يَا أَيُّهَا النَّاسُ اتَّقُوا رَبَّكُمْ ۚ إِنَّ زَلْزَلَةَ السَّاعَةِ شَيْءٌ عَظِيمٌ (1)

ای مردم! از پروردگارتان پروا کنید، که زلزله‌ی قیامت، حادثه‌ای بزرگ و هولناک است.

يَوْمَ تَرَوْنَهَا تَذْهَلُ كُلُّ مُرْضِعَةٍ عَمَّا أَرْضَعَتْ وَتَضَعُ كُلُّ ذَاتِ حَمْلٍ حَمْلَهَا وَتَرَى النَّاسَ سُكَارَىٰ وَمَا هُمْ بِسُكَارَىٰ وَلَٰكِنَّ عَذَابَ اللَّهِ شَدِيدٌ (2)

روزی که آن را مشاهده کنید، [از ترس و وحشت،] هر مادر شیردهی، شیرخواره‌اش را از یاد می‌برد، و هر بارداری، سقط جنین می‌کند. و مردم را مست می‌بینی، ولی مست نیستند، بلکه عذاب خداوند شدید است.

وَمِنَ النَّاسِ مَنْ يُجَادِلُ فِي اللَّهِ بِغَيْرِ عِلْمٍ وَيَتَّبِعُ كُلَّ شَيْطَانٍ مَرِيدٍ (3)

و از مردم، کسی هست که ناآگاهانه درباره‌ی خداوند به جدال می‌پردازد و از هر شیطانِ سرکشی پیروی می‌کند.

كُتِبَ عَلَيْهِ أَنَّهُ مَنْ تَوَلَّاهُ فَأَنَّهُ يُضِلُّهُ وَيَهْدِيهِ إِلَىٰ عَذَابِ السَّعِيرِ (4)

بر آن [شیطان] مقرّر شده که هر کس ولایت او را بپذیرد، قطعاً او را گمراه می‌کند و به آتش سوزانش می‌کشاند.

يَا أَيُّهَا النَّاسُ إِنْ كُنْتُمْ فِي رَيْبٍ مِنَ الْبَعْثِ فَإِنَّا خَلَقْنَاكُمْ مِنْ تُرَابٍ ثُمَّ مِنْ نُطْفَةٍ ثُمَّ مِنْ عَلَقَةٍ ثُمَّ مِنْ مُضْغَةٍ مُخَلَّقَةٍ وَغَيْرِ مُخَلَّقَةٍ لِنُبَيِّنَ لَكُمْ ۚ وَنُقِرُّ فِي الْأَرْحَامِ مَا نَشَاءُ إِلَىٰ أَجَلٍ مُسَمًّى ثُمَّ نُخْرِجُكُمْ طِفْلًا ثُمَّ لِتَبْلُغُوا أَشُدَّكُمْ ۖ وَمِنْكُمْ مَنْ يُتَوَفَّىٰ وَمِنْكُمْ مَنْ يُرَدُّ إِلَىٰ أَرْذَلِ الْعُمُرِ لِكَيْلَا يَعْلَمَ مِنْ بَعْدِ عِلْمٍ شَيْئًا ۚ وَتَرَى الْأَرْضَ هَامِدَةً فَإِذَا أَنْزَلْنَا عَلَيْهَا الْمَاءَ اهْتَزَّتْ وَرَبَتْ وَأَنْبَتَتْ مِنْ كُلِّ زَوْجٍ بَهِيجٍ (5)

ای مردم! اگر درباره‌ی قیامت شک دارید، [با دقّت در وجود خویش، شک خود را برطرف کنید.] ما شما را از خاک آفریدیم، سپس از نطفه، سپس لخته خون، سپس پاره گوشت، که بعضی خلقتِ کامل یافته، [به دنیا می‌آیند،] و برخی خلقت کامل نیافته، [سقط می‌شوند، چنین کردیم] تا برای شما روشن سازیم [که بر هر چیز تواناییم]. و آنچه را که بخواهیم تا سرآمدی معین در رحم مادران قرار می‌دهیم، سپس شما را به صورت طفل بیرون می‌آوریم، تا به حدّ رشد و بلوغ برسید. و [در این میان] بعضی از شما می‌میرند، و برخی به پست‌ترین مرحله‌ی زندگی [و پیری] می‌رسند تا جایی که دانسته‌های خود را از دست می‌دهند. [همچنین در زمستان] زمین را خشک و مرده می‌بینی، امّا هنگامی که باران بر آن فرومی‌باریم، به حرکت در می‌آید و نُمُوّ می‌کند و انواع گیاهان زیبا می‌رویاند.

ذَٰلِكَ بِأَنَّ اللَّهَ هُوَ الْحَقُّ وَأَنَّهُ يُحْيِي الْمَوْتَىٰ وَأَنَّهُ عَلَىٰ كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ (6)

[بیان] این [مطالب] به خاطر آن است که [بدانید] خداوند حقّ است، و اوست که مردگان را زنده می‌کند و بر هر چیزی تواناست.

وَأَنَّ السَّاعَةَ آتِيَةٌ لَا رَيْبَ فِيهَا وَأَنَّ اللَّهَ يَبْعَثُ مَنْ فِي الْقُبُورِ (7)

و این که قیامت آمدنی است و شکی در آن نیست. و خداوند تمام کسانی را که در قبرها آرمیده‌اند، زنده خواهد کرد.

وَمِنَ النَّاسِ مَنْ يُجَادِلُ فِي اللَّهِ بِغَيْرِ عِلْمٍ وَلَا هُدًى وَلَا كِتَابٍ مُنِيرٍ (8)

و از مردم، کسی هست که بدون هیچ دانش و هدایت و کتاب روشنی، درباره‌ی خداوند به جدال می‌پردازد،

ثَانِيَ عِطْفِهِ لِيُضِلَّ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ ۖ لَهُ فِي الدُّنْيَا خِزْيٌ ۖ وَنُذِيقُهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ عَذَابَ الْحَرِيقِ (9)

با تکبر و غرور، می‌خواهد مردم را از راه خدا گمراه کند. در این دنیا رسوایی دارد و در قیامت، عذاب سوزان به او می‌چشانیم.

