سُبْحَانَ الَّذِي أَسْرَىٰ بِعَبْدِهِ لَيْلًا مِنَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ إِلَى الْمَسْجِدِ الْأَقْصَى الَّذِي بَارَكْنَا حَوْلَهُ لِنُرِيَهُ مِنْ آيَاتِنَا ۚ إِنَّهُ هُوَ السَّمِيعُ الْبَصِيرُ (1)

منزّه است آن خدای که بنده اش محمّد را در یک شب از مسجدالحرام به سوی مسجدالاقصی (بیت المقدس) که پیرامون آن را برکت دادیم، سیر داد. آری، ما او را بدان جا بردیم تا بخشی از نشانه‌های خود را به او بنمایانیم. به یقین، خداوند در خواست بندگانش را می‌شنود و به حال آنان بیناست، از این روی در پیامبر شایستگی این کرامت را دید و آن را به او عطا کرد.

وَآتَيْنَا مُوسَى الْكِتَابَ وَجَعَلْنَاهُ هُدًى لِبَنِي إِسْرَائِيلَ أَلَّا تَتَّخِذُوا مِنْ دُونِي وَكِيلًا (2)

و به موسی تورات را ارزانی داشتیم و آن را برای بنی اسرائیل مایه هدایت قرار دادیم با این پیام که: در امر دین و دنیا جز من کارسازی مگیرید که مرا در تدبیر جهان شریکی نیست.

ذُرِّيَّةَ مَنْ حَمَلْنَا مَعَ نُوحٍ ۚ إِنَّهُ كَانَ عَبْدًا شَكُورًا (3)

آن کتاب هدایت را از آن روی به بنی اسرائیل دادیم که آنان از نسل کسانی بودند که با نوح بر آن کشتی سوارشان کردیم، و پیش‌تر وعده داده بودیم که همراهان نوح را با انواع برکت‌ها مدد می‌رسانیم، زیرا نوح بنده‌ای بسیار سپاسگزار بود.

وَقَضَيْنَا إِلَىٰ بَنِي إِسْرَائِيلَ فِي الْكِتَابِ لَتُفْسِدُنَّ فِي الْأَرْضِ مَرَّتَيْنِ وَلَتَعْلُنَّ عُلُوًّا كَبِيرًا (4)

و در آن کتاب به بنی اسرائیل اعلام کردیم که قطعاً دو بار در سرزمین فلسطین فساد به پا خواهید کرد و هر بار به سرکشی بزرگی دست خواهید زد.

فَإِذَا جَاءَ وَعْدُ أُولَاهُمَا بَعَثْنَا عَلَيْكُمْ عِبَادًا لَنَا أُولِي بَأْسٍ شَدِيدٍ فَجَاسُوا خِلَالَ الدِّيَارِ ۚ وَكَانَ وَعْدًا مَفْعُولًا (5)

ما نیز هر دو بار از شما انتقام خواهیم گرفت. پس چون زمان تحقق وعده انتقام ما به سزای نخستین بار از آن دو سرکشی فرا رسد، بندگانی از خود را که سخت جنگاورند به سوی شما بسیج می‌کنیم. آنان در میان خانه‌های شما درمی آیند و شما را سرکوب می‌کنند، و این وعده‌ای انجام شدنی است.

ثُمَّ رَدَدْنَا لَكُمُ الْكَرَّةَ عَلَيْهِمْ وَأَمْدَدْنَاكُمْ بِأَمْوَالٍ وَبَنِينَ وَجَعَلْنَاكُمْ أَكْثَرَ نَفِيرًا (6)

و پس از چندی چیرگی بر دشمنانتان را به شما باز می‌گردانیم و شما را با اموال و پسرانی فراوان یاری می‌دهیم و نفرات شما را بیشتر می‌گردانیم.

إِنْ أَحْسَنْتُمْ أَحْسَنْتُمْ لِأَنْفُسِكُمْ ۖ وَإِنْ أَسَأْتُمْ فَلَهَا ۚ فَإِذَا جَاءَ وَعْدُ الْآخِرَةِ لِيَسُوءُوا وُجُوهَكُمْ وَلِيَدْخُلُوا الْمَسْجِدَ كَمَا دَخَلُوهُ أَوَّلَ مَرَّةٍ وَلِيُتَبِّرُوا مَا عَلَوْا تَتْبِيرًا (7)

این شکست و پیروزی نتیجه عملکرد خودتان است. اگر نیکی کنید به خود نیکی کرده‌اید و اگر بدی کنید به خود بدی کرده‌اید. و چون زمان تحقق وعده انتقام ما به سزای سرکشی بعدی شما فرا رسد، باز هم بندگانی از خود را بسیج می‌کنیم تا چهره‌های شما را اندوهگین کنند و به مسجدالاقصی درآیند و حرمت آن را بشکنند و آن را ویران کنند، چنان که نخستین بار بدان جا وارد شدند و بر هر چه چیره می‌شوند، به کلّی آن را تباه سازند.

عَسَىٰ رَبُّكُمْ أَنْ يَرْحَمَكُمْ ۚ وَإِنْ عُدْتُمْ عُدْنَا ۘ وَجَعَلْنَا جَهَنَّمَ لِلْكَافِرِينَ حَصِيرًا (8)

پس اگر بعد از آن توبه کنید و به اطاعت خدا بازآیید، امید است پروردگارتان بر شما رحمت آورَد و شما را نجات بخشد، و اگر دیگر بار به فساد و طغیان روی آورید ما نیز به عقوبت شما باز می‌گردیم، و بدانید که ما دوزخ را برای کافران تنگنایی قرار داده‌ایم که نتوانند از آن بگریزند.

إِنَّ هَٰذَا الْقُرْآنَ يَهْدِي لِلَّتِي هِيَ أَقْوَمُ وَيُبَشِّرُ الْمُؤْمِنِينَ الَّذِينَ يَعْمَلُونَ الصَّالِحَاتِ أَنَّ لَهُمْ أَجْرًا كَبِيرًا (9)

به راستی این قرآن به آیینی که از همه آیین‌ها استوارتر و جامع‌تر است هدایت می‌کند، و به آن مؤمنانی که کارهای شایسته می‌کنند نوید می‌دهد که برای آنان پاداشی بزرگ خواهد بود،

وَأَنَّ الَّذِينَ لَا يُؤْمِنُونَ بِالْآخِرَةِ أَعْتَدْنَا لَهُمْ عَذَابًا أَلِيمًا (10)

و این که برای کسانی که به جهان آخرت ایمان ندارند عذابی دردناک آماده ساخته‌ایم.

وَيَدْعُ الْإِنْسَانُ بِالشَّرِّ دُعَاءَهُ بِالْخَيْرِ ۖ وَكَانَ الْإِنْسَانُ عَجُولًا (11)

و انسان همان گونه که خیر و نیکی را می‌طلبد و برای آن تلاش می‌کند شر و بدی را نیز می‌طلبد، چرا که او شتابزده است و بی آن که بیندیشد و خیر و شرّ خویش را بشناسد، شتابان در پی خواسته‌های نفسانی خود می‌رود.

وَجَعَلْنَا اللَّيْلَ وَالنَّهَارَ آيَتَيْنِ ۖ فَمَحَوْنَا آيَةَ اللَّيْلِ وَجَعَلْنَا آيَةَ النَّهَارِ مُبْصِرَةً لِتَبْتَغُوا فَضْلًا مِنْ رَبِّكُمْ وَلِتَعْلَمُوا عَدَدَ السِّنِينَ وَالْحِسَابَ ۚ وَكُلَّ شَيْءٍ فَصَّلْنَاهُ تَفْصِيلًا (12)

ما شب و روز را دو نشانه توحید قرار داده‌ایم، شب را که خود نشانه‌ای است تاریک ساخته و روز را که نشانه‌ای دیگر است روشن و روشنی بخش گردانده‌ایم تا شما در پرتو آن روزی خود را که تفضّلی از جانب پروردگارتان است بجویید و شماره سال‌ها و حساب اوقات را بدانید، و هر چیزی را در آفرینش به خوبی مشخّص ساخته‌ایم.

