طس ۚ تِلْكَ آيَاتُ الْقُرْآنِ وَكِتَابٍ مُبِينٍ (1)

ТIа-син. ХIорш ду КъурIанан – билгалчу жайнан а аяташ.

هُدًى وَبُشْرَىٰ لِلْمُؤْمِنِينَ (2)

Шаьш нийса некъ а‚ муъма нахана кхаъ а хилла болу.

الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلَاةَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَهُمْ بِالْآخِرَةِ هُمْ يُوقِنُونَ (3)

Уьш бу шаьш ламаз а хIоттадеш‚ закат а луш‚ уьш эхартах а тешаш бу.

إِنَّ الَّذِينَ لَا يُؤْمِنُونَ بِالْآخِرَةِ زَيَّنَّا لَهُمْ أَعْمَالَهُمْ فَهُمْ يَعْمَهُونَ (4)

Баккъалла а, эхартах ца тешаш берш – Оха хазйина царна шайн Iамалш – иштта уьш дIа-схьа уьдуш бу.

أُولَٰئِكَ الَّذِينَ لَهُمْ سُوءُ الْعَذَابِ وَهُمْ فِي الْآخِرَةِ هُمُ الْأَخْسَرُونَ (5)

Уьш бу шайн Iазапан боьханиг шайна хуьлуш дерш‚ эхартахь уьш хир бу тIех эшнарш.

وَإِنَّكَ لَتُلَقَّى الْقُرْآنَ مِنْ لَدُنْ حَكِيمٍ عَلِيمٍ (6)

Баккъалла а, /хIай Мухьаммад/ хьуна /нуьцкъала а/ дуьйцуш ду КъурIан Ша хьукаме а‚ хууш а волчун гергара.

إِذْ قَالَ مُوسَىٰ لِأَهْلِهِ إِنِّي آنَسْتُ نَارًا سَآتِيكُمْ مِنْهَا بِخَبَرٍ أَوْ آتِيكُمْ بِشِهَابٍ قَبَسٍ لَعَلَّكُمْ تَصْطَلُونَ (7)

Мусас ма элира шен доьзале: "Суна хааели-кх цIе‚ со шуна тIавогIур ву цунах цхьа хабар дахьаш‚ я аса шуна бахьар бу цхьа бегаш болу кIогалг – шу дохдала мегара-кх".

فَلَمَّا جَاءَهَا نُودِيَ أَنْ بُورِكَ مَنْ فِي النَّارِ وَمَنْ حَوْلَهَا وَسُبْحَانَ اللَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ (8)

Иза цига веъча‚ цуьнга кхайкхира: "Декъала хили цIергахь верг а‚ цуна гонахь верг а‚ вонах цIена ву Дела – Iаламийн Да.

يَا مُوسَىٰ إِنَّهُ أَنَا اللَّهُ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ (9)

ХIай Муса! Баккъалла а, Со веза волу хьукаме волу Дела ву.

وَأَلْقِ عَصَاكَ ۚ فَلَمَّا رَآهَا تَهْتَزُّ كَأَنَّهَا جَانٌّ وَلَّىٰ مُدْبِرًا وَلَمْ يُعَقِّبْ ۚ يَا مُوسَىٰ لَا تَخَفْ إِنِّي لَا يَخَافُ لَدَيَّ الْمُرْسَلُونَ (10)

Охьатаса хьайн Iаса". Шена иза /Iаса/ гича‚ етталуш текхарг санна‚ и /Муса/ дIаведира‚ вуха а ца вирзира. "ХIай Муса! Ма кхера. Ца кхоьру Сан гергахь элчанаш

إِلَّا مَنْ ظَلَمَ ثُمَّ بَدَّلَ حُسْنًا بَعْدَ سُوءٍ فَإِنِّي غَفُورٌ رَحِيمٌ (11)

Зулам динарг а бен. ТIаккха цо ша динчу вонна метта диканиг дахь – тIаккха баккъалла а, Со гечдийриг а‚ къинхетам бийриг а ву-кх.

وَأَدْخِلْ يَدَكَ فِي جَيْبِكَ تَخْرُجْ بَيْضَاءَ مِنْ غَيْرِ سُوءٍ ۖ فِي تِسْعِ آيَاتٍ إِلَىٰ فِرْعَوْنَ وَقَوْمِهِ ۚ إِنَّهُمْ كَانُوا قَوْمًا فَاسِقِينَ (12)

Хьан че долла хьан куьйг – ахьа схьадоккхур ду иза кIайделла цхьа а хало а йоцуш‚ ФирIавне а‚ цуьнан къаме а долчу исс /Iаламатийн/ чохь /цхьа Iаламат ду иза/. Баккъалла а, уьш хили песакх нах.

فَلَمَّا جَاءَتْهُمْ آيَاتُنَا مُبْصِرَةً قَالُوا هَٰذَا سِحْرٌ مُبِينٌ (13)

Шайга Тхан гучадевлла‚ аяташ деъча‚ цара элира: "ХIара билгала бозбуанчалла ду!"

وَجَحَدُوا بِهَا وَاسْتَيْقَنَتْهَا أَنْفُسُهُمْ ظُلْمًا وَعُلُوًّا ۚ فَانْظُرْ كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الْمُفْسِدِينَ (14)

Царна керстаналла дира цара‚ шаьш /дагца/ тешнехь а /уьш Делера хиларах/, зулма дарца а‚ куралла ярца а. Хьажал‚ муха хилла вон леллачийн тIаьхье?