ذَٰلِكَ بِمَا قَدَّمَتْ يَدَاكَ وَأَنَّ اللَّهَ لَيْسَ بِظَلَّامٍ لِلْعَبِيدِ (10)

«این عذاب دستاوَرد پیشین توست. و قطعاً خدا به بندگانش ستم نمی‌کند.»

وَمِنَ النَّاسِ مَنْ يَعْبُدُ اللَّهَ عَلَىٰ حَرْفٍ ۖ فَإِنْ أَصَابَهُ خَيْرٌ اطْمَأَنَّ بِهِ ۖ وَإِنْ أَصَابَتْهُ فِتْنَةٌ انْقَلَبَ عَلَىٰ وَجْهِهِ خَسِرَ الدُّنْيَا وَالْآخِرَةَ ۚ ذَٰلِكَ هُوَ الْخُسْرَانُ الْمُبِينُ (11)

و از مردم، کسی است که خداوند را تنها با زبان می‌پرستد، [و با حادثه‌ای کوچک می‌لغزد،] پس اگر خیری به او برسد، بدان آرامش یابد، و اگر مصیبت و آزمایشی به او برسد، دگرگون می‌شود [و به سوی کفر می‌رود، چنین کسی] در دنیا و آخرت زیانکار است. این همان زیان آشکار است.

يَدْعُو مِنْ دُونِ اللَّهِ مَا لَا يَضُرُّهُ وَمَا لَا يَنْفَعُهُ ۚ ذَٰلِكَ هُوَ الضَّلَالُ الْبَعِيدُ (12)

او جز خداوند چیزی را می‌خواند که نه زیانی به او می‌رساند و نه سودی. این همان گمراهی دور و دراز است.

يَدْعُو لَمَنْ ضَرُّهُ أَقْرَبُ مِنْ نَفْعِهِ ۚ لَبِئْسَ الْمَوْلَىٰ وَلَبِئْسَ الْعَشِيرُ (13)

بلکه کسی را می‌خواند که زیانش از سودش بیشتر است. چه مولا و سرپرست بدی! و چه همدم زشتی!

إِنَّ اللَّهَ يُدْخِلُ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ ۚ إِنَّ اللَّهَ يَفْعَلُ مَا يُرِيدُ (14)

خداوند مؤمنانِ نیکوکار را در باغ‌هایی [از بهشت] وارد می‌کند که نهرها از زیر [درختان] آن جاری است. [آری!] خداوند هرچه اراده کند، انجام می‌دهد.

مَنْ كَانَ يَظُنُّ أَنْ لَنْ يَنْصُرَهُ اللَّهُ فِي الدُّنْيَا وَالْآخِرَةِ فَلْيَمْدُدْ بِسَبَبٍ إِلَى السَّمَاءِ ثُمَّ لْيَقْطَعْ فَلْيَنْظُرْ هَلْ يُذْهِبَنَّ كَيْدُهُ مَا يَغِيظُ (15)

هر کس گمان می‌کند که خداوند هرگز پیامبرش را در دنیا و آخرت یاری نمی‌کند، [و به این خاطر ناامید و خشمگین است‌] طنابی از سقف بیاویزد، سپس [رشته‌ی زندگی خود را] بِبُرَد، آن‌گاه بنگرد که آیا نیرنگش خشم او را فرومی‌نشاند؟!

وَكَذَٰلِكَ أَنْزَلْنَاهُ آيَاتٍ بَيِّنَاتٍ وَأَنَّ اللَّهَ يَهْدِي مَنْ يُرِيدُ (16)

و این‌گونه قرآن را [به صورت] آیاتی روشن فروفرستادیم. و البتّه خداوند هر كس را بخواهد، هدایت می‌كند.

إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَالَّذِينَ هَادُوا وَالصَّابِئِينَ وَالنَّصَارَىٰ وَالْمَجُوسَ وَالَّذِينَ أَشْرَكُوا إِنَّ اللَّهَ يَفْصِلُ بَيْنَهُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ ۚ إِنَّ اللَّهَ عَلَىٰ كُلِّ شَيْءٍ شَهِيدٌ (17)

خداوند در قیامت، میان مؤمنان [مسلمان]، و یهودیان و صابِئان، و نصارا و مجوس، و مشركان، داوری می‌كند. [و حقّ را از باطل جدا خواهد نمود،] همانا خداوند بر هر چیزی گواه است.

أَلَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ يَسْجُدُ لَهُ مَنْ فِي السَّمَاوَاتِ وَمَنْ فِي الْأَرْضِ وَالشَّمْسُ وَالْقَمَرُ وَالنُّجُومُ وَالْجِبَالُ وَالشَّجَرُ وَالدَّوَابُّ وَكَثِيرٌ مِنَ النَّاسِ ۖ وَكَثِيرٌ حَقَّ عَلَيْهِ الْعَذَابُ ۗ وَمَنْ يُهِنِ اللَّهُ فَمَا لَهُ مِنْ مُكْرِمٍ ۚ إِنَّ اللَّهَ يَفْعَلُ مَا يَشَاءُ ۩ (18)

آیا ندیدی كه هركه در آسمان‌ها و هر كه در زمین است، و خورشید و ماه و ستارگان، و كوه‌ها و درختان و جنبندگان، و بسیاری از مردم برای خدا سجده می‌كنند؟ البتّه بسیاری از مردم [نیز به خاطر تكبر و لجاجت،] قطعاً گرفتار عذابند. و هر كس را خدا خوار كند، هیچ كس او را گرامی نخواهد داشت. همانا خداوند هر چه را بخواهد، انجام می‌دهد.