وَكُلَّ إِنْسَانٍ أَلْزَمْنَاهُ طَائِرَهُ فِي عُنُقِهِ ۖ وَنُخْرِجُ لَهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ كِتَابًا يَلْقَاهُ مَنْشُورًا (13)

و کارهای نیک و بد هر انسانی را که تعیین کننده سرنوشت اوست برای همیشه به گردن وی آویخته‌ایم و روز قیامت برای او کارنامه‌ای بیرون می‌آوریم که آن را به صورت گشوده دیدار می‌کند.

اقْرَأْ كِتَابَكَ كَفَىٰ بِنَفْسِكَ الْيَوْمَ عَلَيْكَ حَسِيبًا (14)

به او می‌گویند: کارنامه ات را بخوان، همین بس که امروز خود حسابرس کارهای خویش باشی.

مَنِ اهْتَدَىٰ فَإِنَّمَا يَهْتَدِي لِنَفْسِهِ ۖ وَمَنْ ضَلَّ فَإِنَّمَا يَضِلُّ عَلَيْهَا ۚ وَلَا تَزِرُ وَازِرَةٌ وِزْرَ أُخْرَىٰ ۗ وَمَا كُنَّا مُعَذِّبِينَ حَتَّىٰ نَبْعَثَ رَسُولًا (15)

هر که هدایت یافت تنها به سود خود هدایت یافته و هر که گمراه شد تنها به زیان خود گمراه شده است، و هیچ گنهکاری بار گناه دیگری را بر دوش نمی‌گیرد، و ما هیچ امّتی را پیش از آن که پیامبری به سویشان بفرستیم به عذاب‌های دنیوی عذاب نکرده‌ایم.

وَإِذَا أَرَدْنَا أَنْ نُهْلِكَ قَرْيَةً أَمَرْنَا مُتْرَفِيهَا فَفَسَقُوا فِيهَا فَحَقَّ عَلَيْهَا الْقَوْلُ فَدَمَّرْنَاهَا تَدْمِيرًا (16)

و چون زمان آن فرا رسد که دیاری را نابود کنیم، بر نعمت توانگران و مرفّهان آن می‌افزاییم و آنان با سرمستی بندگی خدا را رها می‌کنند و در آن دیار به فسق و فجور می‌پردازند، در نتیجه آن سخن (وعده عذاب) درباره آنان تحقق می‌یابد و آن جا را به کلّی نابود می‌کنیم.

وَكَمْ أَهْلَكْنَا مِنَ الْقُرُونِ مِنْ بَعْدِ نُوحٍ ۗ وَكَفَىٰ بِرَبِّكَ بِذُنُوبِ عِبَادِهِ خَبِيرًا بَصِيرًا (17)

چه بسیار امّت‌هایی را که پس از نوح هلاک کردیم، و همین بس که پروردگارت به گناهان بندگانش آگاه و بیناست.

مَنْ كَانَ يُرِيدُ الْعَاجِلَةَ عَجَّلْنَا لَهُ فِيهَا مَا نَشَاءُ لِمَنْ نُرِيدُ ثُمَّ جَعَلْنَا لَهُ جَهَنَّمَ يَصْلَاهَا مَذْمُومًا مَدْحُورًا (18)

هر کس بهره زندگی دنیای زودگذر را بخواهد و از سرای آخرت چشم بپوشد، در این دنیا به هر کس که بخواهیم و هر اندازه بخواهیم بی هیچ تأخیری عطا می‌کنیم، آن گاه دوزخ را برای او مقرّر می‌داریم تا ملامت شده و مطرود از رحمت خدا به آن درآید و به آتش آن بسوزد.

وَمَنْ أَرَادَ الْآخِرَةَ وَسَعَىٰ لَهَا سَعْيَهَا وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَأُولَٰئِكَ كَانَ سَعْيُهُمْ مَشْكُورًا (19)

و هر کس زندگی آخرت را بخواهد و برای آن تلاشی درخورِ آن کند و به خدا و پیامبران ایمان داشته باشد، اینانند که تلاششان سپاسگزاری شده و مورد پذیرش خدا قرار خواهد گرفت.

كُلًّا نُمِدُّ هَٰؤُلَاءِ وَهَٰؤُلَاءِ مِنْ عَطَاءِ رَبِّكَ ۚ وَمَا كَانَ عَطَاءُ رَبِّكَ مَحْظُورًا (20)

هر دو گروه ـ هم دنیاطلبان و هم آخرت طلبان ـ را از عطای پروردگارت مدد می‌رسانیم، و برای عطای پروردگارت حد و مرزی نیست و از کسی باز داشته نمی‌شود و هر کس به قدر استحقاق خود آن را دریافت می‌کند.

انْظُرْ كَيْفَ فَضَّلْنَا بَعْضَهُمْ عَلَىٰ بَعْضٍ ۚ وَلَلْآخِرَةُ أَكْبَرُ دَرَجَاتٍ وَأَكْبَرُ تَفْضِيلًا (21)

بنگر که چگونه در دنیا برخی از مردم را در بهره مندی از موهبت‌ها بر برخی دیگر برتری داده‌ایم، بدین سان در آخرت نیز آنان را یکسان قرار نمی‌دهیم، بلکه سرای آخرت درجاتی بالاتر دارد و برتریِ مقامات آن بیشتر است.

لَا تَجْعَلْ مَعَ اللَّهِ إِلَٰهًا آخَرَ فَتَقْعُدَ مَذْمُومًا مَخْذُولًا (22)

با وجود خدا معبود دیگری برای خود قرار مده که نکوهیده و بی یاور از تقرّب به خدا باز خواهی ماند.

۞ وَقَضَىٰ رَبُّكَ أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا إِيَّاهُ وَبِالْوَالِدَيْنِ إِحْسَانًا ۚ إِمَّا يَبْلُغَنَّ عِنْدَكَ الْكِبَرَ أَحَدُهُمَا أَوْ كِلَاهُمَا فَلَا تَقُلْ لَهُمَا أُفٍّ وَلَا تَنْهَرْهُمَا وَقُلْ لَهُمَا قَوْلًا كَرِيمًا (23)

و پروردگار تو مقرّر داشته است که جز او را نپرستید و به پدر و مادر خود نیکی کنید. اگر یکی از آن دو یا هر دو، در کنار تو به کهنسالی رسیدند به آنان کلمه‌ای ناخوشایند مگوی، و با آنان پرخاشگری مکن، و با ادب و احترام با آنان سخن بگوی.

وَاخْفِضْ لَهُمَا جَنَاحَ الذُّلِّ مِنَ الرَّحْمَةِ وَقُلْ رَبِّ ارْحَمْهُمَا كَمَا رَبَّيَانِي صَغِيرًا (24)

و از سر مهربانی بال فروتنی را برای آن دو بگستر و بگو: پروردگارا، بر آنان رحمت آور، چنان که مرا در کودکی پروردند.

رَبُّكُمْ أَعْلَمُ بِمَا فِي نُفُوسِكُمْ ۚ إِنْ تَكُونُوا صَالِحِينَ فَإِنَّهُ كَانَ لِلْأَوَّابِينَ غَفُورًا (25)

پروردگارتان به آنچه در دل‌های شماست از شما داناتر است. اگر واقعاً شایسته باشید، چنانچه در حق پدر و مادرتان کوتاهی نمودید و پس از آن توبه کردید، قطعاً خدا توبه کنندگان را می‌آمرزد.

وَآتِ ذَا الْقُرْبَىٰ حَقَّهُ وَالْمِسْكِينَ وَابْنَ السَّبِيلِ وَلَا تُبَذِّرْ تَبْذِيرًا (26)

و حق خویشاوند و بینوا و در راه مانده را به او بده و هرگز به اسراف ریخت و پاش مکن.

إِنَّ الْمُبَذِّرِينَ كَانُوا إِخْوَانَ الشَّيَاطِينِ ۖ وَكَانَ الشَّيْطَانُ لِرَبِّهِ كَفُورًا (27)

چرا که ریخت و پاش کنندگان اسرافکار برادران (همدم و همگام) شیاطین‌اند، و ابلیس آن شیطان بزرگ همواره نسبت به نعمت‌های پروردگارش ناسپاس بوده است.