وَلَقَدْ آتَيْنَا دَاوُودَ وَسُلَيْمَانَ عِلْمًا ۖ وَقَالَا الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي فَضَّلَنَا عَلَىٰ كَثِيرٍ مِنْ عِبَادِهِ الْمُؤْمِنِينَ (15)

Оха делира Давуде а‚ Сулеймане а Iилма. Цу шиммо элира: "Хастам бу Далла‚ Ша тхо даздинчу Шен дукхах болчу муъма лел.

وَوَرِثَ سُلَيْمَانُ دَاوُودَ ۖ وَقَالَ يَا أَيُّهَا النَّاسُ عُلِّمْنَا مَنْطِقَ الطَّيْرِ وَأُوتِينَا مِنْ كُلِّ شَيْءٍ ۖ إِنَّ هَٰذَا لَهُوَ الْفَضْلُ الْمُبِينُ (16)

Сулеймана ийцира Давудан ирс‚ цо элира: "ХIай нах! Тхуна Iимийна олхазарийн мотт‚ тхуна делла массо хIуманах /ниIматаш/. Баккъалла а, иза билгала дозалла ду".

وَحُشِرَ لِسُلَيْمَانَ جُنُودُهُ مِنَ الْجِنِّ وَالْإِنْسِ وَالطَّيْرِ فَهُمْ يُوزَعُونَ (17)

Гулдира Сулейманна цуьнан эскар жинех а‚ адамех а‚ олхазарех а долу - тIаккха иза (эскар) дийкъира (могIаршкахь).

حَتَّىٰ إِذَا أَتَوْا عَلَىٰ وَادِ النَّمْلِ قَالَتْ نَمْلَةٌ يَا أَيُّهَا النَّمْلُ ادْخُلُوا مَسَاكِنَكُمْ لَا يَحْطِمَنَّكُمْ سُلَيْمَانُ وَجُنُودُهُ وَهُمْ لَا يَشْعُرُونَ (18)

Уьш зингатийн боьрана тIе кхаьчча‚ элира /цхьана/ зингато: "ХIай зингаташ! Чудолалаш шайн баннашна‚ шу хьеша ма хьешахьара Сулеймана а‚ цуьнан эскаро а‚ шайна ца хууш".

فَتَبَسَّمَ ضَاحِكًا مِنْ قَوْلِهَا وَقَالَ رَبِّ أَوْزِعْنِي أَنْ أَشْكُرَ نِعْمَتَكَ الَّتِي أَنْعَمْتَ عَلَيَّ وَعَلَىٰ وَالِدَيَّ وَأَنْ أَعْمَلَ صَالِحًا تَرْضَاهُ وَأَدْخِلْنِي بِرَحْمَتِكَ فِي عِبَادِكَ الصَّالِحِينَ (19)

Иза вела къежира цуьнан /зингатан/ дешах‚ элира: "Сан Дела‚ ахьа суна таро лолахь хам бан Хьайн ниIматана‚ Айхьа суна а‚ сан дена а делла долчу‚ Хьо шена реза волу‚ дика Iамал ян а‚ со дIатохалахь Хьайн къинхетамца дикачу лешна юкъа".

وَتَفَقَّدَ الطَّيْرَ فَقَالَ مَا لِيَ لَا أَرَى الْهُدْهُدَ أَمْ كَانَ مِنَ الْغَائِبِينَ (20)

Иза волавелира олхазарш леха‚ тIаккха элира: "Суна хIуттут хIунда ца го‚ я йоцучарех хили иза?

لَأُعَذِّبَنَّهُ عَذَابًا شَدِيدًا أَوْ لَأَذْبَحَنَّهُ أَوْ لَيَأْتِيَنِّي بِسُلْطَانٍ مُبِينٍ (21)

Аса Iазап дийр ма ду цунна чIогIа Iазап‚ я аса урс хьокхур ма ду цунна‚ я суна цхьа билгала делил дахьар ма ду цо".

فَمَكَثَ غَيْرَ بَعِيدٍ فَقَالَ أَحَطْتُ بِمَا لَمْ تُحِطْ بِهِ وَجِئْتُكَ مِنْ سَبَإٍ بِنَبَإٍ يَقِينٍ (22)

Жимма хан ялийтина /еъначу хIуттуто/ элира: "Суна хиира‚ хьуна ца хиънарг‚ аса деъна хьуна Сабаъара бакъболу хаам.

إِنِّي وَجَدْتُ امْرَأَةً تَمْلِكُهُمْ وَأُوتِيَتْ مِنْ كُلِّ شَيْءٍ وَلَهَا عَرْشٌ عَظِيمٌ (23)

Баккъалла а, суна карийна /цхьа/ зуда‚ ша царна тIехь паччахьалла деш йолу‚ цуна делла массо хIуманах /паччахьалла‚ ниIмат‚ беркат‚ хазалла и. дI. кх./‚ цуьнан сийлахь-йоккха Iарш а ю (хаза кечбийна маьнга).

وَجَدْتُهَا وَقَوْمَهَا يَسْجُدُونَ لِلشَّمْسِ مِنْ دُونِ اللَّهِ وَزَيَّنَ لَهُمُ الشَّيْطَانُ أَعْمَالَهُمْ فَصَدَّهُمْ عَنِ السَّبِيلِ فَهُمْ لَا يَهْتَدُونَ (24)

Суна карийна иза а‚ цуьнан къам а сужд деш малхана‚ Дела а витина‚ хазйина царна шайтIано шайн Iамалш‚ цо дIатилина уьш /нийсачу/ новкъах - уьш нис ца ло.