۞ هَٰذَانِ خَصْمَانِ اخْتَصَمُوا فِي رَبِّهِمْ ۖ فَالَّذِينَ كَفَرُوا قُطِّعَتْ لَهُمْ ثِيَابٌ مِنْ نَارٍ يُصَبُّ مِنْ فَوْقِ رُءُوسِهِمُ الْحَمِيمُ (19)

این دوگروه درباره‌ی پروردگارشان به ستیزه و جدال پرداختند. پس برای كسانی كه كفر ورزیدند، لباس‌هایی از آتش بریده شده است، [و] از بالای سرشان [روی آنها] مایع جوشان ریخته می‌شود.

يُصْهَرُ بِهِ مَا فِي بُطُونِهِمْ وَالْجُلُودُ (20)

با آن مایع جوشان، آنچه در شكم‌های آنهاست، و [نیز] پوست بدنشان گداخته می‌شود.

وَلَهُمْ مَقَامِعُ مِنْ حَدِيدٍ (21)

و گرزهایی آهنین برای [عذاب] آنان [آماده] است.

كُلَّمَا أَرَادُوا أَنْ يَخْرُجُوا مِنْهَا مِنْ غَمٍّ أُعِيدُوا فِيهَا وَذُوقُوا عَذَابَ الْحَرِيقِ (22)

هرگاه بخواهند به خاطر اندوه [فراوان] از دوزخ بیرون آیند، به آن برگردانده می‌شوند [و به آنان گفته می‌شود:] «بچشید عذاب سوزان را!»

إِنَّ اللَّهَ يُدْخِلُ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ يُحَلَّوْنَ فِيهَا مِنْ أَسَاوِرَ مِنْ ذَهَبٍ وَلُؤْلُؤًا ۖ وَلِبَاسُهُمْ فِيهَا حَرِيرٌ (23)

بی‌گمان خداوند كسانی را كه ایمان آوردند و كارهای نیكو کردند، به باغ‌هایی [بهشتی] وارد می‌كند كه نهرها از زیر [درختان] آن جاری است. در آنجا با دستبندهایی از طلا و مروارید آراسته می‌شوند. و در آنجا لباسشان از ابریشم است.

وَهُدُوا إِلَى الطَّيِّبِ مِنَ الْقَوْلِ وَهُدُوا إِلَىٰ صِرَاطِ الْحَمِيدِ (24)

و [بهشتیان] به گفتار پاک [و دلنشین] هدایت می‌شوند. و به راه خداوندی که شایسته ستایش است، راهنمایی می‌گردند.

إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا وَيَصُدُّونَ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ وَالْمَسْجِدِ الْحَرَامِ الَّذِي جَعَلْنَاهُ لِلنَّاسِ سَوَاءً الْعَاكِفُ فِيهِ وَالْبَادِ ۚ وَمَنْ يُرِدْ فِيهِ بِإِلْحَادٍ بِظُلْمٍ نُذِقْهُ مِنْ عَذَابٍ أَلِيمٍ (25)

کسانی که کفر ورزیدند و [مؤمنان را] از راه خدا و مسجدالحرام که آن را برای همه‌ی مردم، بومی و غیر بومی، یکسان قرار داده‌ایم، بازمی‌دارند، و [نیز] هر کس بخواهد در آنجا به ستم [از حقّ‌] منحرف شود، به او از عذابی دردناک می‌چشانیم.

وَإِذْ بَوَّأْنَا لِإِبْرَاهِيمَ مَكَانَ الْبَيْتِ أَنْ لَا تُشْرِكْ بِي شَيْئًا وَطَهِّرْ بَيْتِيَ لِلطَّائِفِينَ وَالْقَائِمِينَ وَالرُّكَّعِ السُّجُودِ (26)

و [به یادآور] آن‌گاه که مکان کعبه را برای ابراهیم آماده ساختیم، [به او گفتیم:] هیچ‌گونه شرکی نسبت به من روا مدار! و خانه‌ی مرا برای طواف‌کنندگان و قیام‌کنندگان و رکوع‌کنندگانِ سجده‌گزار پاکیزه بدار!

وَأَذِّنْ فِي النَّاسِ بِالْحَجِّ يَأْتُوكَ رِجَالًا وَعَلَىٰ كُلِّ ضَامِرٍ يَأْتِينَ مِنْ كُلِّ فَجٍّ عَمِيقٍ (27)

و در میان مردم، بانگ حج برآور! تا آنان، پیاده و [یا] سوار بر مرکب‌های چابک، از هر راه دوری به سراغ تو بیایند.

لِيَشْهَدُوا مَنَافِعَ لَهُمْ وَيَذْكُرُوا اسْمَ اللَّهِ فِي أَيَّامٍ مَعْلُومَاتٍ عَلَىٰ مَا رَزَقَهُمْ مِنْ بَهِيمَةِ الْأَنْعَامِ ۖ فَكُلُوا مِنْهَا وَأَطْعِمُوا الْبَائِسَ الْفَقِيرَ (28)

تا منافع گوناگون خود را [از برکت این سفر معنوی‌] مشاهده کنند، و نام خدا را در روزهایی معین بر دام‌های زبان بسته‌ای که روزیشان شده، ذکر کنند. پس [چون قربانی کردید،] از [گوشت] آنها بخورید و بینوای فقیر را [نیز] بخورانید.

ثُمَّ لْيَقْضُوا تَفَثَهُمْ وَلْيُوفُوا نُذُورَهُمْ وَلْيَطَّوَّفُوا بِالْبَيْتِ الْعَتِيقِ (29)

[زائران خانه‌ی خدا] سپس باید آلودگی خود را برطرف سازند، و به نذرهای خود وفا کنند، و بر گرد خانه‌ی کهن و آزاد [کعبه] طواف نمایند.

