الر ۚ تِلْكَ آيَاتُ الْكِتَابِ الْمُبِينِ (1)

Алиф-лам-ра. ХIорш билгалчу жайнан аяташ ду.

إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ قُرْآنًا عَرَبِيًّا لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُونَ (2)

Баккъалла а, Оха доссийна иза Iарбийн дешар хилла‚ шу хьекъале хила там бара.

نَحْنُ نَقُصُّ عَلَيْكَ أَحْسَنَ الْقَصَصِ بِمَا أَوْحَيْنَا إِلَيْكَ هَٰذَا الْقُرْآنَ وَإِنْ كُنْتَ مِنْ قَبْلِهِ لَمِنَ الْغَافِلِينَ (3)

Оха дуьйцу хьоьга уггар хаза хабарш хьоьга вехьица хIара КъурIан даийтарца, цул хьалха хьо ца хуучарех хиллехь а.

إِذْ قَالَ يُوسُفُ لِأَبِيهِ يَا أَبَتِ إِنِّي رَأَيْتُ أَحَدَ عَشَرَ كَوْكَبًا وَالشَّمْسَ وَالْقَمَرَ رَأَيْتُهُمْ لِي سَاجِدِينَ (4)

Юсуфа ма элира шен дега /ЯIкъубе/: "Дада‚ суна ги цхьайтта седа а‚ малх а‚ бутт а‚ суна ги уьш сайна сужд деш".

قَالَ يَا بُنَيَّ لَا تَقْصُصْ رُؤْيَاكَ عَلَىٰ إِخْوَتِكَ فَيَكِيدُوا لَكَ كَيْدًا ۖ إِنَّ الشَّيْطَانَ لِلْإِنْسَانِ عَدُوٌّ مُبِينٌ (5)

Цо /ЯIкъуба/ элира: "ХIай сан жима кIант‚ и хьайна гинарг /гIан/ ма дийцалахь хьан вежаршка – мекарло йийр ю хьуна цара. Баккъалла а, шайтIа адамна билггала мостагI ду.

وَكَذَٰلِكَ يَجْتَبِيكَ رَبُّكَ وَيُعَلِّمُكَ مِنْ تَأْوِيلِ الْأَحَادِيثِ وَيُتِمُّ نِعْمَتَهُ عَلَيْكَ وَعَلَىٰ آلِ يَعْقُوبَ كَمَا أَتَمَّهَا عَلَىٰ أَبَوَيْكَ مِنْ قَبْلُ إِبْرَاهِيمَ وَإِسْحَاقَ ۚ إِنَّ رَبَّكَ عَلِيمٌ حَكِيمٌ (6)

Иштта хьан Кхиош-кхобучо хоржур волуш ву хьо‚ хьуна Iамор долуш ду Цо хилларш тидан‚ Шен ниIмат хьуна кхочуш дийрдолуш ду Цо‚ ЯIкъубан доьзална а‚ Ша хьалха хьан дайшна ИбрахIимна а‚ Исхьакъна а кхочушдина хиларе терра. Баккъалла а, хьан Кхиош-кхобург хууш верг а ву‚ хьукаме верг а ву".

۞ لَقَدْ كَانَ فِي يُوسُفَ وَإِخْوَتِهِ آيَاتٌ لِلسَّائِلِينَ (7)

Юсуфехь а‚ цуьнан вежаршкахь а делилаш ма хилира хоттучарна.

إِذْ قَالُوا لَيُوسُفُ وَأَخُوهُ أَحَبُّ إِلَىٰ أَبِينَا مِنَّا وَنَحْنُ عُصْبَةٌ إِنَّ أَبَانَا لَفِي ضَلَالٍ مُبِينٍ (8)

Цара ма элира: "Юсуф а‚ цуьнан ваша а дукхабеза вайн дена вайл‚ ткъа вай цхьа тоба ма юй‚ баккъалла а, и вайн да билггалчу тиларчохь ву-кх.

اقْتُلُوا يُوسُفَ أَوِ اطْرَحُوهُ أَرْضًا يَخْلُ لَكُمْ وَجْهُ أَبِيكُمْ وَتَكُونُوا مِنْ بَعْدِهِ قَوْمًا صَالِحِينَ (9)

Ве Юсуф я /кхечу/ махка дIакхосса – шун ден юьхь шуна тIейоьрзур ю‚ цул тIаьхьа дика къам хир шу".

قَالَ قَائِلٌ مِنْهُمْ لَا تَقْتُلُوا يُوسُفَ وَأَلْقُوهُ فِي غَيَابَتِ الْجُبِّ يَلْتَقِطْهُ بَعْضُ السَّيَّارَةِ إِنْ كُنْتُمْ فَاعِلِينَ (10)

Царех олучо элира: "Ма ве Юсуф‚ гIу чу кхосса и – дIабоьлхуш болчарех цхьаболчара схьавоккхур ву‚ шаьш деш хиллехь" /и гIуллакх де/.

قَالُوا يَا أَبَانَا مَا لَكَ لَا تَأْمَنَّا عَلَىٰ يُوسُفَ وَإِنَّا لَهُ لَنَاصِحُونَ (11)

Цара элира: "ХIай тхан да! Ахьа хIунда ца вуьту Юсуф тхоьх тешна‚ тхо цунна хьехамчаш ма дуй!

أَرْسِلْهُ مَعَنَا غَدًا يَرْتَعْ وَيَلْعَبْ وَإِنَّا لَهُ لَحَافِظُونَ (12)

Ваийтахь и тхоьца кхана – самукъадоккхур шена‚ ловзур шена‚ оха и Iалашвийр ву".

قَالَ إِنِّي لَيَحْزُنُنِي أَنْ تَذْهَبُوا بِهِ وَأَخَافُ أَنْ يَأْكُلَهُ الذِّئْبُ وَأَنْتُمْ عَنْهُ غَافِلُونَ (13)

Цо /ЯIкъуба/ элира: "Сан сагатдийр ма ду шу цуьнца дIадахча‚ со кхоьру и барзо ваарна, аша цуьнан терго а ца еш".

قَالُوا لَئِنْ أَكَلَهُ الذِّئْبُ وَنَحْنُ عُصْبَةٌ إِنَّا إِذًا لَخَاسِرُونَ (14)

Цара элира: "И барзо ваахь – тхо цхьа тоба ма ю-й‚ тIаккха тхо, баккъалла а, эшнарш хир ма дара".

فَلَمَّا ذَهَبُوا بِهِ وَأَجْمَعُوا أَنْ يَجْعَلُوهُ فِي غَيَابَتِ الْجُبِّ ۚ وَأَوْحَيْنَا إِلَيْهِ لَتُنَبِّئَنَّهُمْ بِأَمْرِهِمْ هَٰذَا وَهُمْ لَا يَشْعُرُونَ (15)

ТIаккха уьш цуьнца дIабахара‚ церан барт хилира и гIунан буха кхосса. Оха хаийтира цуьнга /Юсуфе/ вехьица: ахьа дийцанне а дуьйцур ма ду цаьрга хIара церан гIуллакх, уьш ца хууш а болуш.

وَجَاءُوا أَبَاهُمْ عِشَاءً يَبْكُونَ (16)

Уьш баьхкира шайн да волчу суьйранна боьлхуш.

قَالُوا يَا أَبَانَا إِنَّا ذَهَبْنَا نَسْتَبِقُ وَتَرَكْنَا يُوسُفَ عِنْدَ مَتَاعِنَا فَأَكَلَهُ الذِّئْبُ ۖ وَمَا أَنْتَ بِمُؤْمِنٍ لَنَا وَلَوْ كُنَّا صَادِقِينَ (17)

Элира: "Тхан дада‚ тхо дахара вовшашца /довдарехь я Iад кхоссарехь/ яхье доьвла‚ Юсуф тхан хIуманийн уллохь витира оха‚ тIаккха и барзо виира‚ хьо тхоьх тешар волуш вац, тхо бакълуьйш хиллехь а".