وَإِمَّا تُعْرِضَنَّ عَنْهُمُ ابْتِغَاءَ رَحْمَةٍ مِنْ رَبِّكَ تَرْجُوهَا فَقُلْ لَهُمْ قَوْلًا مَيْسُورًا (28)

اگر از تهیدستان به علّت آن که مالی در اختیار نداری روی می‌گردانی، و گشایشی را از پروردگارت می‌طلبی که امید آن را داری، با آنان به نرمی سخن بگوی و آنان را با مهربانی بازگردان.

وَلَا تَجْعَلْ يَدَكَ مَغْلُولَةً إِلَىٰ عُنُقِكَ وَلَا تَبْسُطْهَا كُلَّ الْبَسْطِ فَتَقْعُدَ مَلُومًا مَحْسُورًا (29)

و دست خویش بر گردن مبند و بخل مکن و بسیار هم آن را مگشای که هر چه داری ببخشی و در نتیجه نکوهیده و برهنه بر جای بنشینی.

إِنَّ رَبَّكَ يَبْسُطُ الرِّزْقَ لِمَنْ يَشَاءُ وَيَقْدِرُ ۚ إِنَّهُ كَانَ بِعِبَادِهِ خَبِيرًا بَصِيرًا (30)

این سنّت پروردگار توست که روزی را برای هر که بخواهد گشاده می‌سازد و بر هر که بخواهد تنگ می‌گیرد. به یقین او به بندگانش آگاه و بیناست.

وَلَا تَقْتُلُوا أَوْلَادَكُمْ خَشْيَةَ إِمْلَاقٍ ۖ نَحْنُ نَرْزُقُهُمْ وَإِيَّاكُمْ ۚ إِنَّ قَتْلَهُمْ كَانَ خِطْئًا كَبِيرًا (31)

و فرزندانتان را از بیم این که مبادا تهیدست شوید و آنان به گدایی بیفتند یا با کسانی که همردیف شما نیستند ازدواج کنند نکُشید، ماییم که به آنان و شما روزی می‌دهیم. راستی کشتن آنان خطایی است بزرگ.

وَلَا تَقْرَبُوا الزِّنَا ۖ إِنَّهُ كَانَ فَاحِشَةً وَسَاءَ سَبِيلًا (32)

و به زنا نزدیک نشوید که آن کاری زشت و راهی بد و نادرست است.

وَلَا تَقْتُلُوا النَّفْسَ الَّتِي حَرَّمَ اللَّهُ إِلَّا بِالْحَقِّ ۗ وَمَنْ قُتِلَ مَظْلُومًا فَقَدْ جَعَلْنَا لِوَلِيِّهِ سُلْطَانًا فَلَا يُسْرِفْ فِي الْقَتْلِ ۖ إِنَّهُ كَانَ مَنْصُورًا (33)

و انسان را ـ که خدا کشتن او را حرام کرده است ـ جز به حق نکُشید، و هر کس به ستم کشته شود، برای ولیّ او سلطه‌ای بر قاتل قرار داده‌ایم، پس نباید در کشتن زیاده روی کند و چند تن را در برابر یک نفر بکشد یا کسی را جز قاتل به قتل رساند. بی تردید، ولیّ مقتول با حکمی که مقرر داشته‌ایم یاری شده است.

وَلَا تَقْرَبُوا مَالَ الْيَتِيمِ إِلَّا بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ حَتَّىٰ يَبْلُغَ أَشُدَّهُ ۚ وَأَوْفُوا بِالْعَهْدِ ۖ إِنَّ الْعَهْدَ كَانَ مَسْئُولًا (34)

و به مال یتیم ـ جز به بهترین وجهی که برای او سودآورتر است ـ نزدیک نشوید تا به توانایی خود برسد، و به پیمان‌ها وفا کنید که قطعاً پیمان‌ها مورد سؤال قرار خواهند گرفت.

وَأَوْفُوا الْكَيْلَ إِذَا كِلْتُمْ وَزِنُوا بِالْقِسْطَاسِ الْمُسْتَقِيمِ ۚ ذَٰلِكَ خَيْرٌ وَأَحْسَنُ تَأْوِيلًا (35)

و چون پیمانه می‌کنید، پیمانه را پر سازید و اجناس را با ترازوی درست وزن کنید که این بهتر است و فرجامی نیکوتر دارد.

وَلَا تَقْفُ مَا لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ ۚ إِنَّ السَّمْعَ وَالْبَصَرَ وَالْفُؤَادَ كُلُّ أُولَٰئِكَ كَانَ عَنْهُ مَسْئُولًا (36)

و از باورها، رفتارها و گفتارهایی که بدانها علم نداری پیروی مکن، زیرا گوش و چشم و دل، از همه اینها سؤال می‌شود که آیا آنچه را دریافته بودند علم بود یا شک و تردیدی به همراه داشت.

وَلَا تَمْشِ فِي الْأَرْضِ مَرَحًا ۖ إِنَّكَ لَنْ تَخْرِقَ الْأَرْضَ وَلَنْ تَبْلُغَ الْجِبَالَ طُولًا (37)

و در زمین از روی سرمستی و خودبینی گام برمدار، که تو هرگز نمی‌توانی زمین را بشکافی و در بزرگی هرگز به بلندای کوه‌ها نخواهی رسید.

كُلُّ ذَٰلِكَ كَانَ سَيِّئُهُ عِنْدَ رَبِّكَ مَكْرُوهًا (38)

همه آن تکلیف‌ها که برشمردیم، بَدش نزد پروردگار تو زشت و ناپسند است.

ذَٰلِكَ مِمَّا أَوْحَىٰ إِلَيْكَ رَبُّكَ مِنَ الْحِكْمَةِ ۗ وَلَا تَجْعَلْ مَعَ اللَّهِ إِلَٰهًا آخَرَ فَتُلْقَىٰ فِي جَهَنَّمَ مَلُومًا مَدْحُورًا (39)

این سفارش‌ها از جمله حکمت‌هایی است که پروردگارت به تو وحی کرده است و از همه مهم‌تر توحید است، پس با وجود خداوند معبود دیگری برای خود قرار مده که نکوهیده و مطرود از رحمت خدا در دوزخ افکنده خواهی شد.

أَفَأَصْفَاكُمْ رَبُّكُمْ بِالْبَنِينَ وَاتَّخَذَ مِنَ الْمَلَائِكَةِ إِنَاثًا ۚ إِنَّكُمْ لَتَقُولُونَ قَوْلًا عَظِيمًا (40)

آیا پروردگارتان شما را با دادن پسران گرامی داشته و خود از فرشتگان دخترانی برگرفته است؟ راستی سخنی بزرگ بر زبان می‌رانید که پیامدهایی ناگوار دارد.

وَلَقَدْ صَرَّفْنَا فِي هَٰذَا الْقُرْآنِ لِيَذَّكَّرُوا وَمَا يَزِيدُهُمْ إِلَّا نُفُورًا (41)

ما در این قرآن توحید را با دلایل گوناگون بیان کرده‌ایم تا آن را به خوبی دریابند، ولی چیزی جز گریز از حقیقت بر آنان نمی‌افزاید.

قُلْ لَوْ كَانَ مَعَهُ آلِهَةٌ كَمَا يَقُولُونَ إِذًا لَابْتَغَوْا إِلَىٰ ذِي الْعَرْشِ سَبِيلًا (42)

بگو: اگر ـ چنان که مشرکان می‌گویند ـ با وجود خدا معبودان دیگری نیز وجود داشت، در این صورت آنها درصدد یافتن راهی به سوی خدای صاحب عرش برمی آمدند تا خود فرمانروایی را در اختیار گیرند.

سُبْحَانَهُ وَتَعَالَىٰ عَمَّا يَقُولُونَ عُلُوًّا كَبِيرًا (43)

منزّه است خدا از این که کسی بر او چیره شود، و بسیار برتر و بالاتر است از آنچه درباره او می‌گویند.

