادیم و در دنیا پاداش او را به وی ارزانی داشتیم و قطعاً در آخرت نیز از زمره شایستگان خواهد بود.

وَلُوطًا إِذْ قَالَ لِقَوْمِهِ إِنَّكُمْ لَتَأْتُونَ الْفَاحِشَةَ مَا سَبَقَكُمْ بِهَا مِنْ أَحَدٍ مِنَ الْعَالَمِينَ (28)

و از لوط یاد کن آن گاه که به مردمش گفت: کار زشتی را مرتکب می‌شوید که به لواط و همجنس بازی می‌پردازید! هیچ امّتی از امّت‌های جهان در این کار بر شما پیشی نگرفته و این کار در میان آنها شایع نبوده است.

أَئِنَّكُمْ لَتَأْتُونَ الرِّجَالَ وَتَقْطَعُونَ السَّبِيلَ وَتَأْتُونَ فِي نَادِيكُمُ الْمُنْكَرَ ۖ فَمَا كَانَ جَوَابَ قَوْمِهِ إِلَّا أَنْ قَالُوا ائْتِنَا بِعَذَابِ اللَّهِ إِنْ كُنْتَ مِنَ الصَّادِقِينَ (29)

آیا شما به سراغ همجنسان خود می‌روید و با ترک ازدواج با زنان، راه تداوم نسل بشر را رها می‌کنید و در محفل‌های خود در حضور مردم آن کار زشت و ناپسند را انجام می‌دهید؟ از عذاب الهی بهراسید! ولی قوم لوط پاسخی جز این نداشتند که از سرِ استهزا گفتند: ای لوط، اگر راست می‌گویی که این کارها کیفر خداوند را در پی دارد، عذاب خدا را برای ما بیاور.

قَالَ رَبِّ انْصُرْنِي عَلَى الْقَوْمِ الْمُفْسِدِينَ (30)

و لوط گفت: پروردگارا، مرا بر این مردمی که با آمیزش با مردان، زمین را به فساد می‌کشند و نسل بشر را به نابودی تهدید می‌کنند، یاری ده.

وَلَمَّا جَاءَتْ رُسُلُنَا إِبْرَاهِيمَ بِالْبُشْرَىٰ قَالُوا إِنَّا مُهْلِكُو أَهْلِ هَٰذِهِ الْقَرْيَةِ ۖ إِنَّ أَهْلَهَا كَانُوا ظَالِمِينَ (31)

و آن گاه که فرستادگان ما (فرشتگان) بر ابراهیم وارد شدند و او و همسرش را به این که صاحب فرزند خواهند شد، بشارت دادند، به ابراهیم گفتند: ما آمده‌ایم تا اهل این آبادی (دیار سَدوم) را نابود کنیم، چرا که ساکنان آن ستم پیشه‌اند.

قَالَ إِنَّ فِيهَا لُوطًا ۚ قَالُوا نَحْنُ أَعْلَمُ بِمَنْ فِيهَا ۖ لَنُنَجِّيَنَّهُ وَأَهْلَهُ إِلَّا امْرَأَتَهُ كَانَتْ مِنَ الْغَابِرِينَ (32)

ابراهیم گفت: لوط در این دیار است چگونه می‌خواهید اهل آن را نابود سازید؟! فرشتگان در پاسخ او گفتند: ما بهتر می‌دانیم چه کسانی در آن جا به سر می‌برند; نه تنها لوط بلکه خانواده او را نیز نجات می‌دهیم بجز همسرش که او از باقی ماندگان است و عذاب او را فراخواهد گرفت.