وَجَاءُوا عَلَىٰ قَمِيصِهِ بِدَمٍ كَذِبٍ ۚ قَالَ بَلْ سَوَّلَتْ لَكُمْ أَنْفُسُكُمْ أَمْرًا ۖ فَصَبْرٌ جَمِيلٌ ۖ وَاللَّهُ الْمُسْتَعَانُ عَلَىٰ مَا تَصِفُونَ (18)

Уьш баьхкира цуьнан /Юсуфан/ куча тIехь харц цIий долуш. Цо /ЯIкъуба/ элира: "Шун синоша цхьа гIуллакх хаздина шуна. Хаза собар /деза-кх суна/ Дела ву-кх Шега гIо деха хьакъ верг аша хIотточу сурта тIехь".

وَجَاءَتْ سَيَّارَةٌ فَأَرْسَلُوا وَارِدَهُمْ فَأَدْلَىٰ دَلْوَهُ ۖ قَالَ يَا بُشْرَىٰ هَٰذَا غُلَامٌ ۚ وَأَسَرُّوهُ بِضَاعَةً ۚ وَاللَّهُ عَلِيمٌ بِمَا يَعْمَلُونَ (19)

Цхьа дIа-схьа лелаш йолу тоба еара‚ цара вахийтира шайн хи кхоьхьуш верг‚ цо шен ведар охьадахийтира‚ элира: "Кхаъ бу! ХIара кIант ву!" Цара /Юсуфан вежарша/ хьулдира и /Юсуфан гIуллакх – и шайн ведда лай ву аьлла/ и йохка-эцаран хIума а йина‚ Дела хууш верг ма ву цара деш дерг.

وَشَرَوْهُ بِثَمَنٍ بَخْسٍ دَرَاهِمَ مَعْدُودَةٍ وَكَانُوا فِيهِ مِنَ الزَّاهِدِينَ (20)

Цара /вежарша/ воьхкира и кIеззигчу мехах – цхьа массийта дирхIамех. Цуьнгахь уьш хилира кIеззиг хIуманах тоам бечарех.

وَقَالَ الَّذِي اشْتَرَاهُ مِنْ مِصْرَ لِامْرَأَتِهِ أَكْرِمِي مَثْوَاهُ عَسَىٰ أَنْ يَنْفَعَنَا أَوْ نَتَّخِذَهُ وَلَدًا ۚ وَكَذَٰلِكَ مَكَّنَّا لِيُوسُفَ فِي الْأَرْضِ وَلِنُعَلِّمَهُ مِنْ تَأْوِيلِ الْأَحَادِيثِ ۚ وَاللَّهُ غَالِبٌ عَلَىٰ أَمْرِهِ وَلَٰكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لَا يَعْلَمُونَ (21)

Мисрара и ша эцначо шен зудчуьнга элира: "Хазделахь цуьнан Iар‚ вайна пайда бан мега цо‚ я вай вайна кIант вина лоцур иза". Иштта Оха чIагIвира Юсуф лаьттахь‚ Оха цунна хилларш тида Iаморхьама‚ Дела шен гIуллакха тIехь толам боккхуш ву‚ делахь а дукхахболчу нахана ца хьаа-кх.

وَلَمَّا بَلَغَ أَشُدَّهُ آتَيْنَاهُ حُكْمًا وَعِلْمًا ۚ وَكَذَٰلِكَ نَجْزِي الْمُحْسِنِينَ (22)

И пхийттара ваьлча, Оха цунна хьукам а‚ Iилма а делира. Иштта бекхам бо Оха дикачарна.

وَرَاوَدَتْهُ الَّتِي هُوَ فِي بَيْتِهَا عَنْ نَفْسِهِ وَغَلَّقَتِ الْأَبْوَابَ وَقَالَتْ هَيْتَ لَكَ ۚ قَالَ مَعَاذَ اللَّهِ ۖ إِنَّهُ رَبِّي أَحْسَنَ مَثْوَايَ ۖ إِنَّهُ لَا يُفْلِحُ الظَّالِمُونَ (23)

Иза шен цIа чохь волу зуда и Iехо гIоьртира‚ цо неIарш дIакъевлира‚ элира: "Схьавола!" Цо /Юсуфа/ элира: "Дала ларвойла! Баккъалла а, иза /хьан майра/ сан эла ву‚ цо сан Iар хаза дина‚ баккхийбуьйр бац зуламхой".

وَلَقَدْ هَمَّتْ بِهِ ۖ وَهَمَّ بِهَا لَوْلَا أَنْ رَأَىٰ بُرْهَانَ رَبِّهِ ۚ كَذَٰلِكَ لِنَصْرِفَ عَنْهُ السُّوءَ وَالْفَحْشَاءَ ۚ إِنَّهُ مِنْ عِبَادِنَا الْمُخْلَصِينَ (24)

Цунна и везара‚ цунна /Юсуфана/ и езара‚ шен Кхиош-Кхобучуьнгара делил ца гинехьара /зина дийр дара цо/. Иштта /дира Дала/ цунах вониг а‚ боьханиг а дIадаккхархьама. Баккъалла, и Тхан цIеначу лех ву.

وَاسْتَبَقَا الْبَابَ وَقَدَّتْ قَمِيصَهُ مِنْ دُبُرٍ وَأَلْفَيَا سَيِّدَهَا لَدَى الْبَابِ ۚ قَالَتْ مَا جَزَاءُ مَنْ أَرَادَ بِأَهْلِكَ سُوءًا إِلَّا أَنْ يُسْجَنَ أَوْ عَذَابٌ أَلِيمٌ (25)

Цу шиммо хьалхадаларх къевсира неIарна тIе‚ цо (Зулейхас) цуьнан (Юсуфан) коч ятIийра тIехьахула‚ неIарна уллохь царна карийра цуьнан эла. Цо (Зулейхас) элира: "ХIун бекхам бу хьан охIланна вониг луучунна: я и набахти чу ца воьлча‚ я лазош долу Iазап бен?"

قَالَ هِيَ رَاوَدَتْنِي عَنْ نَفْسِي ۚ وَشَهِدَ شَاهِدٌ مِنْ أَهْلِهَا إِنْ كَانَ قَمِيصُهُ قُدَّ مِنْ قُبُلٍ فَصَدَقَتْ وَهُوَ مِنَ الْكَاذِبِينَ (26)

Цо (Юсуфа) элира: "И гIоьртира со Iехо". Цуьнан (зудчун – Зулейхан) охIлах цхьана тешо тешалла дира: "Нагахь санна цуьнан коч хьалхахула яьттIа елахь – и бакъ ю‚ ткъа иза харцлуьйчарех ву.

وَإِنْ كَانَ قَمِيصُهُ قُدَّ مِنْ دُبُرٍ فَكَذَبَتْ وَهُوَ مِنَ الصَّادِقِينَ (27)

Нагахь санна цуьнан коч тIехьахула яьттIа елахь – и харц ю‚ ткъа иза бакълуьйчарех ву".

فَلَمَّا رَأَىٰ قَمِيصَهُ قُدَّ مِنْ دُبُرٍ قَالَ إِنَّهُ مِنْ كَيْدِكُنَّ ۖ إِنَّ كَيْدَكُنَّ عَظِيمٌ (28)

Шена цуьнан коч тIехьахула яьттIа гича‚ цо /майрачо/ элира: "Шун /зударийн/ мекарлонах ду-кх хIара‚ баккъалла а, шун мекарло йоккха ю-кх.

يُوسُفُ أَعْرِضْ عَنْ هَٰذَا ۚ وَاسْتَغْفِرِي لِذَنْبِكِ ۖ إِنَّكِ كُنْتِ مِنَ الْخَاطِئِينَ (29)

Юсуф‚ хьо дIаверза хIокхунах. Ткъа ахьа /Зулейха/ хьан къинан гечдар деха‚ баккъалла а, хьо галъяьллачарех хили".

۞ وَقَالَ نِسْوَةٌ فِي الْمَدِينَةِ امْرَأَتُ الْعَزِيزِ تُرَاوِدُ فَتَاهَا عَنْ نَفْسِهِ ۖ قَدْ شَغَفَهَا حُبًّا ۖ إِنَّا لَنَرَاهَا فِي ضَلَالٍ مُبِينٍ (30)

ГIалахь зударша элира: "Элан зуда цхьа къонах (шен лай) шеца Iехо гIиртира‚ ткъа цо безамах юзийна и. Баккъалла а, вайна ма го и билггалчу тиларчохь".