تُسَبِّحُ لَهُ السَّمَاوَاتُ السَّبْعُ وَالْأَرْضُ وَمَنْ فِيهِنَّ ۚ وَإِنْ مِنْ شَيْءٍ إِلَّا يُسَبِّحُ بِحَمْدِهِ وَلَٰكِنْ لَا تَفْقَهُونَ تَسْبِيحَهُمْ ۗ إِنَّهُ كَانَ حَلِيمًا غَفُورًا (44)

آسمان‌های هفتگانه و زمین و هر که در آنهاست او را تسبیح می‌گویند، و هیچ چیزی نیست مگر این که خدا را همراه با ستایش او تسبیح می‌گوید، ولی شما تسبیح آنها را درنمی یابید. به راستی که خدا در کیفر منکران بردبار و توبه کنندگان را آمرزگار است.

وَإِذَا قَرَأْتَ الْقُرْآنَ جَعَلْنَا بَيْنَكَ وَبَيْنَ الَّذِينَ لَا يُؤْمِنُونَ بِالْآخِرَةِ حِجَابًا مَسْتُورًا (45)

و زمانی که قرآن می‌خوانی، میان تو و کسانی که به آخرت ایمان ندارند پرده‌ای قرار می‌دهیم که از دیدگانشان مستور است، از این رو حقایق آن را درنمی یابند و به توحید و معاد ایمان نمی‌آورند و رسالت تو را تصدیق نمی‌کنند.

وَجَعَلْنَا عَلَىٰ قُلُوبِهِمْ أَكِنَّةً أَنْ يَفْقَهُوهُ وَفِي آذَانِهِمْ وَقْرًا ۚ وَإِذَا ذَكَرْتَ رَبَّكَ فِي الْقُرْآنِ وَحْدَهُ وَلَّوْا عَلَىٰ أَدْبَارِهِمْ نُفُورًا (46)

و بر دل هایشان پوشش‌هایی نهاده‌ایم تا قرآن را چنان که باید درنیابند، و در گوش هایشان سنگینی قرار داده‌ایم تا آن را چنان که درخور آن است نشنوند. و هنگامی که پروردگارت را در قرآن به یگانگی یاد کنی پشت می‌کنند و می‌رمند.

نَحْنُ أَعْلَمُ بِمَا يَسْتَمِعُونَ بِهِ إِذْ يَسْتَمِعُونَ إِلَيْكَ وَإِذْ هُمْ نَجْوَىٰ إِذْ يَقُولُ الظَّالِمُونَ إِنْ تَتَّبِعُونَ إِلَّا رَجُلًا مَسْحُورًا (47)

ما به گوش هایشان آن گاه که به تو گوش می‌سپارند داناتریم و از دل هایشان آن گاه که درباره تو به نجوا می‌پردازند آگاه تریم، آن گاه که ستمکارانشان می‌گویند: شما جز از مردی افسون شده پیروی نمی‌کنید.

انْظُرْ كَيْفَ ضَرَبُوا لَكَ الْأَمْثَالَ فَضَلُّوا فَلَا يَسْتَطِيعُونَ سَبِيلًا (48)

بنگر که چگونه برای تو وصف‌ها گفتند و به همین دلیل گمراه شدند، از این رو نمی‌توانند راهی به سوی ایمان بیابند.

وَقَالُوا أَإِذَا كُنَّا عِظَامًا وَرُفَاتًا أَإِنَّا لَمَبْعُوثُونَ خَلْقًا جَدِيدًا (49)

و گفتند: آیا هنگامی که استخوان‌هایی شدیم و پوسیده گشتیم، به راستی با آفرینشی جدید برانگیخته می‌شویم؟

۞ قُلْ كُونُوا حِجَارَةً أَوْ حَدِيدًا (50)

ای پیامبر، در پاسخ آنان بگو: سنگ شوید یا آهن،

أَوْ خَلْقًا مِمَّا يَكْبُرُ فِي صُدُورِكُمْ ۚ فَسَيَقُولُونَ مَنْ يُعِيدُنَا ۖ قُلِ الَّذِي فَطَرَكُمْ أَوَّلَ مَرَّةٍ ۚ فَسَيُنْغِضُونَ إِلَيْكَ رُءُوسَهُمْ وَيَقُولُونَ مَتَىٰ هُوَ ۖ قُلْ عَسَىٰ أَنْ يَكُونَ قَرِيبًا (51)

یا به آفریده‌ای دیگر از آنچه در خاطرتان بزرگ می‌نماید و پدید آمدن دوباره انسان را از آن دشوار می‌بینید، باز هم برانگیخته خواهید شد. پس خواهند گفت: چه کسی ما را به صورت کنونی باز می‌گرداند؟ بگو: همان کس که بار نخست شما را پدید آورْد. پس سرهایشان را از روی استهزا به طرف تو حرکت می‌دهند و می‌گویند: آن چه زمانی خواهد بود؟ بگو: ممکن است آن روز نزدیک باشد.

يَوْمَ يَدْعُوكُمْ فَتَسْتَجِيبُونَ بِحَمْدِهِ وَتَظُنُّونَ إِنْ لَبِثْتُمْ إِلَّا قَلِيلًا (52)

روزی حیات دوباره خواهید یافت که خدا شما را برای جزا و پاداش فرا می‌خواند و شما ستایش کنان او را اجابت می‌کنید و به پا می‌خیزید، و آن روز گمان می‌برید که جز اندک زمانی در گورها درنگ نکرده‌اید.

وَقُلْ لِعِبَادِي يَقُولُوا الَّتِي هِيَ أَحْسَنُ ۚ إِنَّ الشَّيْطَانَ يَنْزَغُ بَيْنَهُمْ ۚ إِنَّ الشَّيْطَانَ كَانَ لِلْإِنْسَانِ عَدُوًّا مُبِينًا (53)

و به بندگان مؤمن من بگو که در گفت و گو با کافران سخنی را که نیکوتر است بگویند و از سخن ناشایسته بپرهیزند که مؤمنان فرمان تو را اطاعت خواهند کرد. بی تردید، شیطان با همین سخنان ناشایسته میان مردم فتنه انگیزی می‌کند، زیرا او برای انسان دشمنی آشکار است.

رَبُّكُمْ أَعْلَمُ بِكُمْ ۖ إِنْ يَشَأْ يَرْحَمْكُمْ أَوْ إِنْ يَشَأْ يُعَذِّبْكُمْ ۚ وَمَا أَرْسَلْنَاكَ عَلَيْهِمْ وَكِيلًا (54)

پروردگارتان به حال شما داناتر است، پس درباره فرجام کار مردم داوری مکنید و آن را به خدا واگذارید، اگر او بخواهد بر شما رحمت می‌آورَد یا اگر بخواهد شما را کیفر می‌کند. و ما تو را ـ ای پیامبر ـ به عنوان کارگزاری برای آنان نفرستاده‌ایم تا هر که را بخواهی نجات بخشی و هر که را بخواهی محروم کنی.

وَرَبُّكَ أَعْلَمُ بِمَنْ فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ ۗ وَلَقَدْ فَضَّلْنَا بَعْضَ النَّبِيِّينَ عَلَىٰ بَعْضٍ ۖ وَآتَيْنَا دَاوُودَ زَبُورًا (55)

و پروردگارت به کسانی که در آسمان‌ها و زمینند داناتر است، پس چگونه از حال شما آگاه نباشد؟ و به راستی ما برخی از پیامبران را بر برخی دیگر برتری دادیم و به داود زبور عطا کردیم.

قُلِ ادْعُوا الَّذِينَ زَعَمْتُمْ مِنْ دُونِهِ فَلَا يَمْلِكُونَ كَشْفَ الضُّرِّ عَنْكُمْ وَلَا تَحْوِيلًا (56)

به مشرکان بگو: فرشتگان و جنّیان و آدمیانی را که به جای خدا معبود خود پنداشته‌اید بخوانید. آنها نه می‌توانند گزند و محنت را از شما بزدایند و نه آن را دگرگون سازند.