وَلَمَّا أَنْ جَاءَتْ رُسُلُنَا لُوطًا سِيءَ بِهِمْ وَضَاقَ بِهِمْ ذَرْعًا وَقَالُوا لَا تَخَفْ وَلَا تَحْزَنْ ۖ إِنَّا مُنَجُّوكَ وَأَهْلَكَ إِلَّا امْرَأَتَكَ كَانَتْ مِنَ الْغَابِرِينَ (33)

هنگامی که فرستادگان ما [پس از ملاقات با ابراهیم] نزد لوط آمدند، او از حضورشان در خانه خود، که به صورت جوان‌هایی خوش سیما بودند دلتنگ و ملول شد و از این که بتواند در برابر هجوم تبهکاران، از میهمانانش دفاع کند خود را ناتوان دید. فرشتگان به لوط گفتند: نترس! خطری در پیش نیست و غمگین مباش که پیشامد ناگواری روی نداده است. ما تو و خانواده ات را نجات می‌دهیم، بجز همسرت که او از کسانی است که خواهد ماند و به عذاب گرفتار خواهد شد.

إِنَّا مُنْزِلُونَ عَلَىٰ أَهْلِ هَٰذِهِ الْقَرْيَةِ رِجْزًا مِنَ السَّمَاءِ بِمَا كَانُوا يَفْسُقُونَ (34)

ما بر ساکنان این دیار، به سزای این که از راه خدا بیرون رفته‌اند، عذابی از آسمان فرود می‌آوریم.

وَلَقَدْ تَرَكْنَا مِنْهَا آيَةً بَيِّنَةً لِقَوْمٍ يَعْقِلُونَ (35)

و عذابی فرو فرستادیم و آن دیار را ویران کردیم، و از آن ویرانه برای مردمی که می‌فهمند نشانه‌ای آشکار برجای نهادیم تا عبرت گیرند و از خدا پروا کنند.

وَإِلَىٰ مَدْيَنَ أَخَاهُمْ شُعَيْبًا فَقَالَ يَا قَوْمِ اعْبُدُوا اللَّهَ وَارْجُوا الْيَوْمَ الْآخِرَ وَلَا تَعْثَوْا فِي الْأَرْضِ مُفْسِدِينَ (36)

و به سوی مردم مدین برادرشان شعیب را به رسالت فرستادیم. شعیب به آنان گفت: ای قوم من، فقط خدا را بپرستید، و روز قیامت و پاداش‌های آن را که برای مؤمنان آماده شده است باور کنید و بدانها امیدوار باشید و در زمین تبهکارانه فسادگری نکنید.

فَكَذَّبُوهُ فَأَخَذَتْهُمُ الرَّجْفَةُ فَأَصْبَحُوا فِي دَارِهِمْ جَاثِمِينَ (37)

مردم مدین شعیب را تکذیب کردند و رسالتش را دروغ پنداشتند، در نتیجه زمین لرزه‌ای شدید آنان را فرا گرفت، به گونه‌ای که قلب‌ها و اندام هایشان سخت بلرزید، سپس در دیارشان با زانو بر زمین افتادند و هلاک گشتند.

وَعَادًا وَثَمُودَ وَقَدْ تَبَيَّنَ لَكُمْ مِنْ مَسَاكِنِهِمْ ۖ وَزَيَّنَ لَهُمُ الشَّيْطَانُ أَعْمَالَهُمْ فَصَدَّهُمْ عَنِ السَّبِيلِ وَكَانُوا مُسْتَبْصِرِينَ (38)

و قوم عاد و ثمود را یاد کن که به عذاب گرفتارشان ساختیم. نشانه فرجام کارشان از خانه هایشان به خوبی برای شما نمایان است. شیطان کارهای ناروایشان را در نظرشان بیاراست و آنان را از راه خدا باز داشت، در حالی که پیش‌تر بینشی درست داشتند، یگانگی خدا را باور داشتند و به عبادت خدا می‌پرداختند.

وَقَارُونَ وَفِرْعَوْنَ وَهَامَانَ ۖ وَلَقَدْ جَاءَهُمْ مُوسَىٰ بِالْبَيِّنَاتِ فَاسْتَكْبَرُوا فِي الْأَرْضِ وَمَا كَانُوا سَابِقِينَ (39)

و نیز قارون و فرعون و هامان را یاد کن [که سرنوشتشان چگونه بود]. موسی آن معجزات و دلایل روشن را برای آنان آورد، ولی آنان به دلیل این که در زمین تکبر ورزیدند، حق را نپذیرفتند; اما هرگز بر ما پیشی نگرفتند و پیروز نشدند.