ذَٰلِكَ وَمَنْ يُعَظِّمْ حُرُمَاتِ اللَّهِ فَهُوَ خَيْرٌ لَهُ عِنْدَ رَبِّهِ ۗ وَأُحِلَّتْ لَكُمُ الْأَنْعَامُ إِلَّا مَا يُتْلَىٰ عَلَيْكُمْ ۖ فَاجْتَنِبُوا الرِّجْسَ مِنَ الْأَوْثَانِ وَاجْتَنِبُوا قَوْلَ الزُّورِ (30)

این است [مناسک حج] و هر کس آنچه را خداوند محترم شمرده، گرامی بدارد، قطعاً برای او نزد پروردگارش بهتر است. و چهارپایان برای شما حلال شده است، مگر آنچه [حرام بودنش، در آیات دیگر] بر شما خوانده می‌شود. پس از پلیدی بت‌ها دوری کنید و از گفتار باطل بپرهیزید.

حُنَفَاءَ لِلَّهِ غَيْرَ مُشْرِكِينَ بِهِ ۚ وَمَنْ يُشْرِكْ بِاللَّهِ فَكَأَنَّمَا خَرَّ مِنَ السَّمَاءِ فَتَخْطَفُهُ الطَّيْرُ أَوْ تَهْوِي بِهِ الرِّيحُ فِي مَكَانٍ سَحِيقٍ (31)

[حج گزارید،] در حالی که همگی خالص برای خدا باشید، و هیچ‌گونه شرکی به خداوند نورزید. و هر کس به خدا شرک ورزد، گویی از آسمان سقوط کرده و پرنده‌ای [شکاری در هوا] او را می‌رباید، یا باد او را به مکانی دور پرتاب می‌کند.

ذَٰلِكَ وَمَنْ يُعَظِّمْ شَعَائِرَ اللَّهِ فَإِنَّهَا مِنْ تَقْوَى الْقُلُوبِ (32)

این است [دستورات خداوند درباره‌ی حج]. و هر کس شعائر خدا را گرامی بدارد، پس این [بزرگداشت] از تقوای دل‌هاست.

لَكُمْ فِيهَا مَنَافِعُ إِلَىٰ أَجَلٍ مُسَمًّى ثُمَّ مَحِلُّهَا إِلَى الْبَيْتِ الْعَتِيقِ (33)

برای شما در آن [دام‌های قربانی] تا رسیدن زمان معین [عید قربان] منافعی است، [مانند سواری و تغذیه از شیر آنها،] سپس جایگاه آن [قربانی‌ها،] به سوی [کعبه،] خانه‌ی کهن و آزاد است.

وَلِكُلِّ أُمَّةٍ جَعَلْنَا مَنْسَكًا لِيَذْكُرُوا اسْمَ اللَّهِ عَلَىٰ مَا رَزَقَهُمْ مِنْ بَهِيمَةِ الْأَنْعَامِ ۗ فَإِلَٰهُكُمْ إِلَٰهٌ وَاحِدٌ فَلَهُ أَسْلِمُوا ۗ وَبَشِّرِ الْمُخْبِتِينَ (34)

و ما برای هر اُمّتی آیینی قرار دادیم، تا هنگام قربانی، نام خدا را بر دام‌هایی که خدا روزی آنان کرده، ببرند. خدای شما معبود یکتاست، پس فقط تسلیم او باشید. و فرمانبردارانِ فروتن را مژده بده.

الَّذِينَ إِذَا ذُكِرَ اللَّهُ وَجِلَتْ قُلُوبُهُمْ وَالصَّابِرِينَ عَلَىٰ مَا أَصَابَهُمْ وَالْمُقِيمِي الصَّلَاةِ وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ يُنْفِقُونَ (35)

همانان که هرگاه نام خدا برده شود، دل‌هایشان [از خوف خداوند] می‌لرزد، و بر آنچه [از سختی‌ها] به آنان می‌رسد، شکیبایند. و برپاکنندگان نمازند، و از آنچه به آنان روزی داده‌ایم، انفاق می‌کنند.

وَالْبُدْنَ جَعَلْنَاهَا لَكُمْ مِنْ شَعَائِرِ اللَّهِ لَكُمْ فِيهَا خَيْرٌ ۖ فَاذْكُرُوا اسْمَ اللَّهِ عَلَيْهَا صَوَافَّ ۖ فَإِذَا وَجَبَتْ جُنُوبُهَا فَكُلُوا مِنْهَا وَأَطْعِمُوا الْقَانِعَ وَالْمُعْتَرَّ ۚ كَذَٰلِكَ سَخَّرْنَاهَا لَكُمْ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ (36)

و شترهای چاق را برای شما از شعائر الهی قرار دادیم. در آنها برای شما خیر [و برکت] است. پس در حالی که [برای قربانی] در صف ایستاده‌اند، نام خدا را بر آنها ببرید، پس چون به پهلو افتادند [و جان دادند]، از آنها بخورید. و به [نیازمندان] قانع و [فقیران] درخواست‌کننده بخورانید، این‌گونه دام‌های قربانی را برای شما [رام و] مسخّر کردیم، شاید سپاسگزاری کنید.

لَنْ يَنَالَ اللَّهَ لُحُومُهَا وَلَا دِمَاؤُهَا وَلَٰكِنْ يَنَالُهُ التَّقْوَىٰ مِنْكُمْ ۚ كَذَٰلِكَ سَخَّرَهَا لَكُمْ لِتُكَبِّرُوا اللَّهَ عَلَىٰ مَا هَدَاكُمْ ۗ وَبَشِّرِ الْمُحْسِنِينَ (37)

هرگز گوشت و خون حیوانات قربانی، به خداوند نمی‌رسد؛ بلکه آنچه از طرف شما به او می‌رسد، تقواست. این‌گونه خداوند حیوانات را برای شما مسخّر نمود، تا خدا را به خاطر آن که شما را هدایت کرده است، به بزرگی یاد کنید. و نیکوکاران را مژده بده!