فَلَمَّا سَمِعَتْ بِمَكْرِهِنَّ أَرْسَلَتْ إِلَيْهِنَّ وَأَعْتَدَتْ لَهُنَّ مُتَّكَأً وَآتَتْ كُلَّ وَاحِدَةٍ مِنْهُنَّ سِكِّينًا وَقَالَتِ اخْرُجْ عَلَيْهِنَّ ۖ فَلَمَّا رَأَيْنَهُ أَكْبَرْنَهُ وَقَطَّعْنَ أَيْدِيَهُنَّ وَقُلْنَ حَاشَ لِلَّهِ مَا هَٰذَا بَشَرًا إِنْ هَٰذَا إِلَّا مَلَكٌ كَرِيمٌ (31)

Шена церан мекарло хезча‚ цо царна тIе /цхьаъ/ вахийтира. Царна тевжийла кечйира‚ царех хIоранга а урс делира‚ тIаккха элира /Юсуфе/: "Аравала царна!" Шайна и гича, цара и вазвира‚ шайн куьйгаш хедийра‚ элира: "МашшалахI! ХIара адам а дац! ХIара сийлахь малик ду!"

قَالَتْ فَذَٰلِكُنَّ الَّذِي لُمْتُنَّنِي فِيهِ ۖ وَلَقَدْ رَاوَدْتُهُ عَنْ نَفْسِهِ فَاسْتَعْصَمَ ۖ وَلَئِنْ لَمْ يَفْعَلْ مَا آمُرُهُ لَيُسْجَنَنَّ وَلَيَكُونًا مِنَ الصَّاغِرِينَ (32)

Цо /Зулейхас/ элира: "И ву-кх шуна аша суна шегахь бехкаш бехнарг! Со и Iехо ма гIоьртира – и чIагIвелира. Аса шега омра дийриг цо ца дахь‚ набахти чувуллур ву и‚ и хир ву ладам боцучарех".

قَالَ رَبِّ السِّجْنُ أَحَبُّ إِلَيَّ مِمَّا يَدْعُونَنِي إِلَيْهِ ۖ وَإِلَّا تَصْرِفْ عَنِّي كَيْدَهُنَّ أَصْبُ إِلَيْهِنَّ وَأَكُنْ مِنَ الْجَاهِلِينَ (33)

Цо /Юсуфа/ элира: "Со Кхиош-кхобуш волу Дела‚ набахти дукхох еза суна, цара со шайна тIе кхойкхучул‚ церан мекарло Ахьа соьх дIа ца яккхахь‚ со царна тIехьаьвзар ву – тIаккха со жаьхIал нахах хир ма ву".

فَاسْتَجَابَ لَهُ رَبُّهُ فَصَرَفَ عَنْهُ كَيْدَهُنَّ ۚ إِنَّهُ هُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ (34)

Шен Кхиош-Кхобучо жоп делира цунна‚ цунах дIаяьккхира церан (зударийн) мекарло. Баккъалла а, Иза хезаш верг а ву‚ хууш верг а ву.

ثُمَّ بَدَا لَهُمْ مِنْ بَعْدِ مَا رَأَوُا الْآيَاتِ لَيَسْجُنُنَّهُ حَتَّىٰ حِينٍ (35)

Шайна делилаш гиначул тIаьхьа, царна дагадеара и цхьана ханна набахти чуволла.

وَدَخَلَ مَعَهُ السِّجْنَ فَتَيَانِ ۖ قَالَ أَحَدُهُمَا إِنِّي أَرَانِي أَعْصِرُ خَمْرًا ۖ وَقَالَ الْآخَرُ إِنِّي أَرَانِي أَحْمِلُ فَوْقَ رَأْسِي خُبْزًا تَأْكُلُ الطَّيْرُ مِنْهُ ۖ نَبِّئْنَا بِتَأْوِيلِهِ ۖ إِنَّا نَرَاكَ مِنَ الْمُحْسِنِينَ (36)

Цуьнца цхьаьна набахти чоьхьавелира ши къонах. Цу шиннех цхьаммо элира: "Суна суо го айса чагIар Iовдуш". Вукхо элира: "Суна суо го сан коьрта тIехь айса кхаллар кхоьхьуш‚ цунах олхазарша дууш. Хаамбе тхуна цуьнан тидарах. Баккъалла а, тхуна хьо го дикачарех".

قَالَ لَا يَأْتِيكُمَا طَعَامٌ تُرْزَقَانِهِ إِلَّا نَبَّأْتُكُمَا بِتَأْوِيلِهِ قَبْلَ أَنْ يَأْتِيَكُمَا ۚ ذَٰلِكُمَا مِمَّا عَلَّمَنِي رَبِّي ۚ إِنِّي تَرَكْتُ مِلَّةَ قَوْمٍ لَا يُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَهُمْ بِالْآخِرَةِ هُمْ كَافِرُونَ (37)

Цо элира: "Шуна шиннена тIе шуна луш болу кхача богIур ма бац аса шуна цуьнан тидарах хаам ца беш и шуьга кхачале. И ду шуна сан Кхиош-кхобучо со Iамийначух. Аса дитина ша Делах цатешачу‚ ша эхартана керста долчу къоман дин.

وَاتَّبَعْتُ مِلَّةَ آبَائِي إِبْرَاهِيمَ وَإِسْحَاقَ وَيَعْقُوبَ ۚ مَا كَانَ لَنَا أَنْ نُشْرِكَ بِاللَّهِ مِنْ شَيْءٍ ۚ ذَٰلِكَ مِنْ فَضْلِ اللَّهِ عَلَيْنَا وَعَلَى النَّاسِ وَلَٰكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لَا يَشْكُرُونَ (38)

Со тIаьхьаваьзна сан дайн ИбрахIиман‚ Исхьакъан‚ ЯIкъубан динна. Тхуна ца хилла цхьана а хIуманца Делаца накъост лацар. И Делан комаьршаллах ду тхуна а‚ нахана а‚ делахь а дукхахболчу наха баркалла ца олу.

يَا صَاحِبَيِ السِّجْنِ أَأَرْبَابٌ مُتَفَرِّقُونَ خَيْرٌ أَمِ اللَّهُ الْوَاحِدُ الْقَهَّارُ (39)

ХIай сан набахтин ши накъост! Тайп-тайпана делий бу дика я Ша цхьаъ волу‚ нуьцкъала волу АллахI-Дела ву?

مَا تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِهِ إِلَّا أَسْمَاءً سَمَّيْتُمُوهَا أَنْتُمْ وَآبَاؤُكُمْ مَا أَنْزَلَ اللَّهُ بِهَا مِنْ سُلْطَانٍ ۚ إِنِ الْحُكْمُ إِلَّا لِلَّهِ ۚ أَمَرَ أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا إِيَّاهُ ۚ ذَٰلِكَ الدِّينُ الْقَيِّمُ وَلَٰكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لَا يَعْلَمُونَ (40)

И витина аша шена Iибадат дийриг еккъа цIераш ма ю‚ аша шаьш техкина йолу‚ шун дайша техкина йолу‚ царна цхьа а делил Дала доссийна ма дац. Хьукам Делан бен ма дац. Цо омра дина Шена бен Iибадат ма де‚ аьлла. И ду мехала дин‚ делахь а дукхахболчу нахана ца хаьа-кх.

يَا صَاحِبَيِ السِّجْنِ أَمَّا أَحَدُكُمَا فَيَسْقِي رَبَّهُ خَمْرًا ۖ وَأَمَّا الْآخَرُ فَيُصْلَبُ فَتَأْكُلُ الطَّيْرُ مِنْ رَأْسِهِ ۚ قُضِيَ الْأَمْرُ الَّذِي فِيهِ تَسْتَفْتِيَانِ (41)

ХIай сан набахтин ши накъост! Шуна цхьаммо шен элана чагIар малор ду‚ ткъа важа ирх уллур ву‚ цуьнан коьртах олхазарша буур бу. Кхочушхили гIуллакх‚ аша шайх хоьттуш долу".