أُولَٰئِكَ الَّذِينَ يَدْعُونَ يَبْتَغُونَ إِلَىٰ رَبِّهِمُ الْوَسِيلَةَ أَيُّهُمْ أَقْرَبُ وَيَرْجُونَ رَحْمَتَهُ وَيَخَافُونَ عَذَابَهُ ۚ إِنَّ عَذَابَ رَبِّكَ كَانَ مَحْذُورًا (57)

کسانی که مشرکان آنها را می‌پرستند، خود واسطه ای می‌جویند که به وسیله آن به پروردگارشان نزدیک شوند و در پی آنند که ببینند کدامین واسطه به خدا نزدیک‌تر است تا راه او را دنبال کنند، آنان خود به رحمت الهی امیدوارند و از عذاب او می‌هراسند، چرا که عذاب پروردگارت درخورِ پرهیز است.

وَإِنْ مِنْ قَرْيَةٍ إِلَّا نَحْنُ مُهْلِكُوهَا قَبْلَ يَوْمِ الْقِيَامَةِ أَوْ مُعَذِّبُوهَا عَذَابًا شَدِيدًا ۚ كَانَ ذَٰلِكَ فِي الْكِتَابِ مَسْطُورًا (58)

و هیچ شهری نیست مگر این که ما آن را پیش از روز قیامت به هلاکت می‌رسانیم یا آن را به عذابی سخت عذاب می‌کنیم. این در لوح محفوظ رقم خورده و حتمی شده است.

وَمَا مَنَعَنَا أَنْ نُرْسِلَ بِالْآيَاتِ إِلَّا أَنْ كَذَّبَ بِهَا الْأَوَّلُونَ ۚ وَآتَيْنَا ثَمُودَ النَّاقَةَ مُبْصِرَةً فَظَلَمُوا بِهَا ۚ وَمَا نُرْسِلُ بِالْآيَاتِ إِلَّا تَخْوِيفًا (59)

و چیزی ما را از فرستادن معجزاتِ پیشنهادی مشرکان باز نداشت جز این که پیشینیان این گونه معجزات را نیز دروغ انگاشتند و ما آنان را هلاک کردیم. ما به قوم ثمود آن ماده شتر را که آیتی روشن بود عطا کردیم ولی با دروغ شمردنش به خود ستم کردند و ما معجزات را جز برای بیم دادن مردم نمی‌فرستیم.

وَإِذْ قُلْنَا لَكَ إِنَّ رَبَّكَ أَحَاطَ بِالنَّاسِ ۚ وَمَا جَعَلْنَا الرُّؤْيَا الَّتِي أَرَيْنَاكَ إِلَّا فِتْنَةً لِلنَّاسِ وَالشَّجَرَةَ الْمَلْعُونَةَ فِي الْقُرْآنِ ۚ وَنُخَوِّفُهُمْ فَمَا يَزِيدُهُمْ إِلَّا طُغْيَانًا كَبِيرًا (60)

و یاد کن زمانی را که به تو گفتیم: قطعاً پروردگارت بر همه مردم احاطه دارد و راهی را که برمی گزینند می‌داند. و ما آن رؤیایی را که در خواب به تو نمایاندیم، و نیز آن گروهی را که چون درخت ریشه کرده‌اند و ما آنان را در قرآن لعنت کرده‌ایم، جز برای آزمایش مردم قرار نداده‌ایم، و ما مردم را بیم می‌دهیم ولی هشدار ما بر آنان جز طغیانی بزرگ نمی‌افزاید.

وَإِذْ قُلْنَا لِلْمَلَائِكَةِ اسْجُدُوا لِآدَمَ فَسَجَدُوا إِلَّا إِبْلِيسَ قَالَ أَأَسْجُدُ لِمَنْ خَلَقْتَ طِينًا (61)

و برای این که بدانی چگونه مردم به راه خطا می‌روند یاد کن زمانی را که به فرشتگان گفتیم: برای آدم سجده کنید. پس همه جز ابلیس سجده کردند. او به خداوند گفت: آیا برای کسی که او را از گِل آفریده‌ای سجده کنم؟

قَالَ أَرَأَيْتَكَ هَٰذَا الَّذِي كَرَّمْتَ عَلَيَّ لَئِنْ أَخَّرْتَنِ إِلَىٰ يَوْمِ الْقِيَامَةِ لَأَحْتَنِكَنَّ ذُرِّيَّتَهُ إِلَّا قَلِيلًا (62)

سپس گفت: آیا دیدی این کسی را که بر من برتری دادی؟ اگر مهلتم دهی و مرگ مرا تا روز قیامت به تأخیر افکنی قطعاً نسل او ـ جز اندکی از آنان ـ را لجام خواهم کرد و در پی خویش خواهم برد.

قَالَ اذْهَبْ فَمَنْ تَبِعَكَ مِنْهُمْ فَإِنَّ جَهَنَّمَ جَزَاؤُكُمْ جَزَاءً مَوْفُورًا (63)

خدا گفت: برو، ولی هر کس از آنان از تو پیروی کند، دوزخ که کیفری بی کم و کاست است سزای شما خواهد بود.

وَاسْتَفْزِزْ مَنِ اسْتَطَعْتَ مِنْهُمْ بِصَوْتِكَ وَأَجْلِبْ عَلَيْهِمْ بِخَيْلِكَ وَرَجِلِكَ وَشَارِكْهُمْ فِي الْأَمْوَالِ وَالْأَوْلَادِ وَعِدْهُمْ ۚ وَمَا يَعِدُهُمُ الشَّيْطَانُ إِلَّا غُرُورًا (64)

و از آنان هر که را توانستی با صدای خود به نافرمانی خدا برانگیز و با سواران و پیادگانت بر آنان بانگ بزن تا به گناه روی آورند، و با آنان در اموال و اولادشان شریک شو و از آنها در همان جهتی که می‌خواهی بهره بگیر و به آنان وعده و نوید ده، ولی باید بدانند که شیطان جز وعده‌ای فریبنده به آنان وعده ای نمی‌دهد.

إِنَّ عِبَادِي لَيْسَ لَكَ عَلَيْهِمْ سُلْطَانٌ ۚ وَكَفَىٰ بِرَبِّكَ وَكِيلًا (65)

بی تردید تو را بر بندگان من هیچ تسلّطی نیست، و پروردگارت برای کارسازی امور آنان بسنده است.

رَبُّكُمُ الَّذِي يُزْجِي لَكُمُ الْفُلْكَ فِي الْبَحْرِ لِتَبْتَغُوا مِنْ فَضْلِهِ ۚ إِنَّهُ كَانَ بِكُمْ رَحِيمًا (66)

ای مردم، پروردگار شما کسی است که کشتی‌ها را در دریا برای شما روان می‌سازد تا از فضل او برای خود روزی طلب کنید، چرا که با شما مهربان است.

وَإِذَا مَسَّكُمُ الضُّرُّ فِي الْبَحْرِ ضَلَّ مَنْ تَدْعُونَ إِلَّا إِيَّاهُ ۖ فَلَمَّا نَجَّاكُمْ إِلَى الْبَرِّ أَعْرَضْتُمْ ۚ وَكَانَ الْإِنْسَانُ كَفُورًا (67)

و هنگامی که در دریا آسیبی به شما می‌رسد و در معرض غرق شدن قرار می‌گیرید، جز خداوند هر که را برای نیازهای خود می‌خوانید به دل و اندیشه شما راه نمی‌یابد، ولی هنگامی که شما را رهایی بخشید و به خشکی بازگردانید از او روی برمی تابید. و انسان بسیار ناسپاس است.