فَكُلًّا أَخَذْنَا بِذَنْبِهِ ۖ فَمِنْهُمْ مَنْ أَرْسَلْنَا عَلَيْهِ حَاصِبًا وَمِنْهُمْ مَنْ أَخَذَتْهُ الصَّيْحَةُ وَمِنْهُمْ مَنْ خَسَفْنَا بِهِ الْأَرْضَ وَمِنْهُمْ مَنْ أَغْرَقْنَا ۚ وَمَا كَانَ اللَّهُ لِيَظْلِمَهُمْ وَلَٰكِنْ كَانُوا أَنْفُسَهُمْ يَظْلِمُونَ (40)

در نتیجه هر یک از آن امت‌ها را به سزای گناهش به عذابی گرفتار کردیم. از اینان مردمی بودند که سنگبارانشان کردیم، و امتی بود که غرّش مهیب آنان را فرا گرفت، و کسی بود که او را در زمین فرو بردیم، و نیز کسانی بودند که در آب غرقشان کردیم. خداوند با این کیفرها بر آنان ستم نکرد و نشاید که او ستم کند، بلکه آنان خود با گناهی که مرتکب شدند بر خویشتن ستم کردند و سزاوار کیفر شدند.

مَثَلُ الَّذِينَ اتَّخَذُوا مِنْ دُونِ اللَّهِ أَوْلِيَاءَ كَمَثَلِ الْعَنْكَبُوتِ اتَّخَذَتْ بَيْتًا ۖ وَإِنَّ أَوْهَنَ الْبُيُوتِ لَبَيْتُ الْعَنْكَبُوتِ ۖ لَوْ كَانُوا يَعْلَمُونَ (41)

حکایت کسانی که جز خدا معبودانی را به سرپرستی و تدبیر امور خود برگزیده‌اند، حکایت عنکبوت است که خانه‌ای برای خود ساخته است و قطعاً سست‌ترین خانه‌ها خانه عنکبوت است. اگر مشرکان می‌دانستند که حکایتشان با آن خدایان حکایت عنکبوت و خانه اوست هرگز آنها را سرپرست خود نمی‌گرفتند.

إِنَّ اللَّهَ يَعْلَمُ مَا يَدْعُونَ مِنْ دُونِهِ مِنْ شَيْءٍ ۚ وَهُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ (42)

قطعاً خدا واقعیت هر چیزی را که مشرکان به جای او می‌خوانند، می‌داند; از این رو آنها را به خانه عنکبوت مثل زده است. او می‌داند که آنچه را مشرکان به خدایی می‌خوانند، هیچ گونه سرپرستی و تدبیری را برعهده ندارند. و خداست که شکست ناپذیر و حکیم است;

وَتِلْكَ الْأَمْثَالُ نَضْرِبُهَا لِلنَّاسِ ۖ وَمَا يَعْقِلُهَا إِلَّا الْعَالِمُونَ (43)

ما این مثَل‌ها را برای همه مردم بیان می‌کنیم، ولی حقیقت آنها را جز عالمانی که در حقایق امور می‌اندیشند، درنمی یابند.

خَلَقَ اللَّهُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ بِالْحَقِّ ۚ إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَآيَةً لِلْمُؤْمِنِينَ (44)

خداوند آسمان‌ها و زمین را به حق آفرید; آفرینشی که بازی و بیهودگی در آن راه ندارد. قطعاً در این آفرینش، آیت و نشانی است بر این که تدبیر امور تنها در اختیار خداوند است، گرچه تنها اهل ایمان آیت بودن آن را درمی یابند.