وَقَالَ لِلَّذِي ظَنَّ أَنَّهُ نَاجٍ مِنْهُمَا اذْكُرْنِي عِنْدَ رَبِّكَ فَأَنْسَاهُ الشَّيْطَانُ ذِكْرَ رَبِّهِ فَلَبِثَ فِي السِّجْنِ بِضْعَ سِنِينَ (42)

Цо элира шена царех кIелхьара вер ву моьттучуьнга: "Хьан элана гергахь со хьахавелахь". ШайтIано дицдалийтира цунна шен элана и хьахавар. ТIаккха и висира набахти чохь цхьа масийтта шарахь.

وَقَالَ الْمَلِكُ إِنِّي أَرَىٰ سَبْعَ بَقَرَاتٍ سِمَانٍ يَأْكُلُهُنَّ سَبْعٌ عِجَافٌ وَسَبْعَ سُنْبُلَاتٍ خُضْرٍ وَأُخَرَ يَابِسَاتٍ ۖ يَا أَيُّهَا الْمَلَأُ أَفْتُونِي فِي رُؤْيَايَ إِنْ كُنْتُمْ لِلرُّؤْيَا تَعْبُرُونَ (43)

/Мисран/ паччахьо элира: "Суна го ворхI берстина етт ворхI эзачо бууш‚ ворхI баьццара кенаш‚ вуьйш бакъабелла. ХIай элий! Сацамбел суна сан гIенах лаьцна, шаьш гIенаш туьдуш хиллехь".

قَالُوا أَضْغَاثُ أَحْلَامٍ ۖ وَمَا نَحْنُ بِتَأْوِيلِ الْأَحْلَامِ بِعَالِمِينَ (44)

Цара элира: "Вовшех ийна гIенаш дара уьш-м. Тхо /иштта/ гIенаш тида хууш дац".

وَقَالَ الَّذِي نَجَا مِنْهُمَا وَادَّكَرَ بَعْدَ أُمَّةٍ أَنَا أُنَبِّئُكُمْ بِتَأْوِيلِهِ فَأَرْسِلُونِ (45)

Цу шиннех кIелхьараваьллачо элира‚ цхьа хан яьлча дагадеара цунна: "Аса дуьйцур ду шуна оцунан тидарах‚ со вахийта".

يُوسُفُ أَيُّهَا الصِّدِّيقُ أَفْتِنَا فِي سَبْعِ بَقَرَاتٍ سِمَانٍ يَأْكُلُهُنَّ سَبْعٌ عِجَافٌ وَسَبْعِ سُنْبُلَاتٍ خُضْرٍ وَأُخَرَ يَابِسَاتٍ لَعَلِّي أَرْجِعُ إِلَى النَّاسِ لَعَلَّهُمْ يَعْلَمُونَ (46)

"Юсуф! ХIай бакълуьйш верг! Сацамбе тхуна (гIан тидарца) ворхI берстинчу етах‚ шаьш боуш болчу ворхI эзачо‚ ворхI баьццара кенашкахь а‚ вуьйш бакъабеллачаьргахь а‚ со вухаверза мегара нахана тIе‚ царна хаа мегара".

قَالَ تَزْرَعُونَ سَبْعَ سِنِينَ دَأَبًا فَمَا حَصَدْتُمْ فَذَرُوهُ فِي سُنْبُلِهِ إِلَّا قَلِيلًا مِمَّا تَأْكُلُونَ (47)

Цо /Юсуфа/ элира: "ВорхI шарахь тIеттIа аша дика ялта дуьйр ду‚ шаьш гулдинарг – диталаш иза кана чохь шаьш дуучух цхьакIеззиг доцург.

ثُمَّ يَأْتِي مِنْ بَعْدِ ذَٰلِكَ سَبْعٌ شِدَادٌ يَأْكُلْنَ مَا قَدَّمْتُمْ لَهُنَّ إِلَّا قَلِيلًا مِمَّا تُحْصِنُونَ (48)

ТIаккха цул тIаьхьа ворхI халанаш догIур ду: цара дуур ду аша царна хьалха кечдинарг аша Iалашдер долчух цхьакIеззиг дерг доцург.

ثُمَّ يَأْتِي مِنْ بَعْدِ ذَٰلِكَ عَامٌ فِيهِ يُغَاثُ النَّاسُ وَفِيهِ يَعْصِرُونَ (49)

ТIаккха цул тIаьхьа цхьа шо догIур ду‚ шена чохь нахана дика догIа доьлхур долуш‚ шена чохь цара Iовдур долуш".

وَقَالَ الْمَلِكُ ائْتُونِي بِهِ ۖ فَلَمَّا جَاءَهُ الرَّسُولُ قَالَ ارْجِعْ إِلَىٰ رَبِّكَ فَاسْأَلْهُ مَا بَالُ النِّسْوَةِ اللَّاتِي قَطَّعْنَ أَيْدِيَهُنَّ ۚ إِنَّ رَبِّي بِكَيْدِهِنَّ عَلِيمٌ (50)

Паччахьо элира: "Суна тIевалаве иза (Юсуф)". Шена тIевахийтинарг веъча‚ цо (Юсуфа) элира: "Хьада, вухаверза хьайн элана тIе‚ хатта цуьнга: "ХIун бала бу шайн куьйгаш хедийнчу зударийн? Баккъалла а, сан Кхиош – кхобург церан мекарлонаш хууш ма ву".

قَالَ مَا خَطْبُكُنَّ إِذْ رَاوَدْتُنَّ يُوسُفَ عَنْ نَفْسِهِ ۚ قُلْنَ حَاشَ لِلَّهِ مَا عَلِمْنَا عَلَيْهِ مِنْ سُوءٍ ۚ قَالَتِ امْرَأَتُ الْعَزِيزِ الْآنَ حَصْحَصَ الْحَقُّ أَنَا رَاوَدْتُهُ عَنْ نَفْسِهِ وَإِنَّهُ لَمِنَ الصَّادِقِينَ (51)

Цо (элас) элира: "ХIун гIуллакх дара шун‚ шу и Юсуф Iехо гIерташ?" Цара элира: "Дала лардойла! Тхуна ца хии оцунах цхьа а вониг". Элан зудчо элира: "ХIинца гучадаьлла бакъдерг. Со гIоьртира и Iехо‚ и бакълуьйчарех ву.

ذَٰلِكَ لِيَعْلَمَ أَنِّي لَمْ أَخُنْهُ بِالْغَيْبِ وَأَنَّ اللَّهَ لَا يَهْدِي كَيْدَ الْخَائِنِينَ (52)

Иза /олу аса/ – цунна хаархьама аса шена къайлах тешнабехк бина цахилар. Дела а вуйла нис ца еш тешнабехк бечийн мекарло.

۞ وَمَا أُبَرِّئُ نَفْسِي ۚ إِنَّ النَّفْسَ لَأَمَّارَةٌ بِالسُّوءِ إِلَّا مَا رَحِمَ رَبِّي ۚ إِنَّ رَبِّي غَفُورٌ رَحِيمٌ (53)

Аса цIан ца до сан са‚ баккъалла а, сино вониг хьоьху сан Кхиош-кхобучо къинхетам бинарг доцург‚ баккъалла а, сан Кхиош-кхобург гечдийриг а ву‚ къинхетаме верг а ву" (и дешнаш Зулейханан ду, аьлла. Дукхохчара Юсуфан ду, аьлла).

وَقَالَ الْمَلِكُ ائْتُونِي بِهِ أَسْتَخْلِصْهُ لِنَفْسِي ۖ فَلَمَّا كَلَّمَهُ قَالَ إِنَّكَ الْيَوْمَ لَدَيْنَا مَكِينٌ أَمِينٌ (54)

Паччахьо элира: "Суна тIевалаве иза. Аса сайна /гIоьнча/ хоржур ву иза". Цуьнца шен къамел хилча‚ цо элира: "Хьо тахана тхан гергахь чIогIа верг а ву‚ тешаме верг а ву".