أَفَأَمِنْتُمْ أَنْ يَخْسِفَ بِكُمْ جَانِبَ الْبَرِّ أَوْ يُرْسِلَ عَلَيْكُمْ حَاصِبًا ثُمَّ لَا تَجِدُوا لَكُمْ وَكِيلًا (68)

با این وصف، آیا ایمنید از این که خدا گوشه‌ای از خشکی را بشکافد و شما را در آن نهان سازد، یا طوفانی از شن بر شما فرستد و شما را هلاک سازد، آن گاه هیچ کارسازی که بلا را از شما بگرداند برای خود نیابید؟

أَمْ أَمِنْتُمْ أَنْ يُعِيدَكُمْ فِيهِ تَارَةً أُخْرَىٰ فَيُرْسِلَ عَلَيْكُمْ قَاصِفًا مِنَ الرِّيحِ فَيُغْرِقَكُمْ بِمَا كَفَرْتُمْ ۙ ثُمَّ لَا تَجِدُوا لَكُمْ عَلَيْنَا بِهِ تَبِيعًا (69)

آیا چون از غرق شدن نجات یافته‌اید، ایمن شده‌اید از این که بار دیگر خدا شما را به دریا بازگرداند و به علت این که کفر ورزیده‌اید تندبادی کشتی شکن بر شما فرو فرستد و شما را غرق کند، آن گاه کسی را برای خود نیابید که ما را به این کار مؤاخذه کند؟

۞ وَلَقَدْ كَرَّمْنَا بَنِي آدَمَ وَحَمَلْنَاهُمْ فِي الْبَرِّ وَالْبَحْرِ وَرَزَقْنَاهُمْ مِنَ الطَّيِّبَاتِ وَفَضَّلْنَاهُمْ عَلَىٰ كَثِيرٍ مِمَّنْ خَلَقْنَا تَفْضِيلًا (70)

به راستی ما فرزندان آدم را به موهبت عقل و خرد گرامی داشته و آنان را در دریا بر کشتی‌ها و در خشکی بر مرکب‌ها سوار نموده و از خوراکی‌های مطبوع به آنان روزی داده و آنان را بر بسیاری از کسانی که آفریده‌ایم چنان که باید برتری بخشیده‌ایم.

يَوْمَ نَدْعُو كُلَّ أُنَاسٍ بِإِمَامِهِمْ ۖ فَمَنْ أُوتِيَ كِتَابَهُ بِيَمِينِهِ فَأُولَٰئِكَ يَقْرَءُونَ كِتَابَهُمْ وَلَا يُظْلَمُونَ فَتِيلًا (71)

یاد کن روزی را که هر گروهی را با پیشوایی که برگزیده و از او پیروی کرده است فرا می‌خوانیم. پس کسانی که کارنامه آنان به دست راستشان داده شود، کارنامه خود را می‌خوانند و به آنان به اندازه رشته هسته خرمایی ستم نمی‌شود و پاداششان به طور کامل به آنان عطا می‌گردد.

وَمَنْ كَانَ فِي هَٰذِهِ أَعْمَىٰ فَهُوَ فِي الْآخِرَةِ أَعْمَىٰ وَأَضَلُّ سَبِيلًا (72)

و هر کس در این دنیا کوردل باشد و از پیشوای به حق پیروی نکند در آخرت نیز کوردل است و به سعادت نمی‌رسد و گمراه‌تر است و در نتیجه به آمرزش و رحمت الهی دست نمی‌یابد.

وَإِنْ كَادُوا لَيَفْتِنُونَكَ عَنِ الَّذِي أَوْحَيْنَا إِلَيْكَ لِتَفْتَرِيَ عَلَيْنَا غَيْرَهُ ۖ وَإِذًا لَاتَّخَذُوكَ خَلِيلًا (73)

ای پیامبر، نزدیک بود مشرکان تو را از آنچه به تو وحی کرده‌ایم بلغزانند و منحرف کنند تا چیزی را غیر از آنچه به تو وحی کرده‌ایم به ما نسبت دهی و در آن صورت تو را به دوستی می‌گرفتند.

وَلَوْلَا أَنْ ثَبَّتْنَاكَ لَقَدْ كِدْتَ تَرْكَنُ إِلَيْهِمْ شَيْئًا قَلِيلًا (74)

و اگر ما تو را ثابت قدم نمی‌داشتیم نزدیک بود اندکی به آنان متمایل شوی.

إِذًا لَأَذَقْنَاكَ ضِعْفَ الْحَيَاةِ وَضِعْفَ الْمَمَاتِ ثُمَّ لَا تَجِدُ لَكَ عَلَيْنَا نَصِيرًا (75)

در آن صورت، از عذابی که در زندگی دنیا برای مجرمان مقرّر داشته‌ایم دو چندان و از عذاب پس از مرگ نیز دو چندان به تو می‌چشاندیم، سپس کسی را در برابر ما نمی‌یابی که تو را یاری دهد و از عذاب رهایی بخشد.

وَإِنْ كَادُوا لَيَسْتَفِزُّونَكَ مِنَ الْأَرْضِ لِيُخْرِجُوكَ مِنْهَا ۖ وَإِذًا لَا يَلْبَثُونَ خِلَافَكَ إِلَّا قَلِيلًا (76)

و نزدیک بود مشرکان تو را از سرزمین مکّه برکَنند تا از آن جا بیرونت کنند، در آن صورت پس از تو جز اندک زمانی باقی نمی‌مانند و به حکم سنّت ما نابود می‌شوند.

سُنَّةَ مَنْ قَدْ أَرْسَلْنَا قَبْلَكَ مِنْ رُسُلِنَا ۖ وَلَا تَجِدُ لِسُنَّتِنَا تَحْوِيلًا (77)

همان سنّتی که برای همه پیامبرانی که پیش از تو به رسالت فرستادیم مقرّر داشتیم، و هرگز برای سنّت ما دگرگونی نخواهی یافت.

أَقِمِ الصَّلَاةَ لِدُلُوكِ الشَّمْسِ إِلَىٰ غَسَقِ اللَّيْلِ وَقُرْآنَ الْفَجْرِ ۖ إِنَّ قُرْآنَ الْفَجْرِ كَانَ مَشْهُودًا (78)

نماز را از هنگامی که خورشید از وسط آسمان می‌گذرد تا آن گاه که تاریکی شب به نهایت می‌رسد برپادار، و نماز صبح را نیز هنگام طلوع فجر به جای آور که قطعاً نماز صبح مشهود فرشتگان شب و روز است.

وَمِنَ اللَّيْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نَافِلَةً لَكَ عَسَىٰ أَنْ يَبْعَثَكَ رَبُّكَ مَقَامًا مَحْمُودًا (79)

و پاره‌ای از شب را به نماز بیدار باش که این برای تو افزون بر نمازهای واجب است، باشد که پروردگارت به تو مقامی عطا کند که همه آن را بستایند و تو را با آن مقام (مقام شفاعت) در قیامت برانگیزد.

وَقُلْ رَبِّ أَدْخِلْنِي مُدْخَلَ صِدْقٍ وَأَخْرِجْنِي مُخْرَجَ صِدْقٍ وَاجْعَلْ لِي مِنْ لَدُنْكَ سُلْطَانًا نَصِيرًا (80)

و بگو: پروردگارا، مرا در هر کاری وارد می‌کنی با راستی و درستی وارد کن و از هر کاری بیرون می‌آوری با راستی و درستی بیرون بیاور، و برای من از جانب خود تسلطی یاری بخش مقرر دار تا بدین وسیله از عهده انجام وظایف خود برآیم.

وَقُلْ جَاءَ الْحَقُّ وَزَهَقَ الْبَاطِلُ ۚ إِنَّ الْبَاطِلَ كَانَ زَهُوقًا (81)

و بگو: حق پدیدار شد و باطل نابود گشت. آری، باطل نابود شدنی است.

وَنُنَزِّلُ مِنَ الْقُرْآنِ مَا هُوَ شِفَاءٌ وَرَحْمَةٌ لِلْمُؤْمِنِينَ ۙ وَلَا يَزِيدُ الظَّالِمِينَ إِلَّا خَسَارًا (82)

و ما قرآن را که برای مؤمنان مایه شفا و رحمت است فرو می‌فرستیم، و ستمکاران (کافران و مشرکان) را چیزی جز زیان نمی‌افزاید.