اتْلُ مَا أُوحِيَ إِلَيْكَ مِنَ الْكِتَابِ وَأَقِمِ الصَّلَاةَ ۖ إِنَّ الصَّلَاةَ تَنْهَىٰ عَنِ الْفَحْشَاءِ وَالْمُنْكَرِ ۗ وَلَذِكْرُ اللَّهِ أَكْبَرُ ۗ وَاللَّهُ يَعْلَمُ مَا تَصْنَعُونَ (45)

ای پیامبر، از داستان امت‌های گذشته و فرجام شرک و گناهشان باخبر شدی، اینک برای آن که گرفتار این سرنوشت نشوی، باید این کتاب آسمانی را که به تو وحی شده است تلاوت کنی و نماز را برپا داری، زیرا نماز آدمی را از کارهای زشت و ناپسند باز می‌دارد و مهم‌تر آن که نماز یاد خداست و یاد خدا بزرگترین عمل است. و خدا هر کار خوب و بدی را که می‌کنید می‌داند.

۞ وَلَا تُجَادِلُوا أَهْلَ الْكِتَابِ إِلَّا بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ إِلَّا الَّذِينَ ظَلَمُوا مِنْهُمْ ۖ وَقُولُوا آمَنَّا بِالَّذِي أُنْزِلَ إِلَيْنَا وَأُنْزِلَ إِلَيْكُمْ وَإِلَٰهُنَا وَإِلَٰهُكُمْ وَاحِدٌ وَنَحْنُ لَهُ مُسْلِمُونَ (46)

و با اهل کتاب (یهود و نصارا) جز با نیکوترین روش، بحث نکنید. به آنان، بگویید: ما به کتابی که بر خودمان نازل شده و نیز به کتابی که برای شما فرستاده شده است ایمان آورده‌ایم; معبود ما و معبود شما یکی است و ما تسلیم اوییم. البته با آن دسته از اهل کتاب که در بحث و مجادله ستم می‌کنند و رفق و مدارای شما را نشانه ضعف شما می‌پندارند این گونه بحث نکنید که کارساز نخواهد بود.

وَكَذَٰلِكَ أَنْزَلْنَا إِلَيْكَ الْكِتَابَ ۚ فَالَّذِينَ آتَيْنَاهُمُ الْكِتَابَ يُؤْمِنُونَ بِهِ ۖ وَمِنْ هَٰؤُلَاءِ مَنْ يُؤْمِنُ بِهِ ۚ وَمَا يَجْحَدُ بِآيَاتِنَا إِلَّا الْكَافِرُونَ (47)

و ما قرآن را با این ویژگی که مردم را به تسلیم شدن در برابر خدا و ایمان آوردن به پیامبران و کتاب‌های آسمانی فرا می‌خواند، بر تو نازل کردیم، از این رو کسانی که به آنان کتاب آسمانی داده‌ایم به قرآن ایمان می‌آورند، و حتی برخی از این مشرکان نیز به آن ایمان خواهند آورد. از اهل کتاب و مشرکان فقط کافرانِ حق پوش آیات ما را انکار می‌کنند.

وَمَا كُنْتَ تَتْلُو مِنْ قَبْلِهِ مِنْ كِتَابٍ وَلَا تَخُطُّهُ بِيَمِينِكَ ۖ إِذًا لَارْتَابَ الْمُبْطِلُونَ (48)

و تو پیش از نزول قرآن کتابی نمی‌خواندی و با دست خود چیزی نمی‌نوشتی، که اگر چنین بود، آنان که نادرستی قرآن را ادعا می‌کنند خود نیز در صحت آن و الهی بودنش تردید می‌کردند.

بَلْ هُوَ آيَاتٌ بَيِّنَاتٌ فِي صُدُورِ الَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ ۚ وَمَا يَجْحَدُ بِآيَاتِنَا إِلَّا الظَّالِمُونَ (49)

آری، قرآن کتابی جمع آوری شده و نگارش یافته نیست، بلکه آیاتی روشن و روشنگر است که در سینه کسانی که به آنان دانش عطا شده است نهفته است و جز کسانی که در حق آیات ما ستم می‌کنند و از روی دشمنی و لجاجت از پذیرش آنها خودداری میورزند کسی آیات ما را انکار نمی‌کند.