قَالَ اجْعَلْنِي عَلَىٰ خَزَائِنِ الْأَرْضِ ۖ إِنِّي حَفِيظٌ عَلِيمٌ (55)

Цо (Юсуфа) элира: "Со лаьттан хазнийн тIехIоттаве‚ со Iалашдийриг а ву‚ хуург а ву".

وَكَذَٰلِكَ مَكَّنَّا لِيُوسُفَ فِي الْأَرْضِ يَتَبَوَّأُ مِنْهَا حَيْثُ يَشَاءُ ۚ نُصِيبُ بِرَحْمَتِنَا مَنْ نَشَاءُ ۖ وَلَا نُضِيعُ أَجْرَ الْمُحْسِنِينَ (56)

Иштта чIагIвира Оха Юсуф лаьттахь‚ цуьнан шена луучохь ваха хууш. Тхан къинхетамах кхиаво Оха Тхайна луург‚ дикачийн ял ца эшайо Оха.

وَلَأَجْرُ الْآخِرَةِ خَيْرٌ لِلَّذِينَ آمَنُوا وَكَانُوا يَتَّقُونَ (57)

Ткъа баккалла а, эхартан ял дика ю иман диллинчарна‚ /Делах/ кхоьруш хиллачарна.

وَجَاءَ إِخْوَةُ يُوسُفَ فَدَخَلُوا عَلَيْهِ فَعَرَفَهُمْ وَهُمْ لَهُ مُنْكِرُونَ (58)

Юсуфан вежарий баьхкира‚ и волчу чу бахара уьш‚ цунна уьш бевзира‚ царна иза ца вевзира.

وَلَمَّا جَهَّزَهُمْ بِجَهَازِهِمْ قَالَ ائْتُونِي بِأَخٍ لَكُمْ مِنْ أَبِيكُمْ ۚ أَلَا تَرَوْنَ أَنِّي أُوفِي الْكَيْلَ وَأَنَا خَيْرُ الْمُنْزِلِينَ (59)

Ша уьш шайн гIирсаца кечбинчул тIаьхьа‚ цо элира: "Шайн ден агIорхьара волу шайн ваша валаве. Шуна ца го: аса нийса кхочушбо барам‚ со шена /шу/ тIедуссучарех диканиг ву.

فَإِنْ لَمْ تَأْتُونِي بِهِ فَلَا كَيْلَ لَكُمْ عِنْدِي وَلَا تَقْرَبُونِ (60)

Аша суна и ца валавахь – шуна барам бац сан гергахь‚ суна герга ма дуьйлалаш".

قَالُوا سَنُرَاوِدُ عَنْهُ أَبَاهُ وَإِنَّا لَفَاعِلُونَ (61)

Цара /Юсуфан вежарша/ элира: "Оха цуьнан да тилавийр ву цунах‚ баккъалла а, Оха /кхочуш/ дийр ду". (Тхо хьовсур ду и шен дегара схьаваккха).

وَقَالَ لِفِتْيَانِهِ اجْعَلُوا بِضَاعَتَهُمْ فِي رِحَالِهِمْ لَعَلَّهُمْ يَعْرِفُونَهَا إِذَا انْقَلَبُوا إِلَىٰ أَهْلِهِمْ لَعَلَّهُمْ يَرْجِعُونَ (62)

Шен ялхошка цо /Юсуфа/ элира: "Церан хIуманаш шайн киранийн чу дIаехка; шайн доьзална тIебирзича царна уьш йовза мегара‚ уьш бухаберза мегара".

فَلَمَّا رَجَعُوا إِلَىٰ أَبِيهِمْ قَالُوا يَا أَبَانَا مُنِعَ مِنَّا الْكَيْلُ فَأَرْسِلْ مَعَنَا أَخَانَا نَكْتَلْ وَإِنَّا لَهُ لَحَافِظُونَ (63)

Шайн дена тIе бухабирзича, цара элира: "ХIай дада! /КIан/ барам бухатоьхна тхоьх‚ и тхан ваша ваийта тхоьца – барам бийр бу оха ‚ тхо цунна Iалашдархой хир ду".

قَالَ هَلْ آمَنُكُمْ عَلَيْهِ إِلَّا كَمَا أَمِنْتُكُمْ عَلَىٰ أَخِيهِ مِنْ قَبْلُ ۖ فَاللَّهُ خَيْرٌ حَافِظًا ۖ وَهُوَ أَرْحَمُ الرَّاحِمِينَ (64)

Цо /ЯIкъуба/ элира: "И шух тешна вуьтур варий аса‚ хьалха цуьнан ваша шух тешорах терра? Дела ву-кх дика лардархо. И ву-кх уггар къинхетаме верг".

وَلَمَّا فَتَحُوا مَتَاعَهُمْ وَجَدُوا بِضَاعَتَهُمْ رُدَّتْ إِلَيْهِمْ ۖ قَالُوا يَا أَبَانَا مَا نَبْغِي ۖ هَٰذِهِ بِضَاعَتُنَا رُدَّتْ إِلَيْنَا ۖ وَنَمِيرُ أَهْلَنَا وَنَحْفَظُ أَخَانَا وَنَزْدَادُ كَيْلَ بَعِيرٍ ۖ ذَٰلِكَ كَيْلٌ يَسِيرٌ (65)

Шайн киранаш схьадиллича‚ царна карийра шайн хIуманаш шайга юхаяийтина. Цара элира: "ХIай дада! ХIун лоьху вай? Вайн хIуманаш юхаяийтина вайга! Вайн цIийнан охIла а кхобур яра юучуьнца‚ тхан ваша а Iалашвийр вара‚ алсамбоккхур бара Оха барам цхьана эмкална. И барам атта бу-кх".

قَالَ لَنْ أُرْسِلَهُ مَعَكُمْ حَتَّىٰ تُؤْتُونِ مَوْثِقًا مِنَ اللَّهِ لَتَأْتُنَّنِي بِهِ إِلَّا أَنْ يُحَاطَ بِكُمْ ۖ فَلَمَّا آتَوْهُ مَوْثِقَهُمْ قَالَ اللَّهُ عَلَىٰ مَا نَقُولُ وَكِيلٌ (66)

Цо /ЯIкъуба/ элира: "Аса ванне а воуьйтур ма вац и шуьца‚ аша суна Делаца чIагIо ца яхь, шаьш суна схьавалор ву иза‚ аьлла‚ шайх цхьа хIума ца хилахь". Цара шена дуй биъча‚ цо элира: "Дела ву-кх вай дуьйцучунна векал (теш)".

وَقَالَ يَا بَنِيَّ لَا تَدْخُلُوا مِنْ بَابٍ وَاحِدٍ وَادْخُلُوا مِنْ أَبْوَابٍ مُتَفَرِّقَةٍ ۖ وَمَا أُغْنِي عَنْكُمْ مِنَ اللَّهِ مِنْ شَيْءٍ ۖ إِنِ الْحُكْمُ إِلَّا لِلَّهِ ۖ عَلَيْهِ تَوَكَّلْتُ ۖ وَعَلَيْهِ فَلْيَتَوَكَّلِ الْمُتَوَكِّلُونَ (67)

/ЯIкъуба/ элира: "ХIай сан кIентий! Цхьана неIарехула чу ма гIолаш. Башх-башха неIаршкахула чу гIолаш. Шу хIумма кIелхьара даха ца ло суна Делера. Хьукам Цуьнгахь бен дац. Цунна тIетевжина со. Цунна тIетевжийла шаьш тевжаш берш".

وَلَمَّا دَخَلُوا مِنْ حَيْثُ أَمَرَهُمْ أَبُوهُمْ مَا كَانَ يُغْنِي عَنْهُمْ مِنَ اللَّهِ مِنْ شَيْءٍ إِلَّا حَاجَةً فِي نَفْسِ يَعْقُوبَ قَضَاهَا ۚ وَإِنَّهُ لَذُو عِلْمٍ لِمَا عَلَّمْنَاهُ وَلَٰكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لَا يَعْلَمُونَ (68)

Уьш чу баьхкича, шайн дас шайга омра диначухула и ца хиллера царех Делера хIумма кIелхьарадаккха‚ деккъа ЯIкьубан шегахь цхьа хьашт бен – цо и кхочушдира. Баккъалла а, и Iилма долуш верг ву Оха шена Iамийначунна‚ делахь а дукхахболчу нахана ца хаьа-кх.