۞ إِنَّ اللَّهَ يُدَافِعُ عَنِ الَّذِينَ آمَنُوا ۗ إِنَّ اللَّهَ لَا يُحِبُّ كُلَّ خَوَّانٍ كَفُورٍ (38)

قطعاً خداوند از کسانی که ایمان آورده‌اند، دفاع می‌کند. بی‌شک خداوند هیچ خیانتکار ناسپاسی را دوست ندارد.

أُذِنَ لِلَّذِينَ يُقَاتَلُونَ بِأَنَّهُمْ ظُلِمُوا ۚ وَإِنَّ اللَّهَ عَلَىٰ نَصْرِهِمْ لَقَدِيرٌ (39)

به کسانی که مظلومانه مورد تهاجم و کشتار قرار گرفته‌اند، اجازه‌ی دفاع و جهاد داده شده است. و البتّه خداوند بر یاری آنان تواناست.

الَّذِينَ أُخْرِجُوا مِنْ دِيَارِهِمْ بِغَيْرِ حَقٍّ إِلَّا أَنْ يَقُولُوا رَبُّنَا اللَّهُ ۗ وَلَوْلَا دَفْعُ اللَّهِ النَّاسَ بَعْضَهُمْ بِبَعْضٍ لَهُدِّمَتْ صَوَامِعُ وَبِيَعٌ وَصَلَوَاتٌ وَمَسَاجِدُ يُذْكَرُ فِيهَا اسْمُ اللَّهِ كَثِيرًا ۗ وَلَيَنْصُرَنَّ اللَّهُ مَنْ يَنْصُرُهُ ۗ إِنَّ اللَّهَ لَقَوِيٌّ عَزِيزٌ (40)

کسانی که به ناحقّ از خانه و کاشانه‌ی خود رانده شدند [و گناهی نداشتند،] جز این که می‌گفتند: «پروردگار ما خدای یکتاست.» و اگر خداوند بعضی از مردم را به وسیله‌ی بعضی دیگر دفع نمی‌کرد، صومعه‌ها و کنیسه‌ها و کلیساها و مساجدی که نام خداوند در آنها بسیار برده می‌شود، ویران می‌گردید. و قطعاً خداوند کسی که [دین] او را یاری کند، یاری می‌دهد. همانا خداوند نیرومند شکست‌ناپذیر است.

الَّذِينَ إِنْ مَكَّنَّاهُمْ فِي الْأَرْضِ أَقَامُوا الصَّلَاةَ وَآتَوُا الزَّكَاةَ وَأَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَنَهَوْا عَنِ الْمُنْكَرِ ۗ وَلِلَّهِ عَاقِبَةُ الْأُمُورِ (41)

همانان که اگر آنان را در زمین به قدرت برسانیم، نماز برپا می‌دارند و زکات می‌دهند و [دیگران را] به خوبی دعوت می‌کنند و از بدی بازمی‌دارند. و پایان کارها با خداوند است.

وَإِنْ يُكَذِّبُوكَ فَقَدْ كَذَّبَتْ قَبْلَهُمْ قَوْمُ نُوحٍ وَعَادٌ وَثَمُودُ (42)

و [ای پیامبر!] اگر تو را تکذیب می‌کنند، قوم نوح و عاد و ثمود نیز که پیش از اینها بودند، [پیامبران را] تکذیب کردند.

وَقَوْمُ إِبْرَاهِيمَ وَقَوْمُ لُوطٍ (43)

و قوم ابراهیم و لوط،

وَأَصْحَابُ مَدْيَنَ ۖ وَكُذِّبَ مُوسَىٰ فَأَمْلَيْتُ لِلْكَافِرِينَ ثُمَّ أَخَذْتُهُمْ ۖ فَكَيْفَ كَانَ نَكِيرِ (44)

و مردم مَدْین، [نیز پیامبرشان را تکذیب کردند،] و موسی [نیز از سوی فرعونیان] تکذیب شد، پس به کافران مهلت دادم [تا آن که] آنان را [به قهر] گرفتم. [دیدی] چگونه [کار آنها را] انکار کردم؟!

فَكَأَيِّنْ مِنْ قَرْيَةٍ أَهْلَكْنَاهَا وَهِيَ ظَالِمَةٌ فَهِيَ خَاوِيَةٌ عَلَىٰ عُرُوشِهَا وَبِئْرٍ مُعَطَّلَةٍ وَقَصْرٍ مَشِيدٍ (45)

پس چه بسیار آبادی‌هایی که آنها را نابود کردیم و [مردمش] ستمگر بودند، سقف‌هایش فروریخت. و [چه بسیار] چاه [پر آب،] متروک مانده، و کاخ‌های برافراشته [که بی‌ساکن است.]

أَفَلَمْ يَسِيرُوا فِي الْأَرْضِ فَتَكُونَ لَهُمْ قُلُوبٌ يَعْقِلُونَ بِهَا أَوْ آذَانٌ يَسْمَعُونَ بِهَا ۖ فَإِنَّهَا لَا تَعْمَى الْأَبْصَارُ وَلَٰكِنْ تَعْمَى الْقُلُوبُ الَّتِي فِي الصُّدُورِ (46)

آیا در زمین نگشته‌اند تا برای آنان دل‌هایی پیدا شود که با آن بیندیشند [و حقیقت را بفهمند]؟ یا گوش‌هایی که با آن [حقیقت را] بشنوند؟ البتّه چشم‌های آنان کور نیست، لکن دل‌هایی که در سینه دارند، نابیناست.

وَيَسْتَعْجِلُونَكَ بِالْعَذَابِ وَلَنْ يُخْلِفَ اللَّهُ وَعْدَهُ ۚ وَإِنَّ يَوْمًا عِنْدَ رَبِّكَ كَأَلْفِ سَنَةٍ مِمَّا تَعُدُّونَ (47)

و [کافران] از تو می‌خواهند که در عذاب شتاب ورزی، و خداوند هرگز از وعده‌ی خود تخلف نمی‌کند. و یک روز نزد پروردگارت، همانند هزار سال [از سال‌هایی] است که شما می‌شمرید.