وَإِذَا أَنْعَمْنَا عَلَى الْإِنْسَانِ أَعْرَضَ وَنَأَىٰ بِجَانِبِهِ ۖ وَإِذَا مَسَّهُ الشَّرُّ كَانَ يَئُوسًا (83)

و هنگامی که به انسان نعمت دهیم، به آن سرگرم می‌شود و از ما روی برمی تابد و با حرکت به سمت و سویی که برای خود برگزیده است از ما دور می‌شود، و چون گزندی به او رسد از آن روی که خدا را فراموش کرده است نومید می‌شود.

قُلْ كُلٌّ يَعْمَلُ عَلَىٰ شَاكِلَتِهِ فَرَبُّكُمْ أَعْلَمُ بِمَنْ هُوَ أَهْدَىٰ سَبِيلًا (84)

بگو: هر کسی براساس ساختار روانی خود عمل می‌کند، پس پروردگار شما بهتر می‌داند که چه کسی راه یافته‌تر است.

وَيَسْأَلُونَكَ عَنِ الرُّوحِ ۖ قُلِ الرُّوحُ مِنْ أَمْرِ رَبِّي وَمَا أُوتِيتُمْ مِنَ الْعِلْمِ إِلَّا قَلِيلًا (85)

و از تو ـ ای پیامبر ـ درباره (روح) می‌پرسند، بگو: روح از عالَم امر پروردگار من است و به شما از دانش جز اندکی نداده‌اند.

وَلَئِنْ شِئْنَا لَنَذْهَبَنَّ بِالَّذِي أَوْحَيْنَا إِلَيْكَ ثُمَّ لَا تَجِدُ لَكَ بِهِ عَلَيْنَا وَكِيلًا (86)

و اگر بخواهیم، روح آسمانی را که به سوی تو فرستاده‌ایم تا قرآن را بر تو القا کند، از میان می‌بریم، آن گاه کسی را نمی‌یابی که در برابر ما کارساز تو باشد و او را به تو بازگرداند.

إِلَّا رَحْمَةً مِنْ رَبِّكَ ۚ إِنَّ فَضْلَهُ كَانَ عَلَيْكَ كَبِيرًا (87)

پس آنچه به تو ارزانی شده تنها در پرتو رحمتی است که از جانب پروردگارت به تو رسیده است، چرا که فضل او بر تو فراوان بوده است.

قُلْ لَئِنِ اجْتَمَعَتِ الْإِنْسُ وَالْجِنُّ عَلَىٰ أَنْ يَأْتُوا بِمِثْلِ هَٰذَا الْقُرْآنِ لَا يَأْتُونَ بِمِثْلِهِ وَلَوْ كَانَ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ ظَهِيرًا (88)

بگو: اگر انس و جن گرد هم آیند بر این که مانند این قرآن را بیاورند، مانند آن را نخواهند آورْد، هر چند یکدیگر را یاری دهند.

وَلَقَدْ صَرَّفْنَا لِلنَّاسِ فِي هَٰذَا الْقُرْآنِ مِنْ كُلِّ مَثَلٍ فَأَبَىٰ أَكْثَرُ النَّاسِ إِلَّا كُفُورًا (89)

به راستی ما در این قرآن برای مردم از هرگونه مَثَلی ـ که حق را آشکار کند و آنان را به ایمان و سپاس الهی گرایش دهد ـ با بیان‌های گوناگون آوردیم، ولی بیشتر مردم نپذیرفتند و به چیزی جز کفر و ناسپاسی روی نیاوردند.

وَقَالُوا لَنْ نُؤْمِنَ لَكَ حَتَّىٰ تَفْجُرَ لَنَا مِنَ الْأَرْضِ يَنْبُوعًا (90)

و مشرکان به پیامبر گفتند: ما هرگز به تو ایمان نمی‌آوریم، مگر این که از زمین مکّه برای ما چشمه‌ای همیشه جاری بجوشانی.

أَوْ تَكُونَ لَكَ جَنَّةٌ مِنْ نَخِيلٍ وَعِنَبٍ فَتُفَجِّرَ الْأَنْهَارَ خِلَالَهَا تَفْجِيرًا (91)

یا به صورت معجزه، برای تو بوستانی از درختان خرما و انگور باشد، آن گاه در لابه لای آنها نهرهای فراوان روان سازی.

أَوْ تُسْقِطَ السَّمَاءَ كَمَا زَعَمْتَ عَلَيْنَا كِسَفًا أَوْ تَأْتِيَ بِاللَّهِ وَالْمَلَائِكَةِ قَبِيلًا (92)

یا آسمان را ـ چنان که پنداشته‌ای و ما را بدان تهدید می‌کنی ـ پاره پاره بر سر ما فرو افکنی، یا خدا و فرشتگان را رویاروی ما بیاوری تا آنها را بنگریم.

أَوْ يَكُونَ لَكَ بَيْتٌ مِنْ زُخْرُفٍ أَوْ تَرْقَىٰ فِي السَّمَاءِ وَلَنْ نُؤْمِنَ لِرُقِيِّكَ حَتَّىٰ تُنَزِّلَ عَلَيْنَا كِتَابًا نَقْرَؤُهُ ۗ قُلْ سُبْحَانَ رَبِّي هَلْ كُنْتُ إِلَّا بَشَرًا رَسُولًا (93)

یا خانه‌ای از طلا داشته باشی، یا به آسمان بالا روی، و بالا رفتن تو را باور نخواهیم کرد مگر این که کتابی بر ما فرود آوری که آن را بخوانیم. ای پیامبر، در پاسخ آنان بگو: منزّه است پروردگار من از این که چنین قدرتی به کسی بدهد. آیا من جز بشری هستم که به رسالت فرستاده شده‌ام؟

وَمَا مَنَعَ النَّاسَ أَنْ يُؤْمِنُوا إِذْ جَاءَهُمُ الْهُدَىٰ إِلَّا أَنْ قَالُوا أَبَعَثَ اللَّهُ بَشَرًا رَسُولًا (94)

و چیزی مردم را ـ آن گاه که هدایت برایشان آمد ـ از ایمان به رسالت تو باز نداشت مگر این که گفتند: آیا خدا بشری را به رسالت برانگیخته است؟

قُلْ لَوْ كَانَ فِي الْأَرْضِ مَلَائِكَةٌ يَمْشُونَ مُطْمَئِنِّينَ لَنَزَّلْنَا عَلَيْهِمْ مِنَ السَّمَاءِ مَلَكًا رَسُولًا (95)

بگو: بر خداست که اهل زمین را هدایت کند، حتی اگر در زمین فرشتگانی بودند که به آرامی در آن راه می‌رفتند (براساس قوانین مادی می‌زیستند) قطعاً برای هدایت آنها از آسمان فرشته‌ای که پیام آور وحی ما باشد بر آنان نازل می‌کردیم.

قُلْ كَفَىٰ بِاللَّهِ شَهِيدًا بَيْنِي وَبَيْنَكُمْ ۚ إِنَّهُ كَانَ بِعِبَادِهِ خَبِيرًا بَصِيرًا (96)

بگو: همین بس که خدا میان من و شما گواه باشد. قطعاً او به بندگان خویش آگاه و بیناست.

وَمَنْ يَهْدِ اللَّهُ فَهُوَ الْمُهْتَدِ ۖ وَمَنْ يُضْلِلْ فَلَنْ تَجِدَ لَهُمْ أَوْلِيَاءَ مِنْ دُونِهِ ۖ وَنَحْشُرُهُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ عَلَىٰ وُجُوهِهِمْ عُمْيًا وَبُكْمًا وَصُمًّا ۖ مَأْوَاهُمْ جَهَنَّمُ ۖ كُلَّمَا خَبَتْ زِدْنَاهُمْ سَعِيرًا (97)

هر که را خدا هدایت کند او رهیافته است، و کسانی را که به گمراهی بیفکند، برای آنان هرگز جز او کارسازانی نخواهی یافت، و روز قیامت آنان را در حالی که بر چهره هایشان افتاده‌اند کور و کر و لال محشور می‌کنیم. جایگاهشان دوزخ است. هرگاه آتش آن فرو نشیند، شعله‌ای سوزان برایشان می‌افزاییم.