وَلَمَّا دَخَلُوا عَلَىٰ يُوسُفَ آوَىٰ إِلَيْهِ أَخَاهُ ۖ قَالَ إِنِّي أَنَا أَخُوكَ فَلَا تَبْتَئِسْ بِمَا كَانُوا يَعْمَلُونَ (69)

Уьш Юсуф волчу чу баьхкича‚ цо шен ваша шена тIеийцира‚ элира: "Баккъалла а, со хьан ваша ву. Ахьа са ма хьийзаде цара деш хиллачуьнца".

فَلَمَّا جَهَّزَهُمْ بِجَهَازِهِمْ جَعَلَ السِّقَايَةَ فِي رَحْلِ أَخِيهِ ثُمَّ أَذَّنَ مُؤَذِّنٌ أَيَّتُهَا الْعِيرُ إِنَّكُمْ لَسَارِقُونَ (70)

Ша царна кечбинчул тIаьхьа церан кечам‚ шен вешин мохьа чу кад биллира цо. ТIаккха кхойкхучо кхайкхира: "ХIай ковра /къепал/! Шу къуй ду!"

قَالُوا وَأَقْبَلُوا عَلَيْهِمْ مَاذَا تَفْقِدُونَ (71)

Цара /вежарша/ элира‚ шаьш царна тIебаьхкина: "ХIун яйна шун?"

قَالُوا نَفْقِدُ صُوَاعَ الْمَلِكِ وَلِمَنْ جَاءَ بِهِ حِمْلُ بَعِيرٍ وَأَنَا بِهِ زَعِيمٌ (72)

Цара элира: "Паччахьан кад байна тхан‚ и схьабеъначунна цхьана эмкалан мохь бу. Аса дош ло цунна тIера".

قَالُوا تَاللَّهِ لَقَدْ عَلِمْتُمْ مَا جِئْنَا لِنُفْسِدَ فِي الْأَرْضِ وَمَا كُنَّا سَارِقِينَ (73)

Цара /вежарша/ элира: "ВаллахIи‚ шуна ма-хаъара‚ тхо лаьттахь вониг дан даьхкина ма дацара‚ къуй ма дацара тхо".

قَالُوا فَمَا جَزَاؤُهُ إِنْ كُنْتُمْ كَاذِبِينَ (74)

Цара элира: "ХIун бекхам хир бу цуьнан‚ нагахь санна шу харцлуьйш хиллехь?"

قَالُوا جَزَاؤُهُ مَنْ وُجِدَ فِي رَحْلِهِ فَهُوَ جَزَاؤُهُ ۚ كَذَٰلِكَ نَجْزِي الظَّالِمِينَ (75)

Элира /вежарша/: "Цуьнан бекхам – шен мохьан чохь и карийнарг – и ша ву цуьнан бекхам. Иштта бекхам бо оха зуламхойн".

فَبَدَأَ بِأَوْعِيَتِهِمْ قَبْلَ وِعَاءِ أَخِيهِ ثُمَّ اسْتَخْرَجَهَا مِنْ وِعَاءِ أَخِيهِ ۚ كَذَٰلِكَ كِدْنَا لِيُوسُفَ ۖ مَا كَانَ لِيَأْخُذَ أَخَاهُ فِي دِينِ الْمَلِكِ إِلَّا أَنْ يَشَاءَ اللَّهُ ۚ نَرْفَعُ دَرَجَاتٍ مَنْ نَشَاءُ ۗ وَفَوْقَ كُلِّ ذِي عِلْمٍ عَلِيمٌ (76)

И волавелира /яйна хIума лаха/ церан киранашкара шен вешин киранал хьалха‚ тIаккха и /кад/ арабаьккхира цо шен вешин киран чуьра. Иштта хIилла дира Оха Юсуфна. Шен ваша схьалоцийла дацара цуьнан (иштта а бен) паччахьан динехь Далла лиъча а бен. Тхайна луург даржашкахь лакхавоккху Оха. Массо шегахь Iилма долчунна тIехь а Iилма дерг ву Иза /Дела/.

۞ قَالُوا إِنْ يَسْرِقْ فَقَدْ سَرَقَ أَخٌ لَهُ مِنْ قَبْلُ ۚ فَأَسَرَّهَا يُوسُفُ فِي نَفْسِهِ وَلَمْ يُبْدِهَا لَهُمْ ۚ قَالَ أَنْتُمْ شَرٌّ مَكَانًا ۖ وَاللَّهُ أَعْلَمُ بِمَا تَصِفُونَ (77)

Цара элира: "Цо лачкъийна белахь‚ хьалха цуьнан вашас а лачкъийра". И шегахь хьулдира Юсуфа‚ царна гучу ца даьккхира‚ элира /шега/: "Вон ду-кх шу меттигаца. Дела дика хууш ву-кх аша сурт хIотториг".

قَالُوا يَا أَيُّهَا الْعَزِيزُ إِنَّ لَهُ أَبًا شَيْخًا كَبِيرًا فَخُذْ أَحَدَنَا مَكَانَهُ ۖ إِنَّا نَرَاكَ مِنَ الْمُحْسِنِينَ (78)

Цара элира: "ХIай веза эла! Цуьнан да ву воккха къена стаг‚ тхоьх цхьаъ лацахьа цуьнан метта‚ тхуна хьо дикачарех гуш ма вара".

قَالَ مَعَاذَ اللَّهِ أَنْ نَأْخُذَ إِلَّا مَنْ وَجَدْنَا مَتَاعَنَا عِنْدَهُ إِنَّا إِذًا لَظَالِمُونَ (79)

Цо элира: "Дала лардойла Оха тхан хIума шегахь карийнарг бен ца лацарх! ТIаккха тхо зуламхой хир ма дарий".

فَلَمَّا اسْتَيْأَسُوا مِنْهُ خَلَصُوا نَجِيًّا ۖ قَالَ كَبِيرُهُمْ أَلَمْ تَعْلَمُوا أَنَّ أَبَاكُمْ قَدْ أَخَذَ عَلَيْكُمْ مَوْثِقًا مِنَ اللَّهِ وَمِنْ قَبْلُ مَا فَرَّطْتُمْ فِي يُوسُفَ ۖ فَلَنْ أَبْرَحَ الْأَرْضَ حَتَّىٰ يَأْذَنَ لِي أَبِي أَوْ يَحْكُمَ اللَّهُ لِي ۖ وَهُوَ خَيْرُ الْحَاكِمِينَ (80)

Шаьш цунах дог диллича‚ вовшашца дагабуьйлуш шаьш бисира уьш. Царех воккхачо элира: "Шуна хаьий шун дас шуьгара Делаца дуй эцна хилар‚ аша хьалха Юсуфехь ледарло ялийтира. Со хIокху лаьттара дIавоьрзур вац сан дас суна пурба лахь бен‚ я Дала суна хьукма дахь бен. Иза хьукам дечарех диканиг ву.

ارْجِعُوا إِلَىٰ أَبِيكُمْ فَقُولُوا يَا أَبَانَا إِنَّ ابْنَكَ سَرَقَ وَمَا شَهِدْنَا إِلَّا بِمَا عَلِمْنَا وَمَا كُنَّا لِلْغَيْبِ حَافِظِينَ (81)

Шу духадерза шайн дена тIе‚ аша ала: "Дада! Хьан кIанта къола дина‚ Оха тешалла дина ма дац тхайна хууш хиллачуьнций бен‚ тхо ца хилла къайле ларъеш а.

