حم (1)

حا، میم.

تَنْزِيلُ الْكِتَابِ مِنَ اللَّهِ الْعَزِيزِ الْحَكِيمِ (2)

این است آن کتاب فرو فرستاده شده از جانب خداوند شکست ناپذیر و حکیم.

إِنَّ فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ لَآيَاتٍ لِلْمُؤْمِنِينَ (3)

به راستی در آفرینش آسمان‌ها و زمین، برای مؤمنان نشانه‌هایی بر یکتایی خداست.

وَفِي خَلْقِكُمْ وَمَا يَبُثُّ مِنْ دَابَّةٍ آيَاتٌ لِقَوْمٍ يُوقِنُونَ (4)

و در آفرینش شما آدمیان و جنبندگانی که در سراسر گیتی پراکنده می‌سازد نیز برای مردمی که اهل یقین اند نشانه‌هایی بر وجود خدا و تدبیر اوست.

وَاخْتِلَافِ اللَّيْلِ وَالنَّهَارِ وَمَا أَنْزَلَ اللَّهُ مِنَ السَّمَاءِ مِنْ رِزْقٍ فَأَحْيَا بِهِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا وَتَصْرِيفِ الرِّيَاحِ آيَاتٌ لِقَوْمٍ يَعْقِلُونَ (5)

و در کاستی و فزونی ساعات شب و روز و در بارانی که روزی شما را در پی دارد و خدا آن را از آسمان فرو فرستاده و زمین را پس از مردنش بدان حیات بخشیده است و نیز در فرستادن بادها از سویی به سوی دیگر، برای مردمی که با خردِ خویش حق را از باطل تشخیص می‌دهند نشانه‌هایی از یکتایی خدا و تدبیر او وجود دارد.

تِلْكَ آيَاتُ اللَّهِ نَتْلُوهَا عَلَيْكَ بِالْحَقِّ ۖ فَبِأَيِّ حَدِيثٍ بَعْدَ اللَّهِ وَآيَاتِهِ يُؤْمِنُونَ (6)

این آیات قرآن را که به حق بر تو تلاوت می‌کنیم، خدا آنها را فرو فرستاده است. پس بعد از خدا که این گونه آیات را فرو فرستاده و بعد از آیات او که بر تو تلاوت می‌شود، به کدامین سخن ایمان می‌آورند؟

وَيْلٌ لِكُلِّ أَفَّاكٍ أَثِيمٍ (7)

هلاکت باد بر هر کسی که دروغ پرداز و گناه پیشه است;

يَسْمَعُ آيَاتِ اللَّهِ تُتْلَىٰ عَلَيْهِ ثُمَّ يُصِرُّ مُسْتَكْبِرًا كَأَنْ لَمْ يَسْمَعْهَا ۖ فَبَشِّرْهُ بِعَذَابٍ أَلِيمٍ (8)

همان که آیات خدا را که بر او تلاوت می‌شود می‌شنود، آن گاه از روی تکبّر بر کفر خویش اصرار میورزد; چنان که گویی آنها را نشنیده است; پس او را به عذابی دردناک بشارت ده.

وَإِذَا عَلِمَ مِنْ آيَاتِنَا شَيْئًا اتَّخَذَهَا هُزُوًا ۚ أُولَٰئِكَ لَهُمْ عَذَابٌ مُهِينٌ (9)

و هنگامی که به بخشی از آیات ما آگاهی یابد، آنها را به مسخره می‌گیرد. برای این دروغ پردازانِ گناه پیشه که در برابر حق گردنکشی می‌کنند و آیات ما را به تمسخر می‌گیرند، عذابی خفّت آور خواهد بود.

مِنْ وَرَائِهِمْ جَهَنَّمُ ۖ وَلَا يُغْنِي عَنْهُمْ مَا كَسَبُوا شَيْئًا وَلَا مَا اتَّخَذُوا مِنْ دُونِ اللَّهِ أَوْلِيَاءَ ۖ وَلَهُمْ عَذَابٌ عَظِيمٌ (10)

دوزخ را پشت سردارند. نه مال و منالی که به دست آورده‌اند و نه سرپرستانی که به جای خدا گرفته‌اند، هیچ یک برای آنان اندک چیزی را کفایت نمی‌کند و عذابی بزرگ خواهند داشت.