أَلَّا يَسْجُدُوا لِلَّهِ الَّذِي يُخْرِجُ الْخَبْءَ فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَيَعْلَمُ مَا تُخْفُونَ وَمَا تُعْلِنُونَ (25)

Цара сужд хIунда ца до-те Далла‚ Ша Iорадоккхуш волчу хьулделларг стигланашкахь а‚ латтахь а‚ Шена хууш волчу аша къайладоккхург а‚ аша дIахьедориг а?

اللَّهُ لَا إِلَٰهَ إِلَّا هُوَ رَبُّ الْعَرْشِ الْعَظِيمِ ۩ (26)

АллахI ву‚ кхин дела вац‚ Иза воцург‚- сийлахь-йоккхачу Iаршан Да Ша волу".

۞ قَالَ سَنَنْظُرُ أَصَدَقْتَ أَمْ كُنْتَ مِنَ الْكَاذِبِينَ (27)

Цо /Сулеймана/ элира: "Вай хьовсур ду‚ бакъ лийна-те хьо‚ я хьо хилла-те харцлуьйчарех?

اذْهَبْ بِكِتَابِي هَٰذَا فَأَلْقِهْ إِلَيْهِمْ ثُمَّ تَوَلَّ عَنْهُمْ فَانْظُرْ مَاذَا يَرْجِعُونَ (28)

Хьада‚ хIара сан кехат эций дIагIо‚ царна хьалха кхосса иза‚ тIаккха царна юьстахвала‚ хьажа‚ цара хIун жоп лур ду".

قَالَتْ يَا أَيُّهَا الْمَلَأُ إِنِّي أُلْقِيَ إِلَيَّ كِتَابٌ كَرِيمٌ (29)

Цо элира: "ХIай‚ элийн тоба‚ баккъалла а, кхаьчна соьга сийлахь долу кехат.

إِنَّهُ مِنْ سُلَيْمَانَ وَإِنَّهُ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ (30)

Баккъалла а, иза ду Сулейманера‚ цо /дуьйцу-кх/: "

أَلَّا تَعْلُوا عَلَيَّ وَأْتُونِي مُسْلِمِينَ (31)

Шу лакхадовла ма гIерта сол‚ суна тIе дуьйла мукIара а хилий (Дела цхьаъ веш)".

قَالَتْ يَا أَيُّهَا الْمَلَأُ أَفْتُونِي فِي أَمْرِي مَا كُنْتُ قَاطِعَةً أَمْرًا حَتَّىٰ تَشْهَدُونِ (32)

Цо /Билкъисо/ элира: "ХIай элийн тоба! Сацам бе суна сан гIуллакха тIехь. Со ца хилла-кх сацам беш гIуллакхан‚ шух дагайолуш бен".

قَالُوا نَحْنُ أُولُو قُوَّةٍ وَأُولُو بَأْسٍ شَدِيدٍ وَالْأَمْرُ إِلَيْكِ فَانْظُرِي مَاذَا تَأْمُرِينَ (33)

Цара элира: "Вай ницIкъ болуш а ду‚ чIогIа хьуьнар долуш а ду‚ гIуллакх хьоьгахь ду-кх‚ хьажахь-ткъа‚ хIун омра до ахьа".

قَالَتْ إِنَّ الْمُلُوكَ إِذَا دَخَلُوا قَرْيَةً أَفْسَدُوهَا وَجَعَلُوا أَعِزَّةَ أَهْلِهَا أَذِلَّةً ۖ وَكَذَٰلِكَ يَفْعَلُونَ (34)

Цо элира: "Баккъалла а, паччахьаша шаьш юьртана чубаьхкича‚ йоха йо иза‚ цуьнан охIлах сийлахь берш сийсаза боху цара. Иштта до цара.

وَإِنِّي مُرْسِلَةٌ إِلَيْهِمْ بِهَدِيَّةٍ فَنَاظِرَةٌ بِمَ يَرْجِعُ الْمُرْسَلُونَ (35)

Баккъалла а, аса дохьуьйту царна /Сулеймангара/ совгIат‚ тIаккха хьожур ю‚ стенца буха боьрзу бахийтинарш".

فَلَمَّا جَاءَ سُلَيْمَانَ قَالَ أَتُمِدُّونَنِ بِمَالٍ فَمَا آتَانِيَ اللَّهُ خَيْرٌ مِمَّا آتَاكُمْ بَلْ أَنْتُمْ بِهَدِيَّتِكُمْ تَفْرَحُونَ (36)

Иза /Билкъисо ваийтинарг/ Сулейман волчу веъча‚ цо /Сулейманас/ элира: "Со даьхница хьоле во аша? Дала суна делларг дика ма ду Цо шуна деллачул а‚ делахь а шу шайн совгIатаца даккхийдеш ду-кх.

ارْجِعْ إِلَيْهِمْ فَلَنَأْتِيَنَّهُمْ بِجُنُودٍ لَا قِبَلَ لَهُمْ بِهَا وَلَنُخْرِجَنَّهُمْ مِنْهَا أَذِلَّةً وَهُمْ صَاغِرُونَ (37)

Вухаверза царна тIе‚ тхо догIур ду царна тIе эскарца‚ шеца уьш лалур боцчу‚ Оха арабохур бу уьш цу чуьра /шайн махкара/ сийсаза хилла‚ уьш кIелбуьсур бу".