وَقَالُوا لَوْلَا أُنْزِلَ عَلَيْهِ آيَاتٌ مِنْ رَبِّهِ ۖ قُلْ إِنَّمَا الْآيَاتُ عِنْدَ اللَّهِ وَإِنَّمَا أَنَا نَذِيرٌ مُبِينٌ (50)

آن حق پوشان ستم پیشه با این ادعای ناروا که قرآن را نمی‌توان معجزه نامید، گفتند: اگر او پیامبر است، چرا از جانب پروردگارش معجزاتی مانند معجزات موسی و عیسی بر او فرستاده نمی‌شود؟ ای پیامبر، به آنان بگو: جز این نیست که آیات و معجزات نزد خداست، هرگاه بخواهد و هرگونه اراده کند، آنها را فرو می‌فرستد. آوردن معجزه برعهده من نیست، من فقط اخطارکننده‌ام، و وظیفه‌ام این است که رسالتم را به روشنی ابلاغ کنم.

أَوَلَمْ يَكْفِهِمْ أَنَّا أَنْزَلْنَا عَلَيْكَ الْكِتَابَ يُتْلَىٰ عَلَيْهِمْ ۚ إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَرَحْمَةً وَذِكْرَىٰ لِقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ (51)

و آیا معجزه بودن این کتابی که آن را بر تو نازل کرده‌ایم و پیوسته بر آنان خوانده می‌شود، برای آنان کافی نبوده است [که خواهان معجزه‌ای دیگرند]؟ به راستی قرآن برای مردمی که ایمان می‌آورند سرشار از رحمت و تذکار است.

قُلْ كَفَىٰ بِاللَّهِ بَيْنِي وَبَيْنَكُمْ شَهِيدًا ۖ يَعْلَمُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ ۗ وَالَّذِينَ آمَنُوا بِالْبَاطِلِ وَكَفَرُوا بِاللَّهِ أُولَٰئِكَ هُمُ الْخَاسِرُونَ (52)

ای پیامبر، در پاسخ منکران رسالت بگو: خداوند در کتاب خود به رسالت من گواهی داده است و کافی است که خداوند در این موضوعی که میان من و شما مورد نزاع است، گواه باشد، چرا که او هر آنچه را در آسمان‌ها و زمین است، می‌داند و کسانی که با انکار کتاب الهی به خدا کافر شده و به باطل گرویده‌اند، اینانند که در گرایش‌های خود زیانکارند.

وَيَسْتَعْجِلُونَكَ بِالْعَذَابِ ۚ وَلَوْلَا أَجَلٌ مُسَمًّى لَجَاءَهُمُ الْعَذَابُ وَلَيَأْتِيَنَّهُمْ بَغْتَةً وَهُمْ لَا يَشْعُرُونَ (53)

از سرِ استهزا و ناباوری، از تو می‌خواهند در آوردنِ عذابی که آنان را بدان اخطار کرده‌ای، شتاب کنی. اگر برای آنان تعیین نشده بود که تا سرآمدی معین در زمین به سر برند، قطعاً عذاب به سراغشان می‌آمد و بی تردید، عذاب آنان را بی آن که متوجه شوند غافلگیر می‌کند.

يَسْتَعْجِلُونَكَ بِالْعَذَابِ وَإِنَّ جَهَنَّمَ لَمُحِيطَةٌ بِالْكَافِرِينَ (54)

چقدر نادانند که از تو می‌خواهند در آوردنِ عذاب برای آنان، شتاب کنی! قطعاً دوزخ کافران را احاطه خواهد کرد;

يَوْمَ يَغْشَاهُمُ الْعَذَابُ مِنْ فَوْقِهِمْ وَمِنْ تَحْتِ أَرْجُلِهِمْ وَيَقُولُ ذُوقُوا مَا كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ (55)

آن روز که عذاب از بالای سرشان و از زیر پاهایشان، آنان را دربرمی گیرد و خداوند به آنان می‌گوید: [این، همان اعمالی است که می‌کردید، پس] بچشید آنچه را که می‌کردید و بر آن اصرار میورزیدید.