هَٰذَا هُدًى ۖ وَالَّذِينَ كَفَرُوا بِآيَاتِ رَبِّهِمْ لَهُمْ عَذَابٌ مِنْ رِجْزٍ أَلِيمٌ (11)

این قرآن مایه هدایت است، و برای کسانی که به آیات پروردگارشان کفر ورزیده‌اند عذابی دردناک، از #معانی

۞ اللَّهُ الَّذِي سَخَّرَ لَكُمُ الْبَحْرَ لِتَجْرِيَ الْفُلْكُ فِيهِ بِأَمْرِهِ وَلِتَبْتَغُوا مِنْ فَضْلِهِ وَلَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ (12)

خداست که دریا را به تسخیر شما درآورد تا کشتی‌ها به فرمان او در آن روان شوند و با سوار شدن بر آنها روزیِ الهی را که بخشش اوست بجویید و باشد که خدا را در برابر این نعمت سپاسگزاری کنید.

وَسَخَّرَ لَكُمْ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ جَمِيعًا مِنْهُ ۚ إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَآيَاتٍ لِقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ (13)

و آنچه در آسمان‌ها و آنچه در زمین است همه را برای شما رام ساخت. اینها از جانب خداست. به راستی در این امور برای مردمی که می‌اندیشند نشانه‌هایی بر یکتایی خدا و تدبیر اوست.

قُلْ لِلَّذِينَ آمَنُوا يَغْفِرُوا لِلَّذِينَ لَا يَرْجُونَ أَيَّامَ اللَّهِ لِيَجْزِيَ قَوْمًا بِمَا كَانُوا يَكْسِبُونَ (14)

ای پیامبر، به کسانی که ایمان آورده‌اند بگو: از بدرفتاری‌های گردنکشان که به روزهای خدا امیدی ندارند، درگذرند و متعرّض آنان نشوند، اگر به آنان بگویی همان کنند که تو می‌گویی. خدا این فرمان را صادر کرده است تا خود در یکی از آن روزها مردمی کفرپیشه را به سزای گناهانی که فراهم آورده‌اند کیفر دهد.

مَنْ عَمِلَ صَالِحًا فَلِنَفْسِهِ ۖ وَمَنْ أَسَاءَ فَعَلَيْهَا ۖ ثُمَّ إِلَىٰ رَبِّكُمْ تُرْجَعُونَ (15)

آری، دستاوردِ مردمان به هدر نمی‌رود; هر کس کار شایسته کند به سود خویش کرده، و هر کس بدی کند به زیان خویش مرتکب شده است; سپس به سوی پروردگارتان باز گردانده می‌شوید و براساس کردارتان سزا خواهید دید.

وَلَقَدْ آتَيْنَا بَنِي إِسْرَائِيلَ الْكِتَابَ وَالْحُكْمَ وَالنُّبُوَّةَ وَرَزَقْنَاهُمْ مِنَ الطَّيِّبَاتِ وَفَضَّلْنَاهُمْ عَلَى الْعَالَمِينَ (16)

و از این روست که ما برای آدمیان دین را مقرّر داشتیم و به بنی اسرائیل تورات و تکالیف مقرر شده در کتاب الهی و نبوّت عطا کردیم و از چیزهای پاکیزه (همچون (مَنّ) و (سَلوی)) به آنان روزی دادیم و آنان را بر جهانیان برتری بخشیدیم.