ذَٰلِكَ جَزَاؤُهُمْ بِأَنَّهُمْ كَفَرُوا بِآيَاتِنَا وَقَالُوا أَإِذَا كُنَّا عِظَامًا وَرُفَاتًا أَإِنَّا لَمَبْعُوثُونَ خَلْقًا جَدِيدًا (98)

این است سزایشان، چرا که آیات ما را انکار کردند و گفتند: آیا آن گاه که استخوان‌هایی شدیم و پوسیده گشتیم به راستی با آفرینشی جدید برانگیخته می‌شویم؟

۞ أَوَلَمْ يَرَوْا أَنَّ اللَّهَ الَّذِي خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ قَادِرٌ عَلَىٰ أَنْ يَخْلُقَ مِثْلَهُمْ وَجَعَلَ لَهُمْ أَجَلًا لَا رَيْبَ فِيهِ فَأَبَى الظَّالِمُونَ إِلَّا كُفُورًا (99)

آیا ندانسته‌اند که خدایی که آسمان‌ها و زمین را آفریده است می‌تواند مانند آنان را بیافریند؟ چگونه بی باکانه با آیات خدا می‌ستیزند و حال آن که خداست که برای عمرشان سرآمدی قرار داده است که در آن هیچ تردیدی نیست سپس از آنان انتقام خواهد گرفت؟ ولی ستمکاران حق را نپذیرفته و جز ناسپاسی پیشه نکرده‌اند.

قُلْ لَوْ أَنْتُمْ تَمْلِكُونَ خَزَائِنَ رَحْمَةِ رَبِّي إِذًا لَأَمْسَكْتُمْ خَشْيَةَ الْإِنْفَاقِ ۚ وَكَانَ الْإِنْسَانُ قَتُورًا (100)

بگو: اگر شما مالک گنجینه‌های رحمت پروردگارم بودید، در آن صورت قطعاً از بیم تنگدستی امساک می‌کردید و به مردم چیزی نمی‌دادید، چرا که انسان سخت بخیل است.

وَلَقَدْ آتَيْنَا مُوسَىٰ تِسْعَ آيَاتٍ بَيِّنَاتٍ ۖ فَاسْأَلْ بَنِي إِسْرَائِيلَ إِذْ جَاءَهُمْ فَقَالَ لَهُ فِرْعَوْنُ إِنِّي لَأَظُنُّكَ يَا مُوسَىٰ مَسْحُورًا (101)

و به یقین ما به موسی نُه معجزه روشن عطا کردیم. پس، از بنی اسرائیل درباره زمانی که موسی نزدشان آمد بپرس. فرعون [رسالت موسی را نپذیرفت و] به او گفت: ای موسی، من تو را جادو شده و عقل از دست داده می‌پندارم.

قَالَ لَقَدْ عَلِمْتَ مَا أَنْزَلَ هَٰؤُلَاءِ إِلَّا رَبُّ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ بَصَائِرَ وَإِنِّي لَأَظُنُّكَ يَا فِرْعَوْنُ مَثْبُورًا (102)

موسی گفت: قطعاً تو دانسته‌ای که این معجزات را که مایه بصیرت است کسی جز پروردگار آسمان‌ها و زمین نازل نکرده است، و من تو را ـ ای فرعون ـ سرانجام هلاک شده می‌پندارم.

فَأَرَادَ أَنْ يَسْتَفِزَّهُمْ مِنَ الْأَرْضِ فَأَغْرَقْنَاهُ وَمَنْ مَعَهُ جَمِيعًا (103)

پس فرعون بر آن شد که موسی و پیروانش را از آن سرزمین بر کَنَد، ولی او و همه کسانی را که با وی بودند، در دریا غرق کردیم.

وَقُلْنَا مِنْ بَعْدِهِ لِبَنِي إِسْرَائِيلَ اسْكُنُوا الْأَرْضَ فَإِذَا جَاءَ وَعْدُ الْآخِرَةِ جِئْنَا بِكُمْ لَفِيفًا (104)

و پس از هلاکت فرعون به بنی اسرائیل گفتیم: در سرزمین قدس ساکن شوید، و هنگامی که زمان تحقق آخرین وعده ما در مورد کیفر شما فرا رسد، شما را یکجا از آن سرزمین بیرون کرده به سرزمینی دیگر می‌آوریم.

وَبِالْحَقِّ أَنْزَلْنَاهُ وَبِالْحَقِّ نَزَلَ ۗ وَمَا أَرْسَلْنَاكَ إِلَّا مُبَشِّرًا وَنَذِيرًا (105)

ما قرآن را به حق نازل کرده‌ایم و به حق نازل شده و باطلی در آن راه نیافته است. و تو را ـ ای پیامبر ـ تنها نویددهنده و اخطارکننده فرستادیم، پس تو را نسزد چیزی از آن بکاهی یا چیزی بر آن بیفزایی.

وَقُرْآنًا فَرَقْنَاهُ لِتَقْرَأَهُ عَلَى النَّاسِ عَلَىٰ مُكْثٍ وَنَزَّلْنَاهُ تَنْزِيلًا (106)

آری، قرآن را به مقتضای نیازها و رویدادها بخش بخش و به صورتی که خوانده شود فرو فرستادیم تا آن را با درنگ بر مردم تلاوت کنی، و آن را به تدریج فرو فرستادیم.

قُلْ آمِنُوا بِهِ أَوْ لَا تُؤْمِنُوا ۚ إِنَّ الَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ مِنْ قَبْلِهِ إِذَا يُتْلَىٰ عَلَيْهِمْ يَخِرُّونَ لِلْأَذْقَانِ سُجَّدًا (107)

بگو: به آن ایمان بیاورید یا ایمان نیاورید، در حقانیت آن تأثیری ندارد. قطعاً کسانی که پیش از نزول قرآن از معارف الهی برخوردار شده‌اند، هنگامی که قرآن بر آنان تلاوت شود، سجده کنان، بر چانه‌های خود بر زمین می‌افتند.

وَيَقُولُونَ سُبْحَانَ رَبِّنَا إِنْ كَانَ وَعْدُ رَبِّنَا لَمَفْعُولًا (108)

و می‌گویند: منزّه است پروردگار ما. او قیامت را برپا خواهد کرد، زیرا وعده پروردگار ما قطعاً انجام شدنی است.

وَيَخِرُّونَ لِلْأَذْقَانِ يَبْكُونَ وَيَزِيدُهُمْ خُشُوعًا ۩ (109)

آری، گریه کنان بر چانه‌های خود به رویْ می‌افتند و قرآن آنان را فروتنی می‌افزاید.

قُلِ ادْعُوا اللَّهَ أَوِ ادْعُوا الرَّحْمَٰنَ ۖ أَيًّا مَا تَدْعُوا فَلَهُ الْأَسْمَاءُ الْحُسْنَىٰ ۚ وَلَا تَجْهَرْ بِصَلَاتِكَ وَلَا تُخَافِتْ بِهَا وَابْتَغِ بَيْنَ ذَٰلِكَ سَبِيلًا (110)

بگو: خدا را با نام (اللّه) بخوانید یا با نام (رحمان) تفاوت نمی‌کند، هر کدام را بخوانید از نیکوترین نام هاست و نیکوترین نام‌ها همه از آن اوست. و نماز خود را با صدای بلند مخوان و آن را بسیار آهسته نیز مخوان، بلکه میان این دو راهی بجوی.

وَقُلِ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي لَمْ يَتَّخِذْ وَلَدًا وَلَمْ يَكُنْ لَهُ شَرِيكٌ فِي الْمُلْكِ وَلَمْ يَكُنْ لَهُ وَلِيٌّ مِنَ الذُّلِّ ۖ وَكَبِّرْهُ تَكْبِيرًا (111)

و بگو: ستایش همه از آنِ خداوند است، همان کسی که فرزندی برای خود نگرفته و در فرمانروایی شریکی ندارد و در تدبیر جهان هستی درمانده نیست تا نیاز به یاوری داشته باشد. خدا را سپاس گوی و او را چنان که شایسته است به بزرگی یاد کن.