قَالَ يَا أَيُّهَا الْمَلَأُ أَيُّكُمْ يَأْتِينِي بِعَرْشِهَا قَبْلَ أَنْ يَأْتُونِي مُسْلِمِينَ (38)

Цо /Сулеймана/ элира: "ХIай элийн тоба! Шух муьлха вогIур вара суна тIе цуьнан /Билкъисан/ таж яхьаш‚ уьш суна тIе бахкале мукIар а хилла?"

قَالَ عِفْرِيتٌ مِنَ الْجِنِّ أَنَا آتِيكَ بِهِ قَبْلَ أَنْ تَقُومَ مِنْ مَقَامِكَ ۖ وَإِنِّي عَلَيْهِ لَقَوِيٌّ أَمِينٌ (39)

Жинех уггар нуьцкъал долчо (Iифрито) элира: "Со догIур ду хьуна тIе цуьнца‚ хьо хьан меттигера хьалагIаттале. Со цу тIехь нуьцIкъала а‚ тешаме а ду".

قَالَ الَّذِي عِنْدَهُ عِلْمٌ مِنَ الْكِتَابِ أَنَا آتِيكَ بِهِ قَبْلَ أَنْ يَرْتَدَّ إِلَيْكَ طَرْفُكَ ۚ فَلَمَّا رَآهُ مُسْتَقِرًّا عِنْدَهُ قَالَ هَٰذَا مِنْ فَضْلِ رَبِّي لِيَبْلُوَنِي أَأَشْكُرُ أَمْ أَكْفُرُ ۖ وَمَنْ شَكَرَ فَإِنَّمَا يَشْكُرُ لِنَفْسِهِ ۖ وَمَنْ كَفَرَ فَإِنَّ رَبِّي غَنِيٌّ كَرِيمٌ (40)

Шегахь жайнан Iилма долчо элира: "Со догIур ду хьуна тIе цуьнца‚ ахьа бIаьрган негIар тохале". Шена иза /Билкъисан Iарш – маьнга/ гича‚ шена хьалхахь лаьтташ‚ цо /Сулеймана/ элира: "ХIара сан Кхиош-кхобучун дозаллех ду‚ Цо со зерхьама‚ баркалла олу аса я инкарло йо. Баркалла аьлларг - цо шен дуьхьа олуш ду‚ инкарло йинарг - баккъалла а, сан Кхиош-кхобург хьал долуш а ву‚ сийлахь а ву".

قَالَ نَكِّرُوا لَهَا عَرْشَهَا نَنْظُرْ أَتَهْتَدِي أَمْ تَكُونُ مِنَ الَّذِينَ لَا يَهْتَدُونَ (41)

Цо элира: "Хийцам бе цуьнан Iарша тIехь‚ вай хьовсур‚ евзий цунна иза‚ я хир ю-те иза и ца евзачарех.

فَلَمَّا جَاءَتْ قِيلَ أَهَٰكَذَا عَرْشُكِ ۖ قَالَتْ كَأَنَّهُ هُوَ ۚ وَأُوتِينَا الْعِلْمَ مِنْ قَبْلِهَا وَكُنَّا مُسْلِمِينَ (42)

Иза /Билкъис/ еъча элира /цуьнга/: "Иштта ю-й хьан Iарш?" Цо элира: "Иза йолчух тера ю хIара". /Сулеймана элира шена Билкъисехь Iилма дуйла хиъначул тIаьхьа/: "Тхуна Iилма деллера цунначул /Билкъисал/ хьалха‚ тхо муьтIахь хилира /Далла/".

وَصَدَّهَا مَا كَانَتْ تَعْبُدُ مِنْ دُونِ اللَّهِ ۖ إِنَّهَا كَانَتْ مِنْ قَوْمٍ كَافِرِينَ (43)

Иза /Билкъис/ юхатуьйхира /цхьана Далла Iибадат дарах/‚ цо иза а витина кхечунна Iибадат даро. Баккъалла а, иза ма яра ца тешачу къамах.

قِيلَ لَهَا ادْخُلِي الصَّرْحَ ۖ فَلَمَّا رَأَتْهُ حَسِبَتْهُ لُجَّةً وَكَشَفَتْ عَنْ سَاقَيْهَا ۚ قَالَ إِنَّهُ صَرْحٌ مُمَرَّدٌ مِنْ قَوَارِيرَ ۗ قَالَتْ رَبِّ إِنِّي ظَلَمْتُ نَفْسِي وَأَسْلَمْتُ مَعَ سُلَيْمَانَ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ (44)

Элира цуьнга: "Чуйола гIалина!" Шена иза гича‚ цуна моттаделира иза алссам хи ду‚ цо шен настарш гучаехира. Цо /Сулеймана/ элира: "Баккъалла а, иза гIала ю къегинчу аьнгалех йина". Цо /Билкъисо/ элира: "Со Кхиош-кхобушверг‚ бакъалла а аса зулам ма дина сайна‚ мукIар хили со Сулейманаца цхьаьна Далла - Iаламийн Дена".