وَآتَيْنَاهُمْ بَيِّنَاتٍ مِنَ الْأَمْرِ ۖ فَمَا اخْتَلَفُوا إِلَّا مِنْ بَعْدِ مَا جَاءَهُمُ الْعِلْمُ بَغْيًا بَيْنَهُمْ ۚ إِنَّ رَبَّكَ يَقْضِي بَيْنَهُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ فِيمَا كَانُوا فِيهِ يَخْتَلِفُونَ (17)

و به آنان دلایلی روشن که راه خدا را می‌نمود و هر شبهه‌ای را در امر دین می‌زدود عطا کردیم، ولی آنان راه تفرقه را پیمودند و در امر دین دستخوش اختلاف شدند، آن هم پس از آن که دانش دین برایشان حاصل شده بود، ولی به خاطر برتری جویی و ستمی که میانشان بود به اختلاف و تفرقه روی آوردند. به یقین پروردگارت روز قیامت میانشان درباره آنچه بر سرش اختلاف می‌کردند داوری خواهد کرد.

ثُمَّ جَعَلْنَاكَ عَلَىٰ شَرِيعَةٍ مِنَ الْأَمْرِ فَاتَّبِعْهَا وَلَا تَتَّبِعْ أَهْوَاءَ الَّذِينَ لَا يَعْلَمُونَ (18)

سپس تو را ـ ای پیامبر ـ در امر دین بر طریقه خاصی که آیین اسلام است، نهادیم. بنابراین از آن پیروی کن و از خواسته‌های کسانی که نمی‌دانند پیروی مکن.

إِنَّهُمْ لَنْ يُغْنُوا عَنْكَ مِنَ اللَّهِ شَيْئًا ۚ وَإِنَّ الظَّالِمِينَ بَعْضُهُمْ أَوْلِيَاءُ بَعْضٍ ۖ وَاللَّهُ وَلِيُّ الْمُتَّقِينَ (19)

زیرا آنان هرگز تو را از نیازی که به خدا داری ذره‌ای کفایت نمی‌کنند. کسانی که پیرو هوای خویشند و دین گریزند ستمکارند و ستمکاران سرپرستان یکدیگرند و خدا عهده دار امورشان نیست، خدا تنها سرپرستی تقواپیشگان را که از آیین او پیروی می‌کنند برعهده می‌گیرد.

هَٰذَا بَصَائِرُ لِلنَّاسِ وَهُدًى وَرَحْمَةٌ لِقَوْمٍ يُوقِنُونَ (20)

این آیینی که برای تو مقرّر کردیم مشتمل بر احکامی است که برای مردم مایه بینش‌ها و برای کسانی که ایمان دارند و راه یقین را می‌پویند مایه هدایت و رحمت است.

أَمْ حَسِبَ الَّذِينَ اجْتَرَحُوا السَّيِّئَاتِ أَنْ نَجْعَلَهُمْ كَالَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ سَوَاءً مَحْيَاهُمْ وَمَمَاتُهُمْ ۚ سَاءَ مَا يَحْكُمُونَ (21)

آیا کسانی که مرتکب کارهای ناروا شده‌اند پنداشته‌اند که آنان را مانند کسانی قرار می‌دهیم که ایمان آورده و کارهای شایسته کرده‌اند، به گونه‌ای که زندگی و مرگشان با زندگی و مرگ آنان یکسان باشد؟ بد داوری می‌کنند.

وَخَلَقَ اللَّهُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ بِالْحَقِّ وَلِتُجْزَىٰ كُلُّ نَفْسٍ بِمَا كَسَبَتْ وَهُمْ لَا يُظْلَمُونَ (22)

و خداوند آسمان‌ها و زمین را به حق (نه بیهوده و بی هدف) آفریده، و آنها را براساس عدالت استوار ساخته است تا هر کسی در برابر آنچه به دست آورده است سزا داده شود، و بر آنان ستم نمی‌رود.