وَاسْأَلِ الْقَرْيَةَ الَّتِي كُنَّا فِيهَا وَالْعِيرَ الَّتِي أَقْبَلْنَا فِيهَا ۖ وَإِنَّا لَصَادِقُونَ (82)

Хатта хьайна тхо шена чохь хиллачу юрте а‚ тхо шеца даьхкинчу ковре а. Тхо бакълуьйш ду-кх".

قَالَ بَلْ سَوَّلَتْ لَكُمْ أَنْفُسُكُمْ أَمْرًا ۖ فَصَبْرٌ جَمِيلٌ ۖ عَسَى اللَّهُ أَنْ يَأْتِيَنِي بِهِمْ جَمِيعًا ۚ إِنَّهُ هُوَ الْعَلِيمُ الْحَكِيمُ (83)

Цо (ЯIкъуба) элира: "ХIаъ! Шуна догIмаша цхьа гIуллакх хаздина шуна. Собар ду-кх /суна/ хазаниг. Дала уьш берриге схьабало мега суна. Баккъалла а, Иза – хууш верг а ву‚ хьикмате верг а ву".

وَتَوَلَّىٰ عَنْهُمْ وَقَالَ يَا أَسَفَىٰ عَلَىٰ يُوسُفَ وَابْيَضَّتْ عَيْنَاهُ مِنَ الْحُزْنِ فَهُوَ كَظِيمٌ (84)

Царех дIавирзира иза‚ элира: "Ма лазам бу-кх сан Юсуф бахьанехь". ГIайгIа ярца бIаьргаш кIайбелира цуьнан‚ и сатухуш вара.

قَالُوا تَاللَّهِ تَفْتَأُ تَذْكُرُ يُوسُفَ حَتَّىٰ تَكُونَ حَرَضًا أَوْ تَكُونَ مِنَ الْهَالِكِينَ (85)

Цара элира: "ВаллахIи‚ Юсуф хьехорах хьо соцур ма вац хьуо цомгуш хиллалц‚ я хIаллакьхиллалц".

قَالَ إِنَّمَا أَشْكُو بَثِّي وَحُزْنِي إِلَى اللَّهِ وَأَعْلَمُ مِنَ اللَّهِ مَا لَا تَعْلَمُونَ (86)

Цо элира: "Аса-м Деле белхабой сан бала а‚ сан гIайгIа а‚ со хууш ву Делера шуна ца хуург а.

يَا بَنِيَّ اذْهَبُوا فَتَحَسَّسُوا مِنْ يُوسُفَ وَأَخِيهِ وَلَا تَيْأَسُوا مِنْ رَوْحِ اللَّهِ ۖ إِنَّهُ لَا يَيْأَسُ مِنْ رَوْحِ اللَّهِ إِلَّا الْقَوْمُ الْكَافِرُونَ (87)

ХIай сан кIентий! ДIагIо‚ хаа Юсуфах а, цуьнан вешех а /лаьцна/. Делан къинхетамах дог ма дилла. Делан къинхетамах дог дуьллур ма дац /Делах/ цатешачу къомо а бен".

فَلَمَّا دَخَلُوا عَلَيْهِ قَالُوا يَا أَيُّهَا الْعَزِيزُ مَسَّنَا وَأَهْلَنَا الضُّرُّ وَجِئْنَا بِبِضَاعَةٍ مُزْجَاةٍ فَأَوْفِ لَنَا الْكَيْلَ وَتَصَدَّقْ عَلَيْنَا ۖ إِنَّ اللَّهَ يَجْزِي الْمُتَصَدِّقِينَ (88)

Шаьш и (Юсуф) волчу баьхкича‚ цара элира: "ХIай веза эла! Тхо а‚ тхан /цIийнан/ охIла а балано лаьцна. Тхо даьхкина цхьа кIез-мезиг хIуманаш йохьуш – кхочуш барам бехьа тхуна‚ сагIа лохьа тхуна. Дала ял лур ма ю сагIа доккхучарна".

قَالَ هَلْ عَلِمْتُمْ مَا فَعَلْتُمْ بِيُوسُفَ وَأَخِيهِ إِذْ أَنْتُمْ جَاهِلُونَ (89)

Цо /Юсуфа/ элира: "Шуна хиъний‚ шаьш хIун дира Юсуфана а‚ цуьнан вешина а‚ шаьш жехIал долуш?"

قَالُوا أَإِنَّكَ لَأَنْتَ يُوسُفُ ۖ قَالَ أَنَا يُوسُفُ وَهَٰذَا أَخِي ۖ قَدْ مَنَّ اللَّهُ عَلَيْنَا ۖ إِنَّهُ مَنْ يَتَّقِ وَيَصْبِرْ فَإِنَّ اللَّهَ لَا يُضِيعُ أَجْرَ الْمُحْسِنِينَ (90)

Цара элира: "Баккъалла а, хьо вуй Юсуф?". Цо элира: "Со Юсуф а ву. ХIара сан ваша а ву. Дала къинхетам бина тхоьх. Баккъалла а, /Делах/ кхоьруш верг а‚ собар деш верг а /декъал ву-кх/. Баккъалла а, Дала ца эшайо дикачеран ял".

قَالُوا تَاللَّهِ لَقَدْ آثَرَكَ اللَّهُ عَلَيْنَا وَإِنْ كُنَّا لَخَاطِئِينَ (91)

Цара элира: "ВаллахIи‚ Дала тхоьл вазвина хьо‚ тхо хили-кх гIалат девлларш!"

قَالَ لَا تَثْرِيبَ عَلَيْكُمُ الْيَوْمَ ۖ يَغْفِرُ اللَّهُ لَكُمْ ۖ وَهُوَ أَرْحَمُ الرَّاحِمِينَ (92)

Цо элира: "ТIехтохам ца бо шуна тахана. Дала гечдийр ду шуна. Иза уггаре къинхетаме верг ма ву.

اذْهَبُوا بِقَمِيصِي هَٰذَا فَأَلْقُوهُ عَلَىٰ وَجْهِ أَبِي يَأْتِ بَصِيرًا وَأْتُونِي بِأَهْلِكُمْ أَجْمَعِينَ (93)

Хьада‚ хIара сан коч а эций, дIагIо‚ сан ден юьхьах тоха и – бIаьрса догIур ду цуьнан. Массо а шайн /цIийнан/ охIла а тIехь суна тIе дуьйла".

وَلَمَّا فَصَلَتِ الْعِيرُ قَالَ أَبُوهُمْ إِنِّي لَأَجِدُ رِيحَ يُوسُفَ ۖ لَوْلَا أَنْ تُفَنِّدُونِ (94)

Ковра /къепал/ араяьлча‚ церан дас (ЯIкъуба) элира: "Баккъалла а, Юсуфан хьожа йогIуш ву-кх со‚ аша со Iовдал ма ларахьара".

قَالُوا تَاللَّهِ إِنَّكَ لَفِي ضَلَالِكَ الْقَدِيمِ (95)

Цара элира: "ВаллахIи‚ хьайн ширачу тиларчохь ву-кх хьо!"

فَلَمَّا أَنْ جَاءَ الْبَشِيرُ أَلْقَاهُ عَلَىٰ وَجْهِهِ فَارْتَدَّ بَصِيرًا ۖ قَالَ أَلَمْ أَقُلْ لَكُمْ إِنِّي أَعْلَمُ مِنَ اللَّهِ مَا لَا تَعْلَمُونَ (96)

Кхаъ боккхург /хаамча/ веъча, цо и (Юсуфан коч) туьйхира цуьнан (ЯIкъубан) юхьах – цуьнан бIаьрса духадеара‚ цо элира: "Аса ца аьллера шуьга: суна Делера шуна ца хуург а хаьа".

قَالُوا يَا أَبَانَا اسْتَغْفِرْ لَنَا ذُنُوبَنَا إِنَّا كُنَّا خَاطِئِينَ (97)

Цара элира: "Тхан да! Тхан къиношна гечдар дехахьа тхуна‚ тхо хилла-кх гIалат девлла".

قَالَ سَوْفَ أَسْتَغْفِرُ لَكُمْ رَبِّي ۖ إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِيمُ (98)

Цо элира: "ТIаьхьа доьхур ду аса сан Кхиош-кхобучуьнга шуна гечдар. Баккъалла а, Иза – гечдийриг а ву‚ къинхетаме верг а ву".