وَلَقَدْ أَرْسَلْنَا إِلَىٰ ثَمُودَ أَخَاهُمْ صَالِحًا أَنِ اعْبُدُوا اللَّهَ فَإِذَا هُمْ فَرِيقَانِ يَخْتَصِمُونَ (45)

Оха вахийтира Самудашка церан ваша Салихь‚ Далла Iибадат де‚ аьлла - уьш‚ ши тоба а хилла‚ къийсабала буьйлабелира.

قَالَ يَا قَوْمِ لِمَ تَسْتَعْجِلُونَ بِالسَّيِّئَةِ قَبْلَ الْحَسَنَةِ ۖ لَوْلَا تَسْتَغْفِرُونَ اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ (46)

Цо элира: "ХIай сан къам‚ шу хIунда сихло вониг /дарца/ диканиг /дарал/ хьалха? Гечдар дехахьара аша Деле‚ шух къинхетам бан там бара".

قَالُوا اطَّيَّرْنَا بِكَ وَبِمَنْ مَعَكَ ۚ قَالَ طَائِرُكُمْ عِنْدَ اللَّهِ ۖ بَلْ أَنْتُمْ قَوْمٌ تُفْتَنُونَ (47)

Цара элира: "Хьо а‚ хьоьца берш бахьанехь тхуна вон билгалонаш хааелла". Цо элира: "Шун дакъа (диканиг я вониг) Далла гергахь ду. ХIаъ‚ шу ду-кх питане лоьцуш долу къам".

وَكَانَ فِي الْمَدِينَةِ تِسْعَةُ رَهْطٍ يُفْسِدُونَ فِي الْأَرْضِ وَلَا يُصْلِحُونَ (48)

Цу гIалахь хиллера исс стаг‚ лаьттахь боьханиг даржадеш волу‚ диканиг а ца деш.

قَالُوا تَقَاسَمُوا بِاللَّهِ لَنُبَيِّتَنَّهُ وَأَهْلَهُ ثُمَّ لَنَقُولَنَّ لِوَلِيِّهِ مَا شَهِدْنَا مَهْلِكَ أَهْلِهِ وَإِنَّا لَصَادِقُونَ (49)

Цара элира: "Вовшашна дуйнаш баа Делаца‚ вай буьйсана войур ву иза а /Салихь/‚ цуьнан доьзал а‚ аьлла тIаккха эр вай цуьнан верасе: "Тхо дацара цуьнан доьзал хIаллак хуьла чохь‚ тхо бакълуьйш ма ду".

وَمَكَرُوا مَكْرًا وَمَكَرْنَا مَكْرًا وَهُمْ لَا يَشْعُرُونَ (50)

Мекарло йира цара мекарлонца‚ Оха йира /церан мекарлонан дуьхьал/ мекарло мекарлонца‚ царна ца хууш.

فَانْظُرْ كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ مَكْرِهِمْ أَنَّا دَمَّرْنَاهُمْ وَقَوْمَهُمْ أَجْمَعِينَ (51)

Хьажал‚ муха хилла церан мекараллин тIаьхье: Оха этира уьш а‚ церан къам а - берриге.

فَتِلْكَ بُيُوتُهُمْ خَاوِيَةً بِمَا ظَلَمُوا ۗ إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَآيَةً لِقَوْمٍ يَعْلَمُونَ (52)

ХIорш ду церан цIенош‚ доьхна лаьтташ‚ цара зулам дина хиларна. Баккъалла а, цу чохь делил ду-кх ша хууш долчу къомана.

وَأَنْجَيْنَا الَّذِينَ آمَنُوا وَكَانُوا يَتَّقُونَ (53)

Оха кIелхьарабехира иман диллина хилларш‚ шаьш /Делах/ кхоьруш хилларш.

وَلُوطًا إِذْ قَالَ لِقَوْمِهِ أَتَأْتُونَ الْفَاحِشَةَ وَأَنْتُمْ تُبْصِرُونَ (54)

ЛутI а /вахийтира Оха шен къомана тIе/‚ цо шен къоме ма элира: "Боьханиг леладо ткъа аша? Шуна гуш ма ду и!

أَئِنَّكُمْ لَتَأْتُونَ الرِّجَالَ شَهْوَةً مِنْ دُونِ النِّسَاءِ ۚ بَلْ أَنْتُمْ قَوْمٌ تَجْهَلُونَ (55)

Шу оьху ткъа божарашна тIе безамца‚ зударий буьтий? ХIаъ‚ шу ду-кх жехIал къам".

۞ فَمَا كَانَ جَوَابَ قَوْمِهِ إِلَّا أَنْ قَالُوا أَخْرِجُوا آلَ لُوطٍ مِنْ قَرْيَتِكُمْ ۖ إِنَّهُمْ أُنَاسٌ يَتَطَهَّرُونَ (56)

Ца хилира цуьнан къоман дала жоп‚ шаьш алар бен: "Арабаха ЛутIан доьзал шайн юьртара. Баккъалла а, уьш ма бу цIанбала гIерташ болу нах".

فَأَنْجَيْنَاهُ وَأَهْلَهُ إِلَّا امْرَأَتَهُ قَدَّرْنَاهَا مِنَ الْغَابِرِينَ (57)

Оха кIелхьара ваьккхира иза а‚ цуьнан доьзал а‚ цуьнан /цхьа/ зуда йоцург - цуьнан кхоллам бухаюьсучарех хилийтира Оха.

وَأَمْطَرْنَا عَلَيْهِمْ مَطَرًا ۖ فَسَاءَ مَطَرُ الْمُنْذَرِينَ (58)

Оха доьттира царна тIе догIа - вон хилира шайна кхерам тесначаьрна догIа.