أَفَرَأَيْتَ مَنِ اتَّخَذَ إِلَٰهَهُ هَوَاهُ وَأَضَلَّهُ اللَّهُ عَلَىٰ عِلْمٍ وَخَتَمَ عَلَىٰ سَمْعِهِ وَقَلْبِهِ وَجَعَلَ عَلَىٰ بَصَرِهِ غِشَاوَةً فَمَنْ يَهْدِيهِ مِنْ بَعْدِ اللَّهِ ۚ أَفَلَا تَذَكَّرُونَ (23)

پس آیا دیدی آن کسی را که معبود خویش را هوای خود قرار داده و با این که حق را شناخته است خدا او را در بیراهه گذارده و بر گوش و دلش مهر نهاده و بر چشمش پرده افکنده است؟ با این وصف، پس از خدا چه کسی او را به راه خواهد آورد؟ آیا درباره این گونه افراد نمی‌اندیشید تا پند گیرید؟

وَقَالُوا مَا هِيَ إِلَّا حَيَاتُنَا الدُّنْيَا نَمُوتُ وَنَحْيَا وَمَا يُهْلِكُنَا إِلَّا الدَّهْرُ ۚ وَمَا لَهُمْ بِذَٰلِكَ مِنْ عِلْمٍ ۖ إِنْ هُمْ إِلَّا يَظُنُّونَ (24)

و مشرکان گفتند: برای ما انسان‌ها حیاتی جز همین زندگانی ما در دنیا نیست. هماره دسته‌ای از ما می‌میرند و دسته‌ای دیگر حیات می‌یابند. جز گذشت زمانه چیزی ما را فرسوده و نابود نمی‌کند. آنان به این سخن هیچ علمی ندارند و جز از روی حدس و گمان سخن نمی‌گویند.

وَإِذَا تُتْلَىٰ عَلَيْهِمْ آيَاتُنَا بَيِّنَاتٍ مَا كَانَ حُجَّتَهُمْ إِلَّا أَنْ قَالُوا ائْتُوا بِآبَائِنَا إِنْ كُنْتُمْ صَادِقِينَ (25)

و چون آیات ما که مشتمل بر دلایل روشن بر اثبات معاد است بر آنان تلاوت شود، دلیلشان جز این نیست که می‌گویند: اگر راست می‌گویید که مردگان زنده می‌شوند، پدران ما را زنده کنید و باز آورید.

قُلِ اللَّهُ يُحْيِيكُمْ ثُمَّ يُمِيتُكُمْ ثُمَّ يَجْمَعُكُمْ إِلَىٰ يَوْمِ الْقِيَامَةِ لَا رَيْبَ فِيهِ وَلَٰكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لَا يَعْلَمُونَ (26)

در پاسخ آنان بگو: خداست که شما را حیات می‌بخشد، سپس می‌میراند و آن گاه برای روز قیامت که در آن هیچ شکّی نیست شما را گرد می‌آورد، ولی بیشتر مردم این حقیقتِ تردیدناپذیر را نمی‌دانند.

وَلِلَّهِ مُلْكُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ ۚ وَيَوْمَ تَقُومُ السَّاعَةُ يَوْمَئِذٍ يَخْسَرُ الْمُبْطِلُونَ (27)

این در حالی است که فرمانروایی آسمان‌ها و زمین از آنِ اوست، پس می‌تواند حکم زنده شدن مردگان را صادر کند. آن روز که قیامت برپا می‌شود، آری آن روز باطل گرایان و یاوه سرایان زیان خواهند دید.

وَتَرَىٰ كُلَّ أُمَّةٍ جَاثِيَةً ۚ كُلُّ أُمَّةٍ تُدْعَىٰ إِلَىٰ كِتَابِهَا الْيَوْمَ تُجْزَوْنَ مَا كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ (28)

در آن روز هر امّتی را زانوزده و ترسان و فروتن می‌بینی. هر امّتی به سوی کارنامه اعمالش فراخوانده می‌شود تا براساس آن مورد حساب قرار گیرد، و به آنان گفته می‌شود: آنچه انجام می‌دادید، امروز همان را سزای شما خواهند نمود.

هَٰذَا كِتَابُنَا يَنْطِقُ عَلَيْكُمْ بِالْحَقِّ ۚ إِنَّا كُنَّا نَسْتَنْسِخُ مَا كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ (29)

این کارنامه شما که با لوح محفوظ مطابق است نوشته ماست و به حق بر ضدّ شما شهادت می‌دهد، زیرا ما اعمال شما را از لوح محفوظ نسخه برداری می‌کردیم.

فَأَمَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ فَيُدْخِلُهُمْ رَبُّهُمْ فِي رَحْمَتِهِ ۚ ذَٰلِكَ هُوَ الْفَوْزُ الْمُبِينُ (30)

پس کسانی که ایمان آورده و کارهای شایسته کرده‌اند، پروردگارشان آنان را به رحمت خویش درمی آورَد. این است آن سعادت آشکار.

وَأَمَّا الَّذِينَ كَفَرُوا أَفَلَمْ تَكُنْ آيَاتِي تُتْلَىٰ عَلَيْكُمْ فَاسْتَكْبَرْتُمْ وَكُنْتُمْ قَوْمًا مُجْرِمِينَ (31)

اما کسانی که کافر شده‌اند، به آنان گفته می‌شود: آیا حجّت‌ها و آیات من هماره بر شما تلاوت نمی‌شد، ولی شما از پذیرفتن آنها تکبّر ورزیدید و مردمی گنهکار بودید؟

وَإِذَا قِيلَ إِنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌّ وَالسَّاعَةُ لَا رَيْبَ فِيهَا قُلْتُمْ مَا نَدْرِي مَا السَّاعَةُ إِنْ نَظُنُّ إِلَّا ظَنًّا وَمَا نَحْنُ بِمُسْتَيْقِنِينَ (32)

و چون گفته می‌شد که قطعاً وعده خدا حق است و در وقوع رستاخیز شکّی نیست می‌گفتید: ما نمی‌دانیم رستاخیز چیست، و در مورد آن جز گمانی غیر قابل اعتماد نداریم و به یقین نرسیده‌ایم.

وَبَدَا لَهُمْ سَيِّئَاتُ مَا عَمِلُوا وَحَاقَ بِهِمْ مَا كَانُوا بِهِ يَسْتَهْزِئُونَ (33)

و منکران قیامت گناهانی که کرده‌اند آن روز برایشان آشکار می‌شود و عذاب‌هایی که به مسخره می‌گرفتند بر آنان فرود می‌آید.

وَقِيلَ الْيَوْمَ نَنْسَاكُمْ كَمَا نَسِيتُمْ لِقَاءَ يَوْمِكُمْ هَٰذَا وَمَأْوَاكُمُ النَّارُ وَمَا لَكُمْ مِنْ نَاصِرِينَ (34)

و به آنان گفته می‌شود: از آن روی که شما دیدار امروزتان را به فراموشی سپردید و برای آن آماده نشدید، ما نیز امروز شما را به فراموشی می‌سپریم و در ناگواری‌های آن رهایتان می‌کنیم و جایگاهتان آتش است و شما را یاری کنندگانی نیست.

ذَٰلِكُمْ بِأَنَّكُمُ اتَّخَذْتُمْ آيَاتِ اللَّهِ هُزُوًا وَغَرَّتْكُمُ الْحَيَاةُ الدُّنْيَا ۚ فَالْيَوْمَ لَا يُخْرَجُونَ مِنْهَا وَلَا هُمْ يُسْتَعْتَبُونَ (35)

این عذاب بدان سبب است که آیات خدا را به مسخره گرفتید و زندگی دنیا شما را فریب داد. پس امروز نه از آتش به درآورده می‌شوند و نه از آنان می‌خواهند که رضایت خدا را فراهم کنند.

فَلِلَّهِ الْحَمْدُ رَبِّ السَّمَاوَاتِ وَرَبِّ الْأَرْضِ رَبِّ الْعَالَمِينَ (36)

پس ستایش، همه از آنِ خداست که پروردگار آسمان‌ها و پروردگار زمین، پروردگار همه جهانیان است.

وَلَهُ الْكِبْرِيَاءُ فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ ۖ وَهُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ (37)

در آسمان‌ها و زمین و در تمام هستی، بزرگی تنها از آنِ اوست، و اوست آن که در آفرینش و تدبیر مقتدر و کارهایش همه استوار و حکیمانه است.