يَا عِبَادِيَ الَّذِينَ آمَنُوا إِنَّ أَرْضِي وَاسِعَةٌ فَإِيَّايَ فَاعْبُدُونِ (56)

ای بندگان من که ایمان آورده‌اید، این زمینِ من، گسترده و پهناور است; اگر نتوانستید در نقطه‌ای از آن مرا به یکتایی پرستش کنید، از آن جا هجرت کنید و در نقطه دیگر مرا بپرستید و از عبادتِ غیر من بپرهیزید.

كُلُّ نَفْسٍ ذَائِقَةُ الْمَوْتِ ۖ ثُمَّ إِلَيْنَا تُرْجَعُونَ (57)

زندگی دنیا چند روزی بیش نیست و سرانجام، هر کسی طعم مرگ را خواهد چشید; سپس در پی آن برای حساب و کتاب به سوی ما بازگردانده می‌شوید.

وَالَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَنُبَوِّئَنَّهُمْ مِنَ الْجَنَّةِ غُرَفًا تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا ۚ نِعْمَ أَجْرُ الْعَامِلِينَ (58)

پس مبادا زندگی فانی دنیا شما را از ایمان و کار شایسته باز دارد، زیرا کسانی که ایمان آورده و کارهای شایسته کرده‌اند، هنگامی که به سوی ما بازگشتند، آنان را در غرفه‌هایی از بهشت که از زیر آنها نهرها جاری است، جای می‌دهیم. آنان در بهشت برای همیشه ماندگار خواهند بود. نیکوست پاداش عمل کنندگان.

الَّذِينَ صَبَرُوا وَعَلَىٰ رَبِّهِمْ يَتَوَكَّلُونَ (59)

همان کسانی که بر آزارها و مصیبت‌هایی که در وطن خود و در حال هجرت، در راه خدا دیدند شکیبایی ورزیدند و در همه حال بر پروردگار خویش توکل می‌کنند.

وَكَأَيِّنْ مِنْ دَابَّةٍ لَا تَحْمِلُ رِزْقَهَا اللَّهُ يَرْزُقُهَا وَإِيَّاكُمْ ۚ وَهُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ (60)

و چه بسیارند جنبندگانی که روزیِ خود را برنمی دارند و ذخیره نمی‌کنند و خداست که به آنها و شما روزی می‌دهد; پس مبادا از ترس گرسنگی و نیافتن اسباب زندگی، از هجرت سرباز زنید. زیرا اوست که شنونده دعاها و به نیازها داناست.

وَلَئِنْ سَأَلْتَهُمْ مَنْ خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ وَسَخَّرَ الشَّمْسَ وَالْقَمَرَ لَيَقُولُنَّ اللَّهُ ۖ فَأَنَّىٰ يُؤْفَكُونَ (61)

و اگر از این مشرکان بپرسی چه کسی آسمان‌ها و زمین را آفریده و خورشید و ماه را رام ساخته است، قطعاً خواهند گفت: خدا چنین کرده است. پس چگونه اینان از پرستش او باز داشته می‌شوند و به پرستش غیر او کشانده می‌شوند؟

اللَّهُ يَبْسُطُ الرِّزْقَ لِمَنْ يَشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ وَيَقْدِرُ لَهُ ۚ إِنَّ اللَّهَ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ (62)

خداست که روزی را برای هر کس از بندگانش که بخواهد فراخ می‌گرداند و بر هر کس که بخواهد تنگ می‌گیرد، و جز براساس مصلحت اراده نمی‌کند، زیرا خداوند، به هر چیزی داناست.

وَلَئِنْ سَأَلْتَهُمْ مَنْ نَزَّلَ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً فَأَحْيَا بِهِ الْأَرْضَ مِنْ بَعْدِ مَوْتِهَا لَيَقُولُنَّ اللَّهُ ۚ قُلِ الْحَمْدُ لِلَّهِ ۚ بَلْ أَكْثَرُهُمْ لَا يَعْقِلُونَ (63)

و اگر از این مشرکان بپرسی چه کسی از آسمان باران فرو فرستاد و به وسیله آن، زمین را پس از آن که خشک و مرده بود با رویش گیاهان زنده کرد؟ قطعاً خواهند گفت: خدا چنین کرده است. بگو: همه ستایش‌ها از آنِ خداست، با این حال بیشتر آنان تعقل نمی‌کنند و در آیات و نشانه‌های ما به درستی نمی‌اندیشند.