قُلِ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَسَلَامٌ عَلَىٰ عِبَادِهِ الَّذِينَ اصْطَفَىٰ ۗ آللَّهُ خَيْرٌ أَمَّا يُشْرِكُونَ (59)

Ахьа ала /хIай Мухьаммад/: "Хастам бу Далла‚ салам ду Цуьнан лешна‚ Цо хаьржина хиллачаьрна. Дела тоьлу‚ я цара /Цуьнца/ лаьцна накъостий тоьлу?

أَمَّنْ خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ وَأَنْزَلَ لَكُمْ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً فَأَنْبَتْنَا بِهِ حَدَائِقَ ذَاتَ بَهْجَةٍ مَا كَانَ لَكُمْ أَنْ تُنْبِتُوا شَجَرَهَا ۗ أَإِلَٰهٌ مَعَ اللَّهِ ۚ بَلْ هُمْ قَوْمٌ يَعْدِلُونَ (60)

Я Ша стигланаш а‚ латта а кхоьллинарг‚ шуна стиглара хи а даийтинарг /тоьлу/? Оха ялийтина цуьнца /догIица/ бошмаш‚ шайца хазалла а йолуш‚ аша ма долуьйтара дацара цуьнца /цу хица/ дитт‚ - /я кхин/ дела ву АллахIаца? ХIаъ‚ уьш ду къам‚ ша юьстахгIерташ /бакъдолчух/.

أَمَّنْ جَعَلَ الْأَرْضَ قَرَارًا وَجَعَلَ خِلَالَهَا أَنْهَارًا وَجَعَلَ لَهَا رَوَاسِيَ وَجَعَلَ بَيْنَ الْبَحْرَيْنِ حَاجِزًا ۗ أَإِلَٰهٌ مَعَ اللَّهِ ۚ بَلْ أَكْثَرُهُمْ لَا يَعْلَمُونَ (61)

Я Ша латта хилийтинарг чIагIо хилла‚ юккъехула татолаш динарг‚ цу тIехь лаьмнаш динарг‚ шина хIоьрдан юккъехь дуьхьало йинарг‚ я /кхин/ дела ву АллахIаца? ХIаъ‚ царех дукхахберш ца хууш бу-кх.

أَمَّنْ يُجِيبُ الْمُضْطَرَّ إِذَا دَعَاهُ وَيَكْشِفُ السُّوءَ وَيَجْعَلُكُمْ خُلَفَاءَ الْأَرْضِ ۗ أَإِلَٰهٌ مَعَ اللَّهِ ۚ قَلِيلًا مَا تَذَكَّرُونَ (62)

Я Ша жоп луш верг шена гIело хиллачунна иза Шега кхайкхича‚ и зулам дIадоккхушверг‚ шу хуьлуьйтушверг лаьттан дай - я /кхин/ дела ву АллахIаца? КIеззиг ду-кх шу кхетарг.

أَمَّنْ يَهْدِيكُمْ فِي ظُلُمَاتِ الْبَرِّ وَالْبَحْرِ وَمَنْ يُرْسِلُ الرِّيَاحَ بُشْرًا بَيْنَ يَدَيْ رَحْمَتِهِ ۗ أَإِلَٰهٌ مَعَ اللَّهِ ۚ تَعَالَى اللَّهُ عَمَّا يُشْرِكُونَ (63)

Я Ша шу нисдешверг аренан а‚ хIоьрдан а боданашкахь‚ Ша мох бохуьйтушверг кхаъ хилла /догIа дарна/ Шен къинхетамал хьалха - я /кхин/ дела ву АллахIаца? Лакха ваьлла Дела цара /Шеца/ накъост лацарх.

أَمَّنْ يَبْدَأُ الْخَلْقَ ثُمَّ يُعِيدُهُ وَمَنْ يَرْزُقُكُمْ مِنَ السَّمَاءِ وَالْأَرْضِ ۗ أَإِلَٰهٌ مَعَ اللَّهِ ۚ قُلْ هَاتُوا بُرْهَانَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ صَادِقِينَ (64)

Я Ша кхоллар долошверг‚ тIаккха иза карладоккхург‚ шуна рицIкъ луш верг стиглара а‚ латтара а - я /кхин/ дела ву АллахIаца? Ахьа ала: "Даладе шайн делил‚ шаьш хиллехь бакълуьйш".

قُلْ لَا يَعْلَمُ مَنْ فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ الْغَيْبَ إِلَّا اللَّهُ ۚ وَمَا يَشْعُرُونَ أَيَّانَ يُبْعَثُونَ (65)

Ала: "Ца хаьа стиглахь волчунна а‚ лаьттахь волчунна а къайлахьдерг Дела воцчунна". Царна хаалур дац шаьш маца юха дендийр ду.

بَلِ ادَّارَكَ عِلْمُهُمْ فِي الْآخِرَةِ ۚ بَلْ هُمْ فِي شَكٍّ مِنْهَا ۖ بَلْ هُمْ مِنْهَا عَمُونَ (66)

ТIекхиъний церан хаарш эхартана? ХIаъ‚ уьш шеконехь бу цунах. ХIаъ‚ уьш цунах бIаьрса дайна бу.