وَكَأَيِّنْ مِنْ قَرْيَةٍ أَمْلَيْتُ لَهَا وَهِيَ ظَالِمَةٌ ثُمَّ أَخَذْتُهَا وَإِلَيَّ الْمَصِيرُ (48)

و چه بسیار آبادی‌هایی که به [اهل] آن مهلت دادم، در حالی که ستمگر بودند؛ سپس آن را با قهر خود گرفتم. و بازگشت [همه] به سوی من است.

قُلْ يَا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّمَا أَنَا لَكُمْ نَذِيرٌ مُبِينٌ (49)

[ای پیامبر!] بگو: «ای مردم! من برای شما هشداردهنده‌ای روشنگرم!»

فَالَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَهُمْ مَغْفِرَةٌ وَرِزْقٌ كَرِيمٌ (50)

پس کسانی که ایمان آوردند و کارهای شایسته انجام دادند، آمرزش و روزی نیکویی دارند.

وَالَّذِينَ سَعَوْا فِي آيَاتِنَا مُعَاجِزِينَ أُولَٰئِكَ أَصْحَابُ الْجَحِيمِ (51)

و کسانی که در [انکار و ردّ] آیات ما تلاش کردند و چنین پنداشتند که می‌توانند ما را عاجز کنند، آنان اهل دوزخند.

وَمَا أَرْسَلْنَا مِنْ قَبْلِكَ مِنْ رَسُولٍ وَلَا نَبِيٍّ إِلَّا إِذَا تَمَنَّىٰ أَلْقَى الشَّيْطَانُ فِي أُمْنِيَّتِهِ فَيَنْسَخُ اللَّهُ مَا يُلْقِي الشَّيْطَانُ ثُمَّ يُحْكِمُ اللَّهُ آيَاتِهِ ۗ وَاللَّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٌ (52)

و پیش از تو هیچ رسول و پیامبری را نفرستادیم، مگر این که هرگاه آرزو می‌کرد، [و برای پیشبرد اهداف الهی طرحی می‌ریخت،] شیطان در [طرح و] آرزوی او [خلل] می‌افکند؛ امّا خداوند هر چه را که شیطان می‌افکند، از بین می‌برد، سپس آیات خود را محکم و استوار می‌سازد. و خداوند آگاه و حکیم است.

لِيَجْعَلَ مَا يُلْقِي الشَّيْطَانُ فِتْنَةً لِلَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ وَالْقَاسِيَةِ قُلُوبُهُمْ ۗ وَإِنَّ الظَّالِمِينَ لَفِي شِقَاقٍ بَعِيدٍ (53)

تا [خداوند،] آنچه را شیطان [در دل‌ها] می‌افکند، آزمونی قرار دهد برای آنان که در دل‌هایشان [نوعی] بیماری است، و [نیز] برای سنگ‌دلان. و قطعاً ستمگران در جدایی [و ستیزی] دور و درازند.

وَلِيَعْلَمَ الَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ أَنَّهُ الْحَقُّ مِنْ رَبِّكَ فَيُؤْمِنُوا بِهِ فَتُخْبِتَ لَهُ قُلُوبُهُمْ ۗ وَإِنَّ اللَّهَ لَهَادِ الَّذِينَ آمَنُوا إِلَىٰ صِرَاطٍ مُسْتَقِيمٍ (54)

و نیز [برای آن که] آگاهان بدانند [وحی کدام است، و القائات شیطان کدام. و بدانند] که [طرح و آرزوی پیامبران] حقّی است از طرف پروردگار تو، پس به آن ایمان بیاورند و دل‌هایشان در برابر آن فروتن گردد. و قطعاً خدا کسانی را که ایمان آورده‌اند، به راهی راست هدایت می‌کند.

وَلَا يَزَالُ الَّذِينَ كَفَرُوا فِي مِرْيَةٍ مِنْهُ حَتَّىٰ تَأْتِيَهُمُ السَّاعَةُ بَغْتَةً أَوْ يَأْتِيَهُمْ عَذَابُ يَوْمٍ عَقِيمٍ (55)

و کسانی که کفر ورزیدند، همواره نسبت به این [قرآن و نبوّت تو] در تردید به سر می‌برند، تا زمانی که قیامت ناگهان برای آنان فرارسد، یا عذاب روز عَقیم به سراغشان آید.

الْمُلْكُ يَوْمَئِذٍ لِلَّهِ يَحْكُمُ بَيْنَهُمْ ۚ فَالَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ فِي جَنَّاتِ النَّعِيمِ (56)

آن روز، فرمانروایی [مطلق] برای خداست. او در میان مردم داوری می‌کند. پس کسانی که ایمان آورده و کارهای شایسته انجام داده‌اند، در باغ‌های پر نعمت [بهشت] خواهند بود.

وَالَّذِينَ كَفَرُوا وَكَذَّبُوا بِآيَاتِنَا فَأُولَٰئِكَ لَهُمْ عَذَابٌ مُهِينٌ (57)

و کسانی که کفر ورزیدند و آیات ما را تکذیب کردند، پس برای آنان عذاب خوارکننده‌ای است.

وَالَّذِينَ هَاجَرُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ ثُمَّ قُتِلُوا أَوْ مَاتُوا لَيَرْزُقَنَّهُمُ اللَّهُ رِزْقًا حَسَنًا ۚ وَإِنَّ اللَّهَ لَهُوَ خَيْرُ الرَّازِقِينَ (58)

و کسانی که در راه خدا هجرت کردند، سپس کشته شده یا مرده‌اند، قطعاً خداوند رزق نیکویی به آنان خواهد داد. و خداوند بهترینِ روزی‌دهندگان است.