وَمَا هَٰذِهِ الْحَيَاةُ الدُّنْيَا إِلَّا لَهْوٌ وَلَعِبٌ ۚ وَإِنَّ الدَّارَ الْآخِرَةَ لَهِيَ الْحَيَوَانُ ۚ لَوْ كَانُوا يَعْلَمُونَ (64)

این زندگی دنیا جز مایه سرگرمی که آدمیان را از حیات برتر اخروی باز می‌دارد و جز بازیچه‌ای که به سرعت پایان می‌پذیرد، نیست، و به یقین زندگی سرای آخرت زندگی واقعی است. اگر اهل دانش بودند درمی یافتند که حقیقت همین است که گفته شد.

فَإِذَا رَكِبُوا فِي الْفُلْكِ دَعَوُا اللَّهَ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ فَلَمَّا نَجَّاهُمْ إِلَى الْبَرِّ إِذَا هُمْ يُشْرِكُونَ (65)

از آن جا که مشرکان درست نمی‌اندیشند و در آراء خود گرفتار تناقض‌اند، وقتی سوار کشتی می‌شوند خدا را در حالی که عبادت و اطاعت خود را ویژه او می‌کنند، می‌خوانند، ولی هنگامی که خدا آنان را به خشکی می‌رساند و از ورطه‌های هلاکت نجاتشان می‌دهد، همان لحظه به شرک می‌گرایند و دیگری را پروردگار خود می‌پندارند.

لِيَكْفُرُوا بِمَا آتَيْنَاهُمْ وَلِيَتَمَتَّعُوا ۖ فَسَوْفَ يَعْلَمُونَ (66)

بگذار هر آنچه را به آنان داده‌ایم ناسپاسی کنند و از هر آنچه در اختیار دارند بهره برند، ولی به زودی فرجام شوم کار خود را خواهند دانست.

أَوَلَمْ يَرَوْا أَنَّا جَعَلْنَا حَرَمًا آمِنًا وَيُتَخَطَّفُ النَّاسُ مِنْ حَوْلِهِمْ ۚ أَفَبِالْبَاطِلِ يُؤْمِنُونَ وَبِنِعْمَةِ اللَّهِ يَكْفُرُونَ (67)

آیا این مشرکان ندیده‌اند که ما شهر مکه و حومه آن را حرمی امن قرار دادیم با این که مردم از اطراف آنان ربوده می‌شوند؟ با این حال، آیا این مشرکان به بت‌ها که پوچ و بی اساس اند ایمان می‌آورند و نعمت‌های خدا را ناسپاسی می‌کنند؟

وَمَنْ أَظْلَمُ مِمَّنِ افْتَرَىٰ عَلَى اللَّهِ كَذِبًا أَوْ كَذَّبَ بِالْحَقِّ لَمَّا جَاءَهُ ۚ أَلَيْسَ فِي جَهَنَّمَ مَثْوًى لِلْكَافِرِينَ (68)

کیست ستمکارتر از آن کس که بر خدا دروغ بسته و برای خدا شریک قرار داده است؟ و کیست ستمکارتر از آن کس که وقتی حق به سویش آمد آن را تکذیب کرد؟ اینان کفرپیشگانند; آیا در سرای آخرت جایگاه کافران دوزخ نخواهد بود؟

وَالَّذِينَ جَاهَدُوا فِينَا لَنَهْدِيَنَّهُمْ سُبُلَنَا ۚ وَإِنَّ اللَّهَ لَمَعَ الْمُحْسِنِينَ (69)

و کسانی که در آنچه مربوط به ماست، با تمام وجود تلاش کرده و هیچ گاه از ایمان و اطاعت باز نمانده‌اند، قطعاً آنان را به راه‌هایی که به ما منتهی می‌شود، راهنمایی می‌کنیم، و به راستی که خداوند با نیکوکاران است و رحمت و عنایت خود را بر آنان می‌گستراند.