وَقَالَ الَّذِينَ كَفَرُوا أَإِذَا كُنَّا تُرَابًا وَآبَاؤُنَا أَئِنَّا لَمُخْرَجُونَ (67)

Элира цатешначара: "Тхох а‚ тхан дайх а латта хилча‚ тхо арадохур долуш ду-й /кешнашкара/?

لَقَدْ وُعِدْنَا هَٰذَا نَحْنُ وَآبَاؤُنَا مِنْ قَبْلُ إِنْ هَٰذَا إِلَّا أَسَاطِيرُ الْأَوَّلِينَ (68)

ЧIагIо йинера хIокхунца тхуна а‚ тхан дайшна а хьалха а. Иза-м хьалхалерачийн туьйранаш бен дац".

قُلْ سِيرُوا فِي الْأَرْضِ فَانْظُرُوا كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الْمُجْرِمِينَ (69)

Ахьа ала: "Лела лаьттахула‚ хьажа‚ муха хилла къинош диначеран тIаьхье".

وَلَا تَحْزَنْ عَلَيْهِمْ وَلَا تَكُنْ فِي ضَيْقٍ مِمَّا يَمْكُرُونَ (70)

Ахьа са ма гаттаде царна‚ ма хила халонехь цара ечу мекарлонех.

وَيَقُولُونَ مَتَىٰ هَٰذَا الْوَعْدُ إِنْ كُنْتُمْ صَادِقِينَ (71)

Цара олу: "Маца хир ю и ваIда шу бакълуьйш хиллехь".

قُلْ عَسَىٰ أَنْ يَكُونَ رَدِفَ لَكُمْ بَعْضُ الَّذِي تَسْتَعْجِلُونَ (72)

Ахьа ала: "Тарло герга хила шуна цхьацца аша сихдеш дерш".

وَإِنَّ رَبَّكَ لَذُو فَضْلٍ عَلَى النَّاسِ وَلَٰكِنَّ أَكْثَرَهُمْ لَا يَشْكُرُونَ (73)

Баккъалла а, хьо Кхиош-кхобушверг дозалла долуш ма ву нахана тIехь‚ делахь а царех дукхахболчара баркалла ца олу-кх.

وَإِنَّ رَبَّكَ لَيَعْلَمُ مَا تُكِنُّ صُدُورُهُمْ وَمَا يُعْلِنُونَ (74)

Баккъалла а, хьо Кхиош-кхобушверг Ша хууш ву-кх церан дегнаша хьулдеш дерг а‚ дIахьедориг а.

وَمَا مِنْ غَائِبَةٍ فِي السَّمَاءِ وَالْأَرْضِ إِلَّا فِي كِتَابٍ مُبِينٍ (75)

Дац цхьа а къайлахдерг стиглахь а‚ лаьттахь а билгалчу жайна чохь /яздина/ доцуш.

إِنَّ هَٰذَا الْقُرْآنَ يَقُصُّ عَلَىٰ بَنِي إِسْرَائِيلَ أَكْثَرَ الَّذِي هُمْ فِيهِ يَخْتَلِفُونَ (76)

Баккъалла а, хIокху КъурIано дуьйцу Исраилан кIенташна церан шена чохь хилпало йолчух дукхадерш.

وَإِنَّهُ لَهُدًى وَرَحْمَةٌ لِلْمُؤْمِنِينَ (77)

Баккъалла а, иза нийса некъ бу‚ къинхетам а бу муъма нахана.

إِنَّ رَبَّكَ يَقْضِي بَيْنَهُمْ بِحُكْمِهِ ۚ وَهُوَ الْعَزِيزُ الْعَلِيمُ (78)

Баккъалла а, хьан Кхиош-кхобучо кхиэл йийр ю царна юкъахь Шен хьукамца. Иза сийлахь-везаверг а ву‚ хууш верг а ву.

فَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ ۖ إِنَّكَ عَلَى الْحَقِّ الْمُبِينِ (79)

Хьо тIетовжа Далла. Баккъалла а, хьо билгалчу бакъдолчунна тIехь ма ву.

إِنَّكَ لَا تُسْمِعُ الْمَوْتَىٰ وَلَا تُسْمِعُ الصُّمَّ الدُّعَاءَ إِذَا وَلَّوْا مُدْبِرِينَ (80)

Баккъалла а, ахьа /хIумма а/ хозуьйтур дац беллчарна‚ ахьа хозуьйтур дац кхайкхар къора болчарна уьш юхабевла а дIабевдича.

وَمَا أَنْتَ بِهَادِي الْعُمْيِ عَنْ ضَلَالَتِهِمْ ۖ إِنْ تُسْمِعُ إِلَّا مَنْ يُؤْمِنُ بِآيَاتِنَا فَهُمْ مُسْلِمُونَ (81)

Хьо ма вац нисбешверг бIаьрса доцурш шайн тиларах. Ахьа хозуьйтур ду деккъа Тхан аятех тешаш болчарна – тIаккха уьш бу мукIар берш.

۞ وَإِذَا وَقَعَ الْقَوْلُ عَلَيْهِمْ أَخْرَجْنَا لَهُمْ دَابَّةً مِنَ الْأَرْضِ تُكَلِّمُهُمْ أَنَّ النَّاسَ كَانُوا بِآيَاتِنَا لَا يُوقِنُونَ (82)

Царна дош тIедоьжча‚ Оха лаьттан кийрара схьадоккхур ду царна бежана‚ цо цаьрца къамел а ден долу. Баккъалла а, нах хилла Тхан аятех ца тешаш.