لَيُدْخِلَنَّهُمْ مُدْخَلًا يَرْضَوْنَهُ ۗ وَإِنَّ اللَّهَ لَعَلِيمٌ حَلِيمٌ (59)

بی‌تردید خداوند آنان را به جایگاهی وارد می‌کند که مورد رضایتشان باشد، همانا خداوند دانا و بردبار است.

۞ ذَٰلِكَ وَمَنْ عَاقَبَ بِمِثْلِ مَا عُوقِبَ بِهِ ثُمَّ بُغِيَ عَلَيْهِ لَيَنْصُرَنَّهُ اللَّهُ ۗ إِنَّ اللَّهَ لَعَفُوٌّ غَفُورٌ (60)

[آری،] چنین است. [اگر] هر کس به همان مقدار که به او ستم شده، [ستمگر را] مجازات کند، ولی باز هم به او ستم شود، قطعاً خداوند او را یاری خواهد کرد. البتّه خداوند بخشایشگر و آمرزنده است.

ذَٰلِكَ بِأَنَّ اللَّهَ يُولِجُ اللَّيْلَ فِي النَّهَارِ وَيُولِجُ النَّهَارَ فِي اللَّيْلِ وَأَنَّ اللَّهَ سَمِيعٌ بَصِيرٌ (61)

این [وعده‌ی نصرت الهی] به خاطر آن است که خداوند [بر هر چیزی تواناست. اوست که] شب را در روز و روز را در شب فرومی‌برد. البتّه خداوند شنوا و بیناست.

ذَٰلِكَ بِأَنَّ اللَّهَ هُوَ الْحَقُّ وَأَنَّ مَا يَدْعُونَ مِنْ دُونِهِ هُوَ الْبَاطِلُ وَأَنَّ اللَّهَ هُوَ الْعَلِيُّ الْكَبِيرُ (62)

این [قدرت بی‌نهایت] به خاطر آن است که خداوند حقّ است و هر چه را غیر از او بخوانند، آن باطل است. البتّه خداوند، بلندمرتبه و بزرگ است.

أَلَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ أَنْزَلَ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً فَتُصْبِحُ الْأَرْضُ مُخْضَرَّةً ۗ إِنَّ اللَّهَ لَطِيفٌ خَبِيرٌ (63)

آیا ندیدی که خداوند از آسمان، آبی فروفرستاد، آن‌گاه زمین سرسبز گشت؟ همانا خدا دارای لطف و آگاه است.

لَهُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ ۗ وَإِنَّ اللَّهَ لَهُوَ الْغَنِيُّ الْحَمِيدُ (64)

آنچه در آسمان‌ها و آنچه در زمین است، از آنِ اوست. و در حقیقت، خداوند است که بی‌نیاز و ستوده است.

أَلَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ سَخَّرَ لَكُمْ مَا فِي الْأَرْضِ وَالْفُلْكَ تَجْرِي فِي الْبَحْرِ بِأَمْرِهِ وَيُمْسِكُ السَّمَاءَ أَنْ تَقَعَ عَلَى الْأَرْضِ إِلَّا بِإِذْنِهِ ۗ إِنَّ اللَّهَ بِالنَّاسِ لَرَءُوفٌ رَحِيمٌ (65)

آیا ندیدی که خداوند آنچه را در زمین است، و کشتی‌هایی را که به امر او در دریا می‌روند، برای شما رام کرده است؟ و آسمان [و کرات و سنگ‌های آن‌] را نگاه داشته تا جز به فرمان او بر زمین نیفتد؟

وَهُوَ الَّذِي أَحْيَاكُمْ ثُمَّ يُمِيتُكُمْ ثُمَّ يُحْيِيكُمْ ۗ إِنَّ الْإِنْسَانَ لَكَفُورٌ (66)

و او کسی است که به شما زندگی بخشید، سپس شما را می‌میراند، بار دیگر زنده می‌کند؛ البتّه انسان بسیار ناسپاس است.

لِكُلِّ أُمَّةٍ جَعَلْنَا مَنْسَكًا هُمْ نَاسِكُوهُ ۖ فَلَا يُنَازِعُنَّكَ فِي الْأَمْرِ ۚ وَادْعُ إِلَىٰ رَبِّكَ ۖ إِنَّكَ لَعَلَىٰ هُدًى مُسْتَقِيمٍ (67)

برای هر امّتی آیینی قرار داده‌ایم که آنها به آن عمل کنند، پس نباید در این امر با تو نزاع کنند [که چگونه آیین تازه‌ای آورده‌ای؟ مردم را] به راه پروردگارت فراخوان! همانا تو بر راهی راست قرار داری.

وَإِنْ جَادَلُوكَ فَقُلِ اللَّهُ أَعْلَمُ بِمَا تَعْمَلُونَ (68)

و اگر [کافران] با تو به جدال برخاستند، پس به آنان بگو: «خداوند به آنچه شما می‌کنید، آگاه‌تر است.

اللَّهُ يَحْكُمُ بَيْنَكُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ فِيمَا كُنْتُمْ فِيهِ تَخْتَلِفُونَ (69)

خداوند در روز قیامت، در آنچه اختلاف داشتید، میان شما داوری خواهد کرد.»

أَلَمْ تَعْلَمْ أَنَّ اللَّهَ يَعْلَمُ مَا فِي السَّمَاءِ وَالْأَرْضِ ۗ إِنَّ ذَٰلِكَ فِي كِتَابٍ ۚ إِنَّ ذَٰلِكَ عَلَى اللَّهِ يَسِيرٌ (70)

آیا نمی‌دانی که خداوند آنچه را در زمین و آسمان است، می‌داند؟ همه‌ی اینها در کتابی [چون لوح محفوظ، ثبت] است. و این [ثبت] بر خداوند، آسان است.

وَيَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ مَا لَمْ يُنَزِّلْ بِهِ سُلْطَانًا وَمَا لَيْسَ لَهُمْ بِهِ عِلْمٌ ۗ وَمَا لِلظَّالِمِينَ مِنْ نَصِيرٍ (71)

و کافران، به جای خداوند، چیزی را می‌پرستند که او هیچ دلیلی بر آن نازل نکرده است. و آنها نسبت به آن هیچ اطلاعی ندارند. و ستمگران را هیچ یاوری نیست.

وَإِذَا تُتْلَىٰ عَلَيْهِمْ آيَاتُنَا بَيِّنَاتٍ تَعْرِفُ فِي وُجُوهِ الَّذِينَ كَفَرُوا الْمُنْكَرَ ۖ يَكَادُونَ يَسْطُونَ بِالَّذِينَ يَتْلُونَ عَلَيْهِمْ آيَاتِنَا ۗ قُلْ أَفَأُنَبِّئُكُمْ بِشَرٍّ مِنْ ذَٰلِكُمُ ۗ النَّارُ وَعَدَهَا اللَّهُ الَّذِينَ كَفَرُوا ۖ وَبِئْسَ الْمَصِيرُ (72)

و هنگامی که آیات روشن ما بر آنان خوانده می‌شود، در چهره‌ی کسانی که کفر ورزیدند، [نشانه‌های] انکار را می‌شناسی، [به‌گونه‌ای که] نزدیک است به کسانی که آیات ما را بر آنان می‌خوانند، حمله کنند. [به آنان] بگو: «آیا شما را به چیزی بدتر از این خبر دهم؟ آتشی که خداوند به کافران وعده داده است. و چه بد سرانجامی است!»

يَا أَيُّهَا النَّاسُ ضُرِبَ مَثَلٌ فَاسْتَمِعُوا لَهُ ۚ إِنَّ الَّذِينَ تَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ لَنْ يَخْلُقُوا ذُبَابًا وَلَوِ اجْتَمَعُوا لَهُ ۖ وَإِنْ يَسْلُبْهُمُ الذُّبَابُ شَيْئًا لَا يَسْتَنْقِذُوهُ مِنْهُ ۚ ضَعُفَ الطَّالِبُ وَالْمَطْلُوبُ (73)

ای مردم! مثلی زده شده است، پس [با دقّت] به آن گوش فرادهید. كسانی را كه به جای خدای یكتا می‌خوانید، هرگز نمی‌توانند [حتّی‌] مگسی بیافرینند، هر چند برای این كار دست به دست هم دهند. و اگر آن مگس، چیزی از آنان برباید، نمی‌توانند از او بازپس گیرند! طالب و مطلوب هر دو ناتوانند. [هم پرستش‌كنندگان و هم معبودان.]

مَا قَدَرُوا اللَّهَ حَقَّ قَدْرِهِ ۗ إِنَّ اللَّهَ لَقَوِيٌّ عَزِيزٌ (74)

[مشركان،] خدا را آن‌گونه كه شایسته‌ی اوست، بزرگ نداشتند. قطعاً خداوند نیرومند و شكست‌ناپذیر است.

اللَّهُ يَصْطَفِي مِنَ الْمَلَائِكَةِ رُسُلًا وَمِنَ النَّاسِ ۚ إِنَّ اللَّهَ سَمِيعٌ بَصِيرٌ (75)

خداوند از میان فرشتگان و مردم، رسولانی برمی‌انگیزد. همانا خداوند شنوا و بیناست.

يَعْلَمُ مَا بَيْنَ أَيْدِيهِمْ وَمَا خَلْفَهُمْ ۗ وَإِلَى اللَّهِ تُرْجَعُ الْأُمُورُ (76)

آینده و گذشته‌ی آنها را می‌داند. و تمام كارها به خدا بازگردانده می‌شود.

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا ارْكَعُوا وَاسْجُدُوا وَاعْبُدُوا رَبَّكُمْ وَافْعَلُوا الْخَيْرَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ ۩ (77)

ای كسانی كه ایمان آورده‌اید! ركوع كنید و سجده نمایید و پروردگارتان را عبادت كنید و كار نیک انجام دهید، باشد كه رستگار شوید.

وَجَاهِدُوا فِي اللَّهِ حَقَّ جِهَادِهِ ۚ هُوَ اجْتَبَاكُمْ وَمَا جَعَلَ عَلَيْكُمْ فِي الدِّينِ مِنْ حَرَجٍ ۚ مِلَّةَ أَبِيكُمْ إِبْرَاهِيمَ ۚ هُوَ سَمَّاكُمُ الْمُسْلِمِينَ مِنْ قَبْلُ وَفِي هَٰذَا لِيَكُونَ الرَّسُولُ شَهِيدًا عَلَيْكُمْ وَتَكُونُوا شُهَدَاءَ عَلَى النَّاسِ ۚ فَأَقِيمُوا الصَّلَاةَ وَآتُوا الزَّكَاةَ وَاعْتَصِمُوا بِاللَّهِ هُوَ مَوْلَاكُمْ ۖ فَنِعْمَ الْمَوْلَىٰ وَنِعْمَ النَّصِيرُ (78)

و در راه خدا جهاد كنید، چنان كه شایسته‌ی جهاد [در راه] اوست. او شما را [بر همه‌ی امّت‌ها] برگزید و در دین [اسلام] هیچ‌گونه دشواری بر شما قرار نداد. آیین پدرتان ابراهیم [را پیروی كنید]، او كه شما را از پیش مسلمان نامید، و در این [كتاب نیز چنین است،] تا این پیامبر بر شما گواه باشد، و شما [نیز] بر مردم گواه باشید. پس نماز برپا دارید و زكات بپردازید، و به [ریسمان] خداوند چنگ زنید، كه او مولا و سرپرست شماست. پس چه خوش مولایی و چه خوب یاوری!