فَلَمَّا دَخَلُوا عَلَىٰ يُوسُفَ آوَىٰ إِلَيْهِ أَبَوَيْهِ وَقَالَ ادْخُلُوا مِصْرَ إِنْ شَاءَ اللَّهُ آمِنِينَ (99)

Уьш Юсуф волчу чубаьхкича‚ шен да-нана шена тIеийцира цо‚ элира: "Чоьхьа довла Мисрана‚ Далла лиънехь‚ маьрша!"

وَرَفَعَ أَبَوَيْهِ عَلَى الْعَرْشِ وَخَرُّوا لَهُ سُجَّدًا ۖ وَقَالَ يَا أَبَتِ هَٰذَا تَأْوِيلُ رُؤْيَايَ مِنْ قَبْلُ قَدْ جَعَلَهَا رَبِّي حَقًّا ۖ وَقَدْ أَحْسَنَ بِي إِذْ أَخْرَجَنِي مِنَ السِّجْنِ وَجَاءَ بِكُمْ مِنَ الْبَدْوِ مِنْ بَعْدِ أَنْ نَزَغَ الشَّيْطَانُ بَيْنِي وَبَيْنَ إِخْوَتِي ۚ إِنَّ رَبِّي لَطِيفٌ لِمَا يَشَاءُ ۚ إِنَّهُ هُوَ الْعَلِيمُ الْحَكِيمُ (100)

Шен да-нана тажана тIе айбира цо‚ уьш цунна суждане бийгира. Цо элира: "Дада‚ хIара ду-кх суна хьалха гинчун тидар‚ сан Кхиош-кхобучо бакъ дина иза‚ суна диканаш дина Цо – со араваьккхи набахти чуьра‚ шу далина гIум арара шайтIано суна а, сан вежаршна а юкъа дов тесначул тIаьхьа. Баккъалла а, сан Кхиош-кхобург тIех кхетаме ву-кх Шена луучунна. Иза хууш верг а ву‚ хьикмате верг а ву.

۞ رَبِّ قَدْ آتَيْتَنِي مِنَ الْمُلْكِ وَعَلَّمْتَنِي مِنْ تَأْوِيلِ الْأَحَادِيثِ ۚ فَاطِرَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ أَنْتَ وَلِيِّي فِي الدُّنْيَا وَالْآخِرَةِ ۖ تَوَفَّنِي مُسْلِمًا وَأَلْحِقْنِي بِالصَّالِحِينَ (101)

Со Кхиош-кхобуш волу сан Дела‚ Ахьа паччахьалла а делла суна‚ хилларш-хиндерш тида а Iамийна Ахьа со‚ стигланаш а‚ латта а кхоьллинарг – Хьо ву-кх сан доладийриг дуьненахь а‚ эхартахь а‚ Ахьа со валийталахь бусулба хьолехь‚ со тохалахь дикачарех!"

ذَٰلِكَ مِنْ أَنْبَاءِ الْغَيْبِ نُوحِيهِ إِلَيْكَ ۖ وَمَا كُنْتَ لَدَيْهِمْ إِذْ أَجْمَعُوا أَمْرَهُمْ وَهُمْ يَمْكُرُونَ (102)

И къайлечу хабарех ду‚ Оха хьоьга хоуьйтуш вехьица. Хьо вацара царна гергахь уьш шайн гIуллакхна барта бахча, шаьш мекарло еш.

وَمَا أَكْثَرُ النَّاسِ وَلَوْ حَرَصْتَ بِمُؤْمِنِينَ (103)

Дукхахболу нах хьуна мел лиъча а тешар бац /Делах/.

وَمَا تَسْأَلُهُمْ عَلَيْهِ مِنْ أَجْرٍ ۚ إِنْ هُوَ إِلَّا ذِكْرٌ لِلْعَالَمِينَ (104)

Ахьа цаьрга цу тIехь мах ца боьху. Иза беккъа хьехам бу–кх Iаламашна!

وَكَأَيِّنْ مِنْ آيَةٍ فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ يَمُرُّونَ عَلَيْهَا وَهُمْ عَنْهَا مُعْرِضُونَ (105)

Стигланашкахь а‚ лаьттахь а мел дукха Iаламатех тIехбовлу уьш‚ царех дIабоьрзуш /ойла ца еш/.

وَمَا يُؤْمِنُ أَكْثَرُهُمْ بِاللَّهِ إِلَّا وَهُمْ مُشْرِكُونَ (106)

Царех дукхахберш Делах ца теша, шаьш /Цуьнца/ накъост лоцуш бен.

أَفَأَمِنُوا أَنْ تَأْتِيَهُمْ غَاشِيَةٌ مِنْ عَذَابِ اللَّهِ أَوْ تَأْتِيَهُمُ السَّاعَةُ بَغْتَةً وَهُمْ لَا يَشْعُرُونَ (107)

Уьш кхерам боцуш хилла-те шайна тIе Делан Iазапах хьулдеш дерг дарах‚ я цIеххьана шайна тIе сахьт дарах‚ шайна а ца хууш?

قُلْ هَٰذِهِ سَبِيلِي أَدْعُو إِلَى اللَّهِ ۚ عَلَىٰ بَصِيرَةٍ أَنَا وَمَنِ اتَّبَعَنِي ۖ وَسُبْحَانَ اللَّهِ وَمَا أَنَا مِنَ الْمُشْرِكِينَ (108)

Ахьа ала: "ХIара сан некъ бу‚ аса Деле кхойкху‚ билгала долчу Iилманна тIехь ву со а‚ суна тIаьхьахIоьттинарг а‚ вочух цIанво аса и Дела‚ со ма вац /Делаца/ накъост лоцучарех".

وَمَا أَرْسَلْنَا مِنْ قَبْلِكَ إِلَّا رِجَالًا نُوحِي إِلَيْهِمْ مِنْ أَهْلِ الْقُرَىٰ ۗ أَفَلَمْ يَسِيرُوا فِي الْأَرْضِ فَيَنْظُرُوا كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ ۗ وَلَدَارُ الْآخِرَةِ خَيْرٌ لِلَّذِينَ اتَّقَوْا ۗ أَفَلَا تَعْقِلُونَ (109)

Хьоьл хьалха а яртийн нахах божарий бен ца бахийтира Оха‚ шайга вехьица Оха хаам луш. Ткъа уьш ца лелара лаьттахула‚ уьш ца хьаьвсира‚ муха хилла шайл хьалха хиллачийн тIаьхье? Эхартан цIа дика ма ду /Делах/ кхийринчарна‚ шу хьекъале ца хуьлу?

حَتَّىٰ إِذَا اسْتَيْأَسَ الرُّسُلُ وَظَنُّوا أَنَّهُمْ قَدْ كُذِبُوا جَاءَهُمْ نَصْرُنَا فَنُجِّيَ مَنْ نَشَاءُ ۖ وَلَا يُرَدُّ بَأْسُنَا عَنِ الْقَوْمِ الْمُجْرِمِينَ (110)

Хьатта элчанаша дог диллича‚ царна шаьш харцбина бевлла моьттича‚ Тхан гIо догIура цаьрга‚ кIелхьаравоккхура Тхуна луург. Тхан ницкъ буха тухур ма бац къинош динчу нахах.

لَقَدْ كَانَ فِي قَصَصِهِمْ عِبْرَةٌ لِأُولِي الْأَلْبَابِ ۖ مَا كَانَ حَدِيثًا يُفْتَرَىٰ وَلَٰكِنْ تَصْدِيقَ الَّذِي بَيْنَ يَدَيْهِ وَتَفْصِيلَ كُلِّ شَيْءٍ وَهُدًى وَرَحْمَةً لِقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ (111)

Царех лаьцначу дийцарна чохь хьехам хилла хьекъал долчарна. И хилла дац кхоьллина хабар – и ду шел хьалха хилларг бакъдар а‚ массо а хIуманан къастадар а‚ нийса некъ а‚ къинхетам а, тешаш болчу нахана.