وَيَوْمَ نَحْشُرُ مِنْ كُلِّ أُمَّةٍ فَوْجًا مِمَّنْ يُكَذِّبُ بِآيَاتِنَا فَهُمْ يُوزَعُونَ (83)

/Ахьа хьахаде/: оцу дийнахь Оха гулйийр ю хIора умматах Тхан аяташ харцдеш хиллачух цхьа тулгIе - уьш дIа-схьа нисбийр бу.

حَتَّىٰ إِذَا جَاءُوا قَالَ أَكَذَّبْتُمْ بِآيَاتِي وَلَمْ تُحِيطُوا بِهَا عِلْمًا أَمَّاذَا كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ (84)

ТIаккха уьш /хьесап дечу меттиге/ беъча‚ /Дала/ эр ду: "Аша харцдира Сан аяташ? Шу ма дацара шайгахь /уьш харцдан/ Iилма долуш а‚ хIун Iамал еш хиллера шу?"

وَوَقَعَ الْقَوْلُ عَلَيْهِمْ بِمَا ظَلَمُوا فَهُمْ لَا يَنْطِقُونَ (85)

ТIедуьйжира царна тIе /Iазап бакъхиларан/ дош цара шайгара зулам далийтарна‚ уьш бист ца хуьлу.

أَلَمْ يَرَوْا أَنَّا جَعَلْنَا اللَّيْلَ لِيَسْكُنُوا فِيهِ وَالنَّهَارَ مُبْصِرًا ۚ إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَآيَاتٍ لِقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ (86)

Царна ца го-те Оха хилийтина хилар буьйса‚ шайна чохь садаIан‚ де а серладаккха. Баккъалла а, цу чохь билгалонаш ма ю тешаш долчу къомана.

وَيَوْمَ يُنْفَخُ فِي الصُّورِ فَفَزِعَ مَنْ فِي السَّمَاوَاتِ وَمَنْ فِي الْأَرْضِ إِلَّا مَنْ شَاءَ اللَّهُ ۚ وَكُلٌّ أَتَوْهُ دَاخِرِينَ (87)

Оцу дийнахь сур локхур ю - кхоьрур ву стигланашкахь мел верг а‚ лаьттахь мел верг а Далла лиънарг воцург. Массо а Цуьнан тIе вогIур ву мукIар а хилла.

وَتَرَى الْجِبَالَ تَحْسَبُهَا جَامِدَةً وَهِيَ تَمُرُّ مَرَّ السَّحَابِ ۚ صُنْعَ اللَّهِ الَّذِي أَتْقَنَ كُلَّ شَيْءٍ ۚ إِنَّهُ خَبِيرٌ بِمَا تَفْعَلُونَ (88)

Хьуна гур ду лаьмнаш‚ хьуна шаьш Iуьллуш ду моьттуш - амма уьш дIа-схьа лелаш хир ду мархаш санна - Делан кхоллар ду иза‚ Ша массо хIуманна хьукам динчу. Баккъалла а, Иза аша дийриг дика хууш верг ву-кх.

مَنْ جَاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ خَيْرٌ مِنْهَا وَهُمْ مِنْ فَزَعٍ يَوْمَئِذٍ آمِنُونَ (89)

Дикачуьнца веънарг - цуна цул диканиг /ша деъначух/ хир ду‚ уьш кхерамах оцу дийнахь маьрша хир бу.

وَمَنْ جَاءَ بِالسَّيِّئَةِ فَكُبَّتْ وُجُوهُهُمْ فِي النَّارِ هَلْ تُجْزَوْنَ إِلَّا مَا كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ (90)

Вочуьнца веънарг - юьхь цIарга ерзийна хир ю цуьнан. Аша еш хиллачу Iамалашца бен бекхам хир бу-й шуна?

إِنَّمَا أُمِرْتُ أَنْ أَعْبُدَ رَبَّ هَٰذِهِ الْبَلْدَةِ الَّذِي حَرَّمَهَا وَلَهُ كُلُّ شَيْءٍ ۖ وَأُمِرْتُ أَنْ أَكُونَ مِنَ الْمُسْلِمِينَ (91)

Суна омра дина хIокха /Макка/ гIалин Дена Iибадат де аьлла‚ Ша иза хьарам йина йолчу‚ Цуьнан ду массо хIума а. Суна омра дина со мукIар хиллачех хила‚ аьлла.

وَأَنْ أَتْلُوَ الْقُرْآنَ ۖ فَمَنِ اهْتَدَىٰ فَإِنَّمَا يَهْتَدِي لِنَفْسِهِ ۖ وَمَنْ ضَلَّ فَقُلْ إِنَّمَا أَنَا مِنَ الْمُنْذِرِينَ (92)

КъурIан деша аьлла а‚ нисвелларг /цу КIуръана тIе/ иза нислуш ву шена. /Нах иманах/ тилошболчунга ахьа ала: "Со кхерам тосучарех ву".

وَقُلِ الْحَمْدُ لِلَّهِ سَيُرِيكُمْ آيَاتِهِ فَتَعْرِفُونَهَا ۚ وَمَا رَبُّكَ بِغَافِلٍ عَمَّا تَعْمَلُونَ (93)

Ахьа ала: "Хастам бу Далла. Цо гойтур ду шуна Шен аяташ - тIаккха шуна уьш девзар ду. Хьан Кхиош-кхобург ма вац цара дечух